رساله اخلاق در صنعت هوانوردی | قسمت پایانی
تلاقی فناوری و ایمنی هوانوردی ذاتاً یک فضای با ابعاد فنی، عملیاتی، انسانی، اجتماعی، اقتصادی، مالی، اندیشه ای، فرهنگی و اخلاقی است.
هنگام در نظر گرفتن مسائل اخلاقی در هوانوردی توجه به موارد زمینه ای ذیل ضروری است:
● تلاقی فناوری و ایمنی هوانوردی ذاتاً یک فضای با ابعاد فنی، عملیاتی، انسانی، اجتماعی، اقتصادی، مالی، اندیشه ای، فرهنگی و اخلاقی است. مسائل اخلاقی عمیقاً با هوانوردی درهم تنیده هستند و به دلیل همین ماهیت ذاتی اجتماعی و سیستمی خود، سیستم های فنی، ارگانیک و اجتماعی هستند و از طریق فرآیند تفکر صحیح در مورد چگونگی، کی، کجا و چرایی فکر کردن به مسائل اخلاقی است که ما می توانیم از بسیاری از تجربیات درس گرفته و در عمل به صورت تدریجی با رفتارهای اخلاقی کشور خود را در مسیر توسعه و اعتلای پایدار هوانوردی قرار دهیم.
● اگرچه عموم و روند معمول بررسی سوانح هوانوردی حول ابعاد فنی و اخیراً عوامل انسانی و سازمانی می چرخد، با این وجود ریشه گستره عموم آنها به مسائل اخلاقی هوانوردی ما برمی گردد.
● با نگاه و تفکر نقادانه Critical Thinking و بررسی شفاف وضعیت هوانوردی کشورمان و ادامه این دور و چرخه باطل به صورت مدام، مجموعه ای از پرسش های اخلاقی روبروی دیدگان ما قرار می گیرند که با پاسخ های عمل گرایانه، درس آموز و پندآموز به آنها می توانیم تغییر کنیم و صنعت هوانوردی ایران را شکوفا نماییم، البته اگر بخواهیم.
رساله اخلاق در صنعت هوانوردی| قسمت اول
رساله اخلاق در صنعت هوانوردی| قسمت دوم
رساله اخلاق در صنعت هوانوردی| قسمت سوم
رساله اخلاق در صنعت هوانوردی| قسمت چهارم
رساله اخلاق در صنعت هوانوردی | قسمت پنجم
رساله اخلاق در صنعت هوانوردی| قسمت ششم
رساله اخلاق در صنعت هوانوردی| قسمت هفتم
رساله اخلاق در صنعت هوانوردی| قسمت هشتم
رساله اخلاق در صنعت هوانوردی| قسمت نهم
رساله اخلاق در صنعت هوانوردی| قسمت دهم
رساله اخلاق در صنعت هوانوردی| قسمت یازدهم
این فرآیند به عنوان یک عمل فراشناختی جمعی به طور مؤثر در کشور ما عمل می کند و هم توضیحی برای برخی از دستاوردها و موفقیت های هوانوردی ایران و هم فرصتی برای بهبود عملکردهای اخلاقی در زمینه هایی که نقاط ضعف ماست، ارائه می دهند.
همچنین برای اهداف عمل گرایانه و ملاحظات اخلاقی در نظر گرفتن مدل های تحلیلی اخلاقی و رفتاری می توانند مفید باشند مانند مدل سیستم تجزیه و تحلیل و طبقه بندی عوامل انسانی HFCS یا مدل چک لیستی و SOPs های کد شده به صورت QRH.
این نوع چارچوب ها حداقل دو سطح از سوالات اخلاقی را مطرح می کنند که ارزش تأمل دارند. یکی اینکه در یک سطح عمل گرایانه، انواع چارچوب های اخلاقی ما چیست که زیربنای راه حل ها و تصمیم های روزمره ما قرار می گیرند و منجر به این نقاط ضعف و عقب ماندگی ها در هوانوردی ملی می شوند؟ تا با مداخلاتی نسبت به کاهش حداکثری در پرهزینه ترین و پرتکرارترین نقاط Hot spot اقدام های عملی و گام به گام را اولویت بندی، برنامه ریزی و انجام دهیم و چقدر حاضریم برای هر یک از این مداخلات هزینه کنیم و چگونه با واقعیات کنار بیاییم.
سطح بعدی سوال اخلاقی این است که فراتر از این مباحث ، آیا اصولاً اجماعی بین خودمان وجود دارد که ریشه مشکلات هوانوردی کشور ما در اندیشه و عدم توجه به نظام اخلاق حرفه‌ای هوانوردی است؟
یکی از همین رویکردهای عمل گرایانه اخلاقی در پاسخ به مسائل هوانوردی در دنیا CRM بود که طی ۵۰ سال گذشته در نسل های مختلف تا کنون در هوانوردی تکامل یافته است و راهکارهای اخلاقی عمل گرایانه و فوق العاده اثربخش رو به جلو را در گذر زمان در افزایش ایمنی هوانوردی ارائه نموده است.
مسئله اخلاقی بعدی در هوانوردی تعامل بهینه موقعیت گرایانه انسان با ماشین ها با فلسفه های طراحی متضاد است، مانند ایرباس که اتوماسیون محور است و بوئینگ انسان محورتر. اینکه چه مقدار قدرت باید به اتوماسیون داده شود و چه حد بهینه و اقتضایی برای کاهش فشار بارکاری از طریق اتوماسیون در کشور ما مبتنی بر شرایط فعلی و سناریوهای آینده وجود دارد؟
هنگامی که به یک بعد اخلاقی توجه بیشتری می کنیم، طبیعی است سایر جنبه های اخلاقی را در معرض آسیب پذیری بیشتر قرار می دهیم، مانند سانحه ایرباس ۳۲۰ شرکت هواپیمایی Germanwings در ۲۴ مارس 2015 که سیستمی امنیتی را برای جلوگیری از ورود به کاکپیت ایجاد می کنیم در حالیکه به سلامت روان و اخلاق انسانی و ارزش های درونی اخلاق حرفه ای بی توجهی می کنیم. یا وقتی جهت تسهیل و روان تر شدن امور امنیتی با طبقه بندی انسان ها و رفتارهای تبعیض آمیز امور را هدایت و مدیریت می کنیم، طبیعی است انتظار بروز برخی سوانح و فجایع هوانوردی را می بایست ناشی از زیرپا گذاشتن اخلاق حرفه ای داشته باشیم. یا زمانی که بخش های امنیتی ما هویت موجودی خود را به وجود سطح همیشگی از تنش های بهینه داخلی خودی و غیرخودی و بین المللی و دشمنان فرضی یا ایجادی گره می زنند، طبیعی است با همان تیغه تیز متعالی ترین مضامین اخلاق نظری، در عملی متناقض آنها را رو به قبله منافع خودمحورانه در راه توجیه رفتارهای غیراخلاقی حتی از سوی مروجین اخلاقی به صورت مزورانه ذبح می کنیم.
