شمارش معکوس برای به صدا درآمدن سوت مترو تبریز
تین نیوز | پس از ورود واگن‌های مترو در روزهای آینده شهروندان تبریزی شاهد افتتاح خط یک مترو و ورود به باشگاه شهرهای صاحب مترو می‌شوند و به عنوان سومین شهر ایران و 191 امین شهر دنیا دارای خطوط حمل و نقل ریلی شهری می‌شود.
امروزه با گسترش و توسعه شهرها و افزایش روزافزون وسایط نقلیه و پیچیده‌تر شدن معضل ترافیک در بسیاری از شهرهای بزرگ جهان، روی آوردن به احداث و بهره برداری خطوط مترو با شتاب بیشتری دنبال می‌شود.
وقتی می‌گفتند «مترو»، ذهن بعضی‌ها می‌رفت به متروی پاریس، دنبال ردگم‌کردن‌های قاتل حرفه‌ای فیلم «سامورایی»- که آلن‌دلون نقش‌اش را بازی می‌کرد - و آنها هم که آمریکایی‌پسند بودند، یاد سالن‌های مترو در فیلم‌های نیویورکی می‌افتادند. اما مترو، از کجا شروع شد؟
قدیمی‌ترین سیستم متروی جهان متعلق به شهر لندن، پایتخت انگلستان است که در سال 1863 میلادی افتتاح شد. مترو لندن در عین حال وسیع‌ترین متروی جهان است.
از کشورهای پیشرفته در زمینه راه‌اندازی خطوط مترو می‌توان به آمریکا، فرانسه، ژاپن و آلمان اشاره کرد.
این همه در حالیست که بزرگترین و طولانی‌ترین خط متروی شهری در جهان متعلق به متروی نیویورک است که با داشتن 462 ایستگاه و طول 1355 کیلومتر و دارا بودن 26 مسیر، در جهان بی همتا است. در عین حال دو سوم مردمی که در آمریکا از مترو استفاده می‌کنند در شهر نیویورک زندگی می‌کنند.
همچنین شلوغ‌ترین متروهای قاره اروپا مترو مسکو و مترو پاریس هستند.
از سال 1863 که متروی لندن افتتاح شد تا سال 1970 یعنی در 97 سال تنها 40 شهر جهان صاحب مترو بودند ولی در 40 سال گذشته بیش از 150 شهر به این جمع اضافه شده‌اند و تعداد طرح‌های در دست ساخت در گوشه و کنار جهان نشان می‌دهد که این روند افزایشی در سال‌های اخیر با رشد بیشتری نیز همراه است.
حدود 601 خط مترو در 190 شهر بزرگ دنیا در جابه‌جایی مسافران مورد استفاده قرار می‌گیرند. روزانه بیش از 130 میلیون سفر از طریق این خطوط انجام شده و درآمد حاصله بالغ بر 150 میلیون یورو است.
روزانه حدود 500 میلیارد تومان درآمد تنها از محل فروش بلیط نصیب خطوط مترو می‌شود. البته این رقم به‌طور میانگین محاسبه شده و بدیهی است در کشورما به‌دلیل حمایت‌های دولتی و یارانه‌های پرداختی، متوسط درآمد از میانگین جهانی پائین‌تر است.
متوسط درآمد کسب شده از محل فروش بلیط به ازای هرکیلومتر از خطوط مترو در جهان حدود 12500 یورو یا تقریبا معادل 40 میلیون تومان در روز است که البته با توجه به دلایل ذکر شده این رقم در کشورمان کمتر از 10 میلیون تومان است.
به نظر می‌رسد با توجه به سرمایه‌گذاری اولیه حدود 60 میلیارد تومان برای هر کیلومتر و هزینه‌های جاری نگهداری و بهره‌برداری از خطوط مترو، امید به بازگشت سریع سرمایه در این سیستم متصور نباشد، همچنین مزایای غیر مستقیم مترو از جمله کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی و کاهش اتلاف وقت شهروندان در ترافیک، کاهش آلودگی هوا و بیماری‌های ناشی از آن و برخی مزایای دیگر این امر را پوشش می‌دهد.
