رقابت نابرابر پرنده روس با غول‌های غربی
تین‌نیوز| روس‌ها دوباره قرار است به ایران هواپیما بفروشند اما نگران نباشید، پای توپولف در میان نیست! ایرانی‌ها با شنیدن نام هواپیماهای روسی به‌طور معمول به یاد توپولف و خاطرات تلخ‌شان از این هواپیما می‌افتند؛ هواپیمایی که بروز سوانح متعدد برای آن، باعث خداحافظی اجباری‌اش با ناوگان هوایی ایران شد اما این بار قرار است هواپیمای روس دیگری به ایران بیاید که نه تنها سابقه نامطلوبی در صنعت هوانوردی ندارد بلکه یک هواپیمای نوپاست و همین تازه وارد بودنش به عالم هوانوردی مسافری، انتخاب را سخت کرده است.
«سوخو سوپرجت ۱۰۰» هواپیمای جدید مسافربری روسیه است که در ایران بازاریابی کرده و به نظر می‌رسد موفق به جلب مشتری نیز شده و آنطور که در خبرها آمده، شرکت هواپیمایی آسمان این هواپیما را پسندیده و تفاهمنامه‌ای نیز برای خرید این هواپیما امضا کرده است.
مرور ویژگی‌ها و کارنامه عملکرد کوتاه این هواپیما در صنعت هوانوردی مسافری نشان می‌دهد این هواپیما برای رقابت با شرکت‌های بزرگ اروپا و امریکایی که در حال فروش هواپیما به ایران هستند، کار دشواری پیش‌رو دارد. با این حال و با در نظر گرفتن اینکه هر شرکت هواپیمایی، شرایط خاص خود را در خرید هواپیما دارد، باید منتظر بمانیم و ببینیم در بحبوحه اخباری که هر روز درباره خرید بوئینگ و ایرباس و «ای‌تی‌آر» از سوی شرکت‌های بزرگ هواپیمایی کشور منتشر می‌شود، نام هواپیمای تازه‌کار روس چقدر در خبرها تکرار خواهد شد.
نام هواپیمای سوخو سوپرجت ۱۰۰ به عنوان هواپیمایی که قرار است به ناوگان هوایی ایران افزوده شود، نخستین بار سال گذشته، در بازدید سورنا ستاری، معاون علمی و فناوری رییس‌جمهوری از نمایشگاه هوافضای «ماکس۲۰۱۵» بر سر زبان‌ها افتاد. در آن زمان ستاری از بررسی امکان خرید این هواپیمای روس خبر داد و گفت: باتوجه به اندازه مناسب سوخو سوپرجت۱۰۰ برای استفاده در خطوط هوایی ایران و همچنین ویژگی‌های فنی و ایمنی آن، اگر روسیه شرایط مالی خوبی پیشنهاد دهد شرکت‌های هواپیمایی ایران علاقه دارند پس از تجربه‌های لازم پروازی و بهره‌برداری، این هواپیما را در ناوگان خود به خدمت بگیرند.
اگرچه در آن زمان کسی برای خرید این هواپیمای روسی پا پیش نگذاشت اما اکنون به نظر می‌رسد شرکت‌های هواپیمایی ایرانی نسبت به این هواپیما چندان هم بی‌تفاوت نیستند. مقصود اسعدی‌سامانی، دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی به تازگی از استقبال شرکت‌های هواپیمایی ایرانی از هواپیمای سوخو سوپرجت ۱۰۰ خبر داده است. او در گفت‌وگو با مهر، اعلام کرد: بعد از پرواز نمایشی سوخو سوپر جت ۱۰۰ در مقابل نمایندگانی از شرکت‌های هواپیمایی ایرانی، بیشتر این شرکت‌ها به این محصول روسی روی خوش نشان دادند و پس از آن گفت‌وگوهایی میان نمایندگان سوخو با شرکت‌های ایرانی انجام شد.
به گفته دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی، در مذاکرات و رایزنی‌های انجام شده میان نمایندگان سوخو و شرکت‌های هواپیمایی قرار شد شرایط خرید، امتیازات و ویژگی‌های این هواپیما مورد تحلیل و بررسی قرارگیرد. وی ادامه داد: مردم ایران ذهنیتی منفی نسبت به توپولف دارند اما هواپیمای سوخو سوپرجت۱۰۰ با توپولف تفاوت بسیار دارد و از فناوری ویژه‌ای برای ساخت این هواپیما استفاده شده و حتی برخی کشورهای اروپایی از جمله ایتالیا، فرانسه و... در ساخت این هواپیما مشارکت کرده‌اند. او می‌گوید: بیشتر شرکت‌های هواپیمایی و حتی شرکت‌های درحال تاسیس، علاقه‌مند به انجام مذاکره و خرید این محصول بوده‌اند. به نظر می‌رسد در راستای تکمیل همین مذاکرات بود که به‌تازگی تفاهمنامه خرید این هواپیما میان شرکت هواپیمایی آسمان با سوخو منعقد شده است.
