◄ رکوردشکنی تورم حمل‌ونقل در ماه نخست پاییز
رخ رشد تورم سالانه بخش حمل‌ونقل به اعداد دورقمی رسیده و حتی در مواردی نزدیک به ۶۰ درصد رشد کرده است. در تمام سال گذشته عدد تورم ماهانه در ارقام پایین‌تر از یک درصد حرکت کرده و عدد تورم سالانه نیز در کانال ۶ تا ۷ درصدی بوده است؛ اما از اردیبهشت‌ماه، تورم بخش حمل‌ونقل با این ارقام و آمار خداحافظی کرده و به کانال‌های جدیدی ورود کرده است.
نرخ تورم بخش حمل‌ونقل که از ابتدای امسال، روند افزایشی خود را آغاز کرده بود؛ حالا و بر اساس آخرین اطلاعات و ارقامی که بانک مرکزی منتشر کرده به بالاترین سطح خود در ۴ سال گذشته رسیده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد این «جهش» باورنکردنی نرخ تورم، از اردیبهشت‌ماه امسال و هم‌زمان با شوک قیمتی در بازار ارز تشدید شده است.
در این ماه، نخستین نشانه‌های افزایش نرخ تورم در بخش حمل‌ونقل دیده شده بود. چراکه نرخ تورم ماهانه در این بخش، ۲.۷ درصد نسبت به فروردین‌ماه رشد کرد. در خردادماه، این رقم به ۶.۷ درصد رسید و با اینکه در تیرماه، کاهش محسوسی داشته، اما بار دیگر در مردادماه که اوج حملات سوداگرانه به بازار ارز و تشدید بحران ارزی بود؛ نرخ تورم بخش حمل‌ونقل نسبت به تیرماه نزدیک به ۱۱ درصد رشد کرد. این رقم در ماه شهریور بالاتر رفت و به نزدیک ۱۵ درصد رسید اما بانک مرکزی می‌گوید در مهرماه سال جاری نرخ تورم ماهانه بخش حمل‌ونقل «کنترل» شده است.
نگاهی به سال گذشته
سال‌های ۹۴ و ۹۵ را باید سال «تثبیت تورم» در بخش حمل‌ونقل نامید. این «تثبیت» شدن تورم، به فعالان حمل‌ونقلی اجازه می‌داد تا با کاهش هزینه‌ها، فعالیت در حوزه را به‌صورت سودآوری دنبال کنند. در سال ۹۵ بااینکه نرخ تورم کلی ایران به ۹ درصد رسید؛ اما تورم بخش حمل‌ونقل از ارقام پیش‌بینی‌شده نیز پایین‌تر آمد و ۷.۱ درصد گزارش شد. روندی که در سال ۹۴ نیز دیده می‌شد. چراکه در آن زمان نیز تورم بخش حمل‌ونقل ۱۱ درصد گزارش شد که نزدیک به یک درصد پایین‌تر از نرخ تورم کلی اقتصاد ایران بود.
اگر نگاهی به میزان تورم بخش حمل‌ونقل در سال‌های پیشین بیندازید؛ منظور از «تثبیت» نرخ تورم در این بخش، بیش‌تر عیان می‌شود. در سال ۹۰، درحالی‌که تورم کل اقتصاد ایران نزدیک به ۲۲ درصد گزارش شد؛ تورم بخش حمل‌ونقل بیش از ۲۷ درصد بود. در سال ۹۲ هر دو شاخص تورم کل و تورم بخش حمل‌ونقل در یک سطح بودند و به حدود ۳۵ درصد رسیدند و در سال ۹۳ تورم بخش حمل‌ونقل بار دیگر از تورم کل اقتصاد ایران پیشی گرفت. در این سال تورم کل به ۱۵ درصد رسید و حال‌آنکه تورم بخش حمل‌ونقل نزدیک به دو برابر این عدد بود.
اثرات تورم بالا در بخش حمل‌ونقل که نسبت به تورم کل اقتصاد ایران رخ داده، در سال ۹۴ به‌یک‌باره نرخ رشد بخش حمل‌ونقل را سقوط داده و به منفی ۶ رسانده است. این در حالی است که در این سال‌ها، رشد بخش حمل‌ونقل هرگز به سطوح منفی نزدیک هم نشده بود.
اعداد دورقمی در جدول تورم
گزارش تازه بانک مرکزی نشان از یک واقعیت تلخ دارد. نرخ رشد تورم سالانه بخش حمل‌ونقل به اعداد دورقمی رسیده و حتی در مواردی نزدیک به ۶۰ درصد رشد کرده است. در تمام سال گذشته عدد تورم ماهانه در ارقام پایین‌تر از یک درصد حرکت کرده و عدد تورم سالانه نیز در کانال ۶ تا ۷ درصدی بوده است؛ اما از اردیبهشت‌ماه، تورم بخش حمل‌ونقل با این ارقام و آمار خداحافظی کرده و به کانال‌های جدیدی ورود کرده است.