با وجود این سیستم‌ها، مترو برای حفظ بقاء خود و امکان رشد و توسعه بیشتر، باید علاوه بر بهینه سازی سیستم بهره‌برداری و کاهش هزینه‌ها و افزایش بهره‌وری، به فضاسازی بیشتر در جهت کسب درآمدهای جنبی از جمله تبلیغات محیطی، اماکن تجاری و تفریحی در مجتمع‌های ایستگاهی، تورهای بازدید، موزه نیز بپردازند.
با توجه به هزینه‌های سرسام‌آور احداث و بهره‌برداری مترو و میزان وابستگی بالای این صنعت به خارج، باتوجه به استقبال عمومی از احداث و بهره‌برداری از مترو در کشورمان و همین‌طور در سایر نقاط جهان، باید در تصمیم‌گیری برای احداث خطوط مترو سیاسی‌تر آگاهانه و هدفمند را دنبال نموده و توجه به این نکته ضروری است که مترو دستگاه معجزه‌گری نیست که با فشردن روی دگمه آن مشکل ترافیک ناگهان محو و نابود شود، بلکه مترو سیستم حمل و نقل همگانی پرظرفیت، سریع، پاک و راحت و منظمی است که به همراهی سایر سامانه های حمل و نقل شهری قادر به کاهش مشکلات ترافیکی در شهرهای
بزرگ می‌شود.
بنابراین توجه و سرمایه‌گذاری در احداث خطوط مترو زمانی سودمندتر خواهد بود که در کنار آن به توسعه و اصلاح معابر شهری، استفاده از سیستم های نوین کنترل ترافیک، آموزش و فرهنگ‌سازی در زمینه ترافیک به شهروندان و به‌خصوص کودکان و نوجوانان، توسعه و حمایت از سایر سیستم‌های حمل و نقل همگانی و تشویق شهروندان به استفاده از آنها پرداخته شود.
متروی تبریز چندمین متروی جهان؟
تاکنون 190 شهر جهان دارای خطوط حمل و نقل ریلی شهری در حال بهره برداری هستند و شهرهای زیادی هم در تب و تاب ساخت و افتتاح خطوط مترو هستند. شهر تبریز نیز یکی از این شهرهاست که با آماده کردن بخشی از خط یک از خطوط چهارگانه مصوب خود، فاصله چندانی تا ورود به باشگاه شهرهای صاحب مترو ندارد.
تبریز سومین شهر ایران وارد فهرست شهرهای دارای مترو در دنیا
با توجه به اخباری ورود اولین سری واگن‌های ساخت کشور چین به تبریز با تلاش فراوان و پیگیری‌های شهردار و استاندار و مسئولان سازمان قطارشهری تبریز و کارکنان این مجموعه برای آماده کردن فاز اول خط یک بطول 6 کیلومتر با 7 ایستگاه فعال، امیدواریم به‌زودی نام تبریز به عنوان سومین شهر کشور بعد از تهران و مشهد وارد فهرست شهرهای دارای مترو در دنیا شود.
آخرین شهری که وارد این فهرست شده است پاناماسیتی بود که اسفند ماه سال گذشته مترو خود را افتتاح کرد.
آغاز مطالعات از سال 1384
مطالعات طرح قطار شهری تبریز در سال 1380 آغاز و عملیات اجرایی این پروژه که در پنج مسیر به طول 80 کیلومتر طراحی شده از سال 1384 آغاز شده است.
شبکه خطوط متروی تبریز شامل پنج خط مصوب است که چهار خط آن درون شهری و یک خط آن خارج از حومه است.
براساس برنامه‌ریزی انجام شده، مسیر اول به طول 17٫2 کیلومتر از میدان ایل‌گلی تا کوی لاله و مسیر دوم به طول 22٫4 کیلومتر از دانشگاه آزاد اسلامی تا قراملک است.