پیشینه‌کاری سوخو
برای آشنایی بیشتر با محصول جدید روس‌ها در بخش مسافری، ویژگی‌های آن و سهمی که می‌تواند از بازار حمل‌ونقل هوایی ایران داشته باشد، با فرنوش جهرمی، کارشناس هوانوردی صحبت کردیم. توضیحات او در گفت‌وگو با گسترش تجارت درباره ویژگی‌های سوخو ۱۰۰ نشان می‌دهد، هواپیمای سوخو سوپرجت۱۰۰ مدل LR هواپیمایی با ظرفیت ۹۸ مسافر است. حداکثر وزن تیک‌آف این هواپیما ۱۰۱هزار و ۱۵۰ پوند است و قابلیت رسیدن به ارتفاع ۴۰ هزار پایی را نیز دارد.
هواپیمای مسافربری سوخو سوپرجت ۱۰۰ به‌عنوان نخستین هواپیمای مسافری شرکت سوخو، نخستین پرواز خود را در سال ۲۰۰۸ میلادی انجام داد و تاکنون ۹۶ فروند آن به مشتریان تحویل داده شده است.
نخستین فروند از این مدل هواپیما در سال ۲۰۱۱ میلادی به شرکت هواپیمایی «آرمنیا» تحویل داده شد و تا سال ۲۰۱۵ میلادی این هواپیما توانست روند نسبتا خوبی در دریافت سفارش‌ها داشته باشد. با این وجود حجم سفارش‌های این شرکت در سال ۲۰۱۶ میلادی به ۲۰ فروند کاهش یافت. جهرمی درباره علت‌های احتمالی این کاهش سفارش توضیح می‌دهد: در نخستین خریدهای شرکت «ایروفلوت» از هواپیمای سوخو سوپرجت ۱۰۰، آژانس حمل‌ونقل هوایی فدرال، ۴ فروند از این هواپیماها را به دلیل مشکل فنی در لندیگ‌گیر و اسلت‌های بال زمینگیر کرد. از سوی دیگر در مارس ۲۰۱۲، ۷ فروند دیگر از این نوع هواپیما به دلیل بروز مشکلات فنی زمینگیر شدند. همچنین دوماه بعد این هواپیما در نمایش هوایی در اندونزی، سقوط کرد و همه ۴۵ سرنشین آن کشته شدند.
علاوه بر این شرکت هواپیمایی VLM بلژیک که قرار بود نخستین مشتری غربی این هواپیما باشد و سفارش‌های خود را در بهار ۲۰۱۵ میلادی تحویل بگیرد، به دلیل تاخیر در دریافت مجوز عملکرد مناسب برای فرود در فرودگاه‌های آن منطقه، این هواپیماها را در موعد مقرر دریافت نکرد و سوخو فقط توانست در ۳ تا ۴ ماه گذشته ۲ هواپیمای سفارشی این شرکت را تحویل دهد.
به گفته جهرمی، بهره‌وری مناسب و قابل قبول برای یک هواپیمای جت منطقه‌ای، ۳ هزار ساعت در سال (برابر با ۲۵۰ساعت در ماه) است، این در حالی است که میزان بهره‌وری این هواپیما در شرکت ارماویا (Armavia)۱۲۲ساعت، اسکای اوییشن (SkyAviation)۱۱۱ساعت، لائوسنترال (LaoCenteral) ۲۸ساعت، ائروفلوت(Aeroflot)۱۳۳ساعت و ماسکویا(Moskovia)۹۳ ساعت در ماه بوده است.
این آمار بیانگر عملکرد این هواپیما در مقایسه با عملکرد ایرباس ۳۲۰ و ۳۲۱ ایرفلوت به میزان ۲۵۰ تا ۳۰۰ساعت در ماه(برابر با ۱۰ ساعت در روز)
است.
رقابت دشوار با رقیبان در جزییات
موتور هواپیمای سوخو سوپرجت ۱۰۰ مدل ارتقایافته موتور بوئینگ B۷۳۷-۳۰۰ است، این در حالی است که هواپیماهای E۲ امبرائر، CS۱۰۰ بمباردیر و MRJ۹۰ نسل جدیدی از موتورهای هواپیما را به کار گرفته‌اند که ۱۰ تا ۱۵درصد مصرف سوخت و ۴۰درصد آلودگی صوتی را کاهش می‌دهند.