بانک مرکزی عنوان کرده این افزایش تورم به دلیل بالا‌رفتن شاخص بهای گروه وسایل شخصی (گرانی خودرو)، تعمیر خودرو و هزینه‌های حمل بوده است. به عبارتی، از زمانی که گرانی خودرو در آغازین ماه‌های امسال کلید خورده، تورم بخش حمل‌ونقل نیز بالاتر رفته است.
تورم استان‌ها؛ تهران اول است
نکته جالب‌توجه، نرخ تورم بخش حمل‌ونقل در استان‌ها است. نمودار پیوست این گزارش، از مقایسه عدد «شاخص» تورم بخش حمل‌ونقل به دست آمده است. شاخص تورم بخش حمل‌ونقل در ۱۰ استان در کانال ۱۶۰ قرار گرفته و با نوسان اندکی از یکدیگر متمایز شده‌اند. این ۱۰ استان عبارت‌اند از: کرمانشاه، همدان، مرکزی، سمنان، اصفهان، آذربایجان شرقی، چهارمحال و بختیاری، قم، البرز و مازندران. از سوی دیگر، ۹ استان خراسان شمالی، کرمان یزد، زنجان، خوزستان، ایلام، بوشهر، آذربایجان غربی و کردستان نیز تورم بخش حمل‌ونقل در کانال ۱۵۰ قرار داشته است.
فقط در استان لرستان است که پایین‌ترین سطح تورم در بخش حمل‌ونقل دیده می‌شود. در ماه‌های آغازین امسال، استان تهران در رده هشتم تورم بخش حمل‌ونقل قرار داشت؛ اما با گذشت ۴ ماه، این استان به رده پنجم این جدول رسیده است. درعین‌حال، استان سیستان و بلوچستان که در ماه‌های ابتدایی سال، پایین‌ترین سطح تورم را داشت حالا جای خود را به لرستان داده است. استان‌های کهکیلویه و بویراحمد و خراسان جنوبی نیز رکوردداران تورم در بخش حمل‌ونقل بوده‌اند.
تخلیه تورم سالانه؟
اگر گزارش بانک مرکزی از تورم بخش حمل‌ونقل در مهرماه ملاک قرار گیرد، یک نکته امیدوارکننده نیز به چشم می‌خورد و آن «کاهش تورم ماهانه» در مهرماه است. مهرماه سال جاری آخرین عدد و رقمی است که بانک مرکزی برای شاخص تورم اعلام کرده و ازاین‌رو نمی‌توان به ماه‌های آبان و آذر اشاره کرد؛ اما با وجود اینکه در شهریورماه امسال، نرخ تورم ۱۴.۷ درصد نسبت به مردادماه رشد کرده، در مهرماه افت شدیدی در این بخش رخ داده و عدد تورم به ۳.۱ درصد رسیده است. بانک مرکزی اشاره‌ای به دلایل احتمالی این افت شدید تورم ماهانه در مهرماه نداشته است؛ اما شاید تغییر سیاست‌های ارزی و حرکت به سمت تثبیت بازار ارز یکی از دلایل آن باشد.
بااین‌حال نباید این نکته را نیز فراموش کرد که نرخ تورم در مهرماه سال جاری نسبت به مهرماه سال گذشته نزدیک به ۵۹ درصد گزارش شده و این رقم صعودی بوده است. درواقع هرچقدر که تورم ماهانه در بخش حمل‌ونقل در مهرماه با شیب کم‌تری حرکت کرده، تورم سالانه افزایش بیش‌تری را تجربه کرده است. به نظر می‌رسد این اتفاق می‌تواند به تخلیه تورم انتظاری یک‌ساله در شاخص قیمت مصرف‌کننده در مقیاس سالانه بینجامد.
پیش‌بینی آینده
درعین‌حال می‌توان سناریوهایی را برای آینده تورم در بخش حمل‌ونقل متصور بود. درحال‌حاضر اثر سیاست‌های ارزی بر شاخص‌های اقتصادی ازجمله شاخص قیمت مصرف‌کننده بیش‌تر دیده می‌شود. نرخ ارز در یکی دو ماه اخیر با تغییر در بالاترین چارت مدیریتی سیاست‌گذاری ارزی همراه شد و هم‌زمان بازار غیررسمی ارز واکنش مثبتی به تمهیدات بانک مرکزی داشته است. با اینکه دستاورد تورم تک‌رقمی که دولت روحانی سال‌ها به دنبال آن بود تا محقق شود؛ حالا از دست رفته است؛ اما به نظر می‌رسد که در صورت تثبیت نرخ ارز در یک عدد مشخص و تک‌نرخی شدن آن بتوان به کاهش نرخ تورم و همسان‌سازی این شاخص با تحولات اقتصاد کلان ایران امیدوار بود. ضمن اینکه نباید از این موضوع نیز غافل بود که اقتصاد ایران، بار دیگر تحت شدیدترین تحریم‌های یکجانبِ قرار گرفته و ممکن است در ماه‌های آینده اثر این تحریم‌ها با رشد شاخص‌های قیمت برای فعالان بخش حمل‌ونقل دیده شود.