خط سه به طول حدود 15 کیلومتر و شامل 14 ایستگاه از فرودگاه تبریز آغاز و با عبور از میدان بزرگ آذربایجان و خیابان انقلاب، از طریق میدان دانشسرا و خیابان ارتش به پایانه بزرگ اتوبوس‌های بین شهری تبریز جنب بزرگراه شهید کسایی ختم می‌شود.
خط چهار نیز به طول 10 کیلومتر شامل 10 ایستگاه به شکل حلقوی در مرکز شهر سه مسیر متروی تبریز را به هم ارتباط می‌دهد.
خط خارج از حومه (مسیر پنجم) نیز به طول حدود 20 کیلومتر به شهر جدید سهند ختم می‌شود.
خط یک متروی تبریز از ایل‌گلی تا کوی لاله به طول 17٫2 کیلومتر از چهار بخش تشکیل شده است.
بخش اول خط یک متروی تبریز که به صورت تونل نیمه‌عمیق خواهد بود، از طریق ضلع غربی بلوار شهید باکری ایل‌گلی را به سه راهی راهنمایی متصل می‌کند.
بخش دوم خط یک متروی تبریز از سه راهی راهنمایی آغاز شده و تا میدان دانشگاه ادامه خواهد یافت.(این بخش به صورت تونل کم‌عمق در کناره جنوبی رودخانه قوری‌چای خواهد بود) همچنین پل غیرهمسطحی نیز بر روی بلوار 29 بهمن برای عبور مترو تعبیه شده است.
بخش سوم خط یک متروی تبریز که به صورت تونل عمیق خواهد بود، از میدان دانشگاه تا میدان ساعت و سپس میدان 22 بهمن و چهارراه لاله ادامه خواهد یافت.
بخش چهارم خط یک متروی تبریز که به صورت تونل نیمه عمیق احداث می‌شود، از چهارراه لاله شروع شده و به پایانه لاله منتهی خواهد شد.
عظیم ترین پروژه شهری در شمالغرب کشور، آماده بهره برداری
شهردار تبریز گفت: پس از ورود سه دستگاه واگن مترو، دو دستگاه باقیمانده نیز ظرف دو روز آینده وارد شهر تبریز می‌شود و شهروندان تبریزی به زودی زود شاهد افتتاح خط یک مترو خواهند بود.
صادق نجفی اظهار کرد: اقدامات فنی واگن‌های قطار شهری هرچه سریعتر انجام خواهد شد تا شهروندان بعد از سال‌ها بالاخره شاهد حرکت قطار شهری در تبریز باشند.
شهردار تبریز ادامه داد: با پیگیری‌هایی که انجام شده است همزمان با ورود این واگن‌ها کارشناسان شرکت سازنده چینی نیز وارد شهر تبریز شده و نظارت بر روند کار را بر عهده خواهند گرفت.
نجفی با اشاره به اهمیت زیاد حرکت قطار شهری در شریان حمل و نقل شهری تبریز افزود: امسال توجه به موضوع حمل و نقل شهری در صدر برنامه‌ها قرار دارد و کارهای اساسی با توجه به نیاز شهر تبریز در نظر گرفته شده است.
وی تحول در بحث حمل و نقل شهری را الزامی دانست و افزود: با بهره‌برداری از قطار شهری و ادامه پیگیری‌ها برای تکمیل خط یک و دیگر مسیرها گره گشایی در مسائل و مشکلات خواهد شد و موضوع بهره‌برداری از قطار شهری می‌بایست از سال‌های گذشته مورد توجه قرار می‌گرفت چرا که اکنون بعنوان نیاز اساسی شهر مطرح است
شهردار تبریز ادامه داد: با ورود دو دستگاه واگن باقیمانده، یک رام قطار مترو تکمیل می‌شود و با پیگیری جدی ظرف هفته‌های آتی مونتاژ واگن‌ها و تست‌ها انجام خواهد گرفت.