به گفته جهرمی، فقط در صورتی احتمال دارد سوخو بتواند در جلب رضایت مشتریان با این هواپیماها رقابت کند که روسیه تصمیم داشته باشد موتوری پیشرفته‌تر از این موتورها و موتور به کارگرفته شده در سری MAX بوئینگ ۷۳۷ و سری neo ایرباس ۳۲۰ را تولید کند.
در واقع این نکات نشان می‌دهد سوخو سوپرجت ۱۰۰ که قیمتی حدود ۳۵ میلیون دلار و پایین‌تر از هواپیماهای هم‌رده خود دارد، از شرایط دشواری برای رقابت با سایر هواپیماهای کوچک مسافری برخوردار است.
به گفته این کارشناس، ۷۰درصد قطعات سوخو سوپرجت ۱۰۰ را قطعات غیرروسی تشکیل داده است؛ بنابراین با در نظر گرفتن شرایط سیاسی حال حاضر این کشور، شرایط برای پیشرفت پروژه این هواپیما دشوار است.
وی می‌افزاید: موفقیت در ارائه این هواپیما به بازار که تولید آن برای این شرکت هواپیماساز ۱/۵میلیارد دلار هزینه دربرداشته، این روزها به مسائل سیاسی روسیه گره خورده و تحریم‌های اخیر اتحادیه اروپا علیه این کشور، روس‌ها را بیش از پیش نگران فروش این پروژه نسبتا پرخرج کرده است.
و نکته آخر اینکه...
اگرچه با توجه به مذاکرات سال گذشته ایران و روسیه در نمایشگاه «ماکس ۲۰۱۵» در زمینه خرید سوخو سوپرجت ۱۰۰ انتظار می‌رفت این هواپیما در نمایشگاه بین‌المللی هوایی ایران در جزیره کیش در آبان امسال که با حضور پررنگ روس‌ها همراه بود، بیشتر به ایرانی‌ها معرفی و بازاریابی مناسبی برای آن انجام شود اما این اتفاق نیفتاد تا درنهایت بعد از گذشت بیش ازیک سال از نخستین گمانه‌زنی‌ها درباره خرید سوخو، خبرهایی درباره خرید این هواپیما از سوی یک شرکت هواپیمایی منتشر شود.
اما باتوجه به ویژگی‌های این هواپیما، به نظر می‌رسد باز هم باید منتظر باشیم و ببینیم تفاهمنامه خرید این هواپیما تبدیل به قرارداد می‌شود یا خیر.
آیا ایران سوخو می‌خرد؟
علیرضا منظری، کارشناس باسابقه صنعت هوانوردی در زمینه احتمال ورود سوخو به ناوگان هوایی ایران به گسترس تجارت می‌گوید: شرکت‌های هواپیمایی به‌عنوان فعالان اصلی عرصه هوایی، حق دارند هواپیماهای جدید و انتخابی خود را وارد ناوگان کنند. دولت در این زمینه فقط مقدمات کار را فراهم می‌کند و شرکت‌های هواپیمایی با توجه به نیازشان و با در نظر گرفتن شرایط ناوگان خود، برای وارد کردن هواپیماهای جدید برنامه‌ریزی می‌کنند. منظری با بیان اینکه شیوه ارتباط هواپیماهای جدید با شرکت هواپیمایی، نکته مهمی در خرید هواپیماست می‌افزاید: همه کارمندان شرکت‌های هواپیمایی که به هر شیوه‌ای با هواپیماهای جدید در ارتباط هستند باید بر مبنای فناوری‌های به کار رفته در هواپیماها آموزش دیده و شیوه استفاده از آن را فراگیرند، در غیراین صورت استفاده از این هواپیماها از نظر ایمنی تایید نخواهد شد.
معاون پیشین سازمان هواپیمایی کشوری با یادآوری اینکه در وارد کردن هواپیماهای جدید، سازمان هواپیمایی کشوری حرف آخر را می‌زند، می‌گوید: اگر یک شرکت هواپیمایی بر اساس نیاز خود و سنجش شرایط بازار در زمینه وارد کردن یک هواپیما به جمع‌بندی برسد، باید اطلاعات فنی و ایمنی مربوط به آن را به سازمان هواپیمایی ارجاع دهد و بعد از تایید کیفی و امنیتی آن، نسبت به وارد کردن آن اقدام کند.
او معتقد است هواپیمای سوخو سوپرجت ۱۰۰ در مقایسه با دیگر هواپیماهای ساخته شده در روسیه، باتوجه به استفاده آن از قطعات اروپایی عملکرد بهتری داشته، با این وجود نمی‌توان درباره آن اظهارنظر قطعی کرد. در گام نخست باید یک شرکت هواپیمایی برای خرید این هواپیما اعلام آمادگی کند و بعد از آن، سازمان هواپیمایی از نظر ایمنی، ورود این هواپیما را تایید یا رد می‌کند.
