◄ رکورد حمل 451 میلیون تن زغال در 2018، داتونگ شین‌ هوانگ‌ دائو چین

عباس قربانعلی بیک: بر اساس آمار سال  2023 اتحادیه UIC، طول خطوط شبکه راه آهن چین 114 هزار کیلومتر بوده است، که از این میزان 81 هزار کیلومتر آن دوخطه و 93 هزار کیلومتر آن برقی بود. این شبکه توانسته است بیش از 2.8 میلیارد مسافر (حدود 1341 میلیارد نفرکیلومتر با سرانه سفر متوسط 479 کیلومتر) و 2.8 میلیارد تن بار (بیش از 2563 میلیارد تن کیلومتر با متوسط مسافت 917 کیلومتر) را جابجا کند. (مساحت چین 9,640 کیلومتر مربع و جمعیت آن 1,426 میلیون نفر بوده است).

در سال 2014 راه آهن چین دارای شبکه ریلی به طول 67 هزار کیلومتر بود، که از این میزان 12 هزار کیلومتر آن دوخطه و 37 هزار کیلومتر آن برقی بوده است. این شبکه توانست بیش از 1.6 میلیارد مسافر (حدود 870 میلیارد نفرکیلومتر با سرانه سفر متوسط 543 کیلومتر) و 2.6 میلیارد تن بار (2300 میلیارد تن کیلومتر با متوسط مسافت 885 کیلومتر) را جابجا کند (تین 79834). 

نسبت دوخطه شبکه در 2023 به 71 درصد  و نسبت برقی شبکه به 82 درصد رسید در حالی که در 2014 بترتیب 18 درصد  و 55 درصد  بود. 

چین از سال 2015، اقدام به سفارش بیش از 1,500 لوکوموتیو 6 محوره برقی باری از سازندگان جهانی (آلستوم، بمباردیر و توشیبا) کرد. این میزان بیش از 15 برابر متوسط خرید جهانی لوکوموتیو برقی 6 محوره (عرض استاندارد) طی 30 سال می باشد.

این لوکوموتیوها در مسیرهایی چون داتونگ – شین هوانگ دائو (Datong–Qinhuangdao) با رکورد بیش از 450 میلیون تن در سال 2018، جایگزین لوکوموتیوهای دوقلوی 4 محوره در حمل قطارهای 20,000 تنی گردیدند؛ بدین ترتیب، هر لوکوموتیو 6 محوره جایگزین 2 لوکوموتیو 4 محوره شد. در سال 2023، لوکوموتیوهای قدرتمند HXD3 با توان 11 مگاوات جایگزین لوکوموتیوهای قدیمی شدند و در این خط به کار گرفته می شوند. لوکوموتیوهای اولیه چهار محوره DJ1 با قدرت 3.2 مگاوات در سال 1999 با همکاری زیمنس معرفی و سپس در چین تولید شدند که با بارمحوری 22.5 تن، کشش مداوم آن ها حدود 46 تن به صورت دوبله بود؛ در حالی که لوکوموتیوهای 6 محوره HXD3B کشش مداوم به 65 تن با بار محوری 25 تن رسیدند.

این مسیر دوخطه برقی با 653 کیلومتر طول در شمال چین قرار دارد و عمدتاً برای حمل زغال سنگ مورد بهره برداری است. برخلاف اغلب خطوط راه آهن موجود در چین که توسط وزارت راه آهن این کشور اجرایی شده اند، این راه آهن توسط شرکت راه آهن داکین (Daqin Railway) که یک شرکت سهامی عام است، احداث شد. این راه آهن جهت انتقال زغال سنگ معادن داتونگ به بندر شین هوانگ دائو، که بزرگترین بندر صادراتی زغال سنگ به جنوب چین و کشورهای آسیایی استفاده می شود.

این خط در دو مرحله و در فاصله دسامبر 1984 تا دسامبر 1992 با رویکرد تغییر ظرفیت از تک خطه به دوخطه تغییر یافت. ظرفیت اولیه آن برای حمل بار سالانه 100 میلیون تن تعیین شده بود که در نیمه اول دهه 90 میلادی با قطارهای 10,000 تنی به این هدف رسیدند. اما با ادامه ارتقای پارامترهای خط نظیر قطارهای طولانی تر و سنگین تر و لوکوموتیوهای قدرتمندتر و با کشش بالاتر، این ظرفیت به بیش از چهار برابر افزایش یافت (با تغییرات اعمال شده و افزایش تناژ قطارها از 10 به 20 هزار تن) رکورد جابجایی ذغالسنگ این خط در سال 2018 به 451 و در سال 2023 به 422 میلیون تن رسید (ظاهرا کل بار به 540). 

خاطره ای از برادر ارجمند جناب آقای عالیوند: از بافق تا سیرجان که راه آهن ساخته شده بود و بهره برداری می شد لذا هیئت چین را به منطقه کوهستانی بین گل گهر و بندرعباس بردیم و از شبکه دوخطه که زیرسازی آن در حال ساخت بود و تونل ها و پلهای متعدد که به صورت دوخطه در حال ساخت بودند بازدید کردند و در کلیه زمینه ها توضیحات لازم داده شد که از اطلاعات داده شده خوشحال شدند. این سوال برای معاون وزیر پیش آمد که این محور برای حمل چه میزان بار با این مشخصات ساخته می شود، اگرچه آن روزها حجم حمل و نقل در آن منطقه ۸ میلیون تن بار بود لیکن پاسخ دادم که این محور برای حمل ۲۰ میلیون تن بار در سال ساخته می شود ایشان پاسخ دادند احتیاج به احداث این شبکه باید این هزینه سنگین به صورت دوخطه برای این حجم بار نداشتید و با شبکه ای یک خطه قادر به حمل یکصد میلیون تن بار در سال هستید (تین 232178). آشنایی با راه آهن های جهان برای به کارگیری ظرفیت راه آهن اهمیت بسیار بالایی دارد و باید علاوه بر مطالعه از نزدیک هم بازدید گردند.