وی با بیان اینکه زیرساخت‌ها برای مسیر در نظر گرفته شده و آماده افتتاح است، گفت: موضوع واگن‌ها، تنها نکته مبهم فرآیند مترو بود که خوشبختانه این نکته نیز در روزهای تاخیر حل و فصل شد؛ تا به این ترتیب، شاهد بهره‌برداری هرچه سریعتر از این امکانات شهری در تبریز باشیم.
جزئیات و مشخصات فاز اول قطار شهری تبریز
مدیرعامل سازمان قطار شهری تبریز، جزئیات و مشخصات مربوط به فاز اول قطار شهری تبریز را تشریح کرد.
صادق پشمینه‌آذر خاطرنشان کرد: خط یک قطار شهری، به طول 17.2 کیلومتر، در سه فاز طراحی شده و شامل 18 ایستگاه و دو پایانه ابتدایی و انتهایی است.
وی با بیان این که هر یک از فازهای سه گانه خط اول قطار شهری، در قالب شش ایستگاه مطالعه و اجرا شده و فاصله ایستگاه‌ها از یکدیگر طبق استاندارهای جهانی، 900 متر است، گفت: ایستگاه های ائل‌گلی، سهند، امام رضا (ع)، خیام، 29 بهمن و استاد شهریار، شش ایستگاه مربوط به فاز نخست خط اول را تشکیل می‌دهند.
مدیرعامل سازمان قطار شهری تبریز ادامه داد: سایر فازهای قطار شهری، با عبور از خیابان اما خمینی (ره) ادامه داشته و از طریق چهارراه محققی به قونقا و از این محل، به خیام و در نهایت به شهرک نور ختم می‌شود.
پشمینه آذر همچنین با بیان اینکه در خط یک متروی تبریز با توجه به موقعیت جغرافیایی شهر، تنوع مقاطع در اجرای قطار شهری، مشهود است، اضافه کرد: در این راستا، نوع ایستگاه 1 همسطح با خیابان، ایستگاه‌های 2، 3 و 4 به صورت تونل نیمه عمیق، ایستگاه 5 و 6 ارتفاعی و ایستگاه 7 شامل تونل عمیق است.
وی اظهار داشت: از مجموع 17.2 کیلومتر خط یک قطار شهری، حدود 8کیلومتر از مسیر به صورت تونل عمیق طراحی شده حفاری آن در عمق حدود 10 الی 27 متری زمین، با دستگاه حفار TBM در دستور کار قرار گرفته شده است.
مدیرعامل سازمان قطار شهری تبریز همچنین با اشاره به تمهیدات بازدید و تعمیر از قطار شهری گفت: به این منظور خط یک قطار شهری تبریز دارای دو پایانه "ائل گلی" در ابتدای مسیر و "لاله" در انتهای مسیر است. پایانه ائل گلی با وسعت پنج هکتار، در منطقه ائل گلی تبریز احداث گردیده و به عنوان توقفگاه و محل بازدید روزانه جهت شستشوی واگن‌ها و تعمیرات نیمه‌سنگین در نظر گرفته شده است. همچنین پایانه لاله با 14 هکتار وسعت، در منطقه لاله تبریز احداث شده و جهت تعمیرات سنگین ـ شامل تعمیرات سنگین، دوره‌ای و اساسی واگن‌ها- سالن توقفگاه و بازدید روزانه در نظر گرفته شده
است.
پشمینه آذر تاکید کرد: با ورود اولین واگن‌های قطار شهری به تبریز، فاز اول خط یک پس از طی مراحل فنی و انجام تست‌های لازم، به بهره‌برداری خواهد رسید.
وی در پایان کاهش مصرف سوخت و صرفه‌جوئی در منابع انرژی را از جمله مزایای مترو خواند و افزود: توجه به مسائل زیست محیطی با کاستن از حجم شبکه حمل و نقل آلوده کننده، صرفه‌جویی در هزینه درمان و نظافت ناشی از هرگونه آلودگی و کاهش آمار تصادفات خودروئی شهری و جاده‌ای حومه از مزایای توسعه قطار شهری است.
