3 گمانه‌زنی درباره معمای بانک جدیدی به نام «توسعه جمهوری اسلامی»
در طرح مجلس و گزارش سازمان برنامه و بودجه صحبت از تاسیس بانک جدیدی به نام بانک توسعه جمهوری اسلامی به میان آمده است اما هنوز سازوکار و ماهیت این بانک در ابهام است.
در طرح مجلس و گزارش سازمان برنامه و بودجه صحبت از تاسیس بانک جدیدی به نام بانک توسعه جمهوری اسلامی به میان آمده است اما هنوز سازوکار و ماهیت این بانک در ابهام است.
به گزارش تین نیوز به نقل از تسنیم ؛ اولین بار خبر تاسیس بانک توسعه ای در مرداد سال گذشته با عنوان «طرح تاسیس بانک توسعه جمهوری اسلامی» به در مجلس میان آمد. در ماده 1 این طرح گفته شده است: بانک توسعه جمهوری اسلامی ایران، مؤسسه وابسته به بانک مرکزی است و به‌موجب این قانون، برای تسهیل و تسریع در توسعه زیرساختها و صنایع حیاتی کشور و ایجاد رونق در فعالیت‌های اقتصادی مولد و اشتغال‌زا تأسیس می‌شود.
همچنین در ماده 4 این طرح پیشنهادی وظیفه بانک توسعه ای را در 2بند اعلام می کند:
الف- ایجاد اعتبار بلندمدت برای تأمین مالی «طرحهای کلان توسعه‌ای»
ب- پشتیبانی از «بانکهای توسعه‌ای بخشی» از طریق ایجاد اعتبار کوتاه‌مدت برای آنها، به‌منظور تأمین سرمایه در گردش ارزان‌قیمت مورد نیاز واحدهای تولیدی.
دو ویژگی منحصر به فرد بانکهای توسعه ای
طبق این طرح قرار بر این است که منابع مالی این بانک بر اساس انتشار انواع اوراق مشارکت تامین شود و مصارف و مخارج این بانک هم با وام های ارزان قیمت به سرمایه در گردش بنگاه های تولیدی جهت رونق تولید اختصاص پیدا کند یا به طرح های کلان توسعه ای داده شود همچون طرحهای: احداث یا بازسازی زیرساختها و صنایع زیربنایی و گسترش زیرساختها و امکانات حمل‌ونقل دریایی، ریلی و جاده‌ای؛ ایجاد و نوسازی بخش‌های بالادستی و پایین‌دستی در صنعت نفت، گاز و پتروشیمی، فولاد و... به‌منظور افزایش ارزش افزوده، ارتقای کیفیت و کاهش قیمت تمام‌شده محصولات در بخش‌های مزبور و جلوگیری از صادرات فرآوری‌نشده؛ توسعه صنایع دانش‌بنیان و تغییر ترکیب سبد صادرات کشور به‌سمت کالاها و خدمات مبتنی بر دانش؛ بازآفرینی بافتهای فرسوده شهری و طرح های مشابه.
اصولا بانکهای توسعه ای در دنیا با دو ویژگی شناخته می شوند:1. منابع مالی خود را از محل سپرده تامین نمی کنند و معمولا از اوراق مشارکت یا بودجه دولتی تامین مالی میکنند. 2. این بانکها به علت رویکرد حمایتی و تسهیلات ارزان قیمتی که پرداخت می کنند معمولا بانکهای زیان دهی هستند و معمولا سود آوری برایشان اهمیت آنچنانی ندارد. با بررسی بانکداری توسعه ای در خارج می توان فهمید که بانکهای توسعه آمریکا و اروپا به علت حمایت خود از صنایع یا تجارت و... سالهاست که دارای زیان انباشته و بدهی هستند. متاسفانه در ایران بانک توسعه ای به معنای اصلی و علمی خود نداریم و آنچه از بانکهای توسعه ای مثل توسعه صادرات و تعاون و... (به جز صنعت و معدن) شناخته می شوند در حقیقت بانکهای تخصصی هستند.
تفاوت بانک توسعه ای و بانک تخصصی
بانک تخصصی تنها در یک زمینه خاص فعالیت می‌کند و تسهیلات می‌دهد. به‌طور مثال بانکی که در زمینه انرژی کار می‌کند فقط پروژه‌های خاصی را تحت پوشش قرار می‌دهد. اما بانک توسعه‌ای می‌تواند در ابعاد مختلف کار کند. از طرف دیگر بانک توسعه‌ای هم تامین‌کننده مالی است و هم در زمینه فنی پروژه‌ها را تحت پوشش قرار می‌دهد. بنابراین در جایی که پروژه‌ها به علت فقدان منابع مالی و دانش فنی با مشکل مواجه شده‌اند این بانک توسعه‌ای است که به کمک آن پروژه می‌آید و نمی‌گذارد به علت بروز مشکلات متوقف بماند.
معمای مجهول تاسیس بانک توسعه ای و سه گمانه‌زنی
اما مبحثی که مطرح است که به احتمال زیاد به خاطر اینکه این طرح بار مالی برای دولت به بار می آورد و مورد ایراد شورای نگهبان قرار خواهد گرفت این طرح از مجلس به دولت واگذار شده است تا به شکل ارائه یک لایحه ازسوی دولت به مجلس، شاکله و محتوای تشکیل یک بانک توسعه ای در کشور به تصویب و اجرا برسد. این موضوع از آنجا قابل حدس است که در گزارش کلان سازمان برنامه و بودجه که در هفته های گذشته منتشر شد طرح تشکیل بانک توسعه ای اولین بار از سوی یک نهاد دولتی به میان آمد که البته هیچ اشاره ای به ساختار و چهارچوب این بانک در این گزارش نشده است. البته گفته ها حاکی از آن است که مهم ترین نهادی که پیگیر و خواهان تاسیس بانک توسعه ای است، وزارت اقتصاد است.
1.گمانه هایی مطرح است درباره درآمدهای بانک توسعه ای از طریق درآمدهای نفتی تامین شود و به نوعی جایگزین صندوق توسعه ملی با ماهیت جدید یک بانک بشود که البته بعید به نظر می رسد.
2.همچنین گمانه هایی مطرح است که ممکن است مبلغ میزان 10درصد مصوب صندوق توسعه ملی که ملزم است به بانکهای داخلی تسهیلات ریالی بدهد را به بانک توسعه ای واگذار و تخصیص دهند تا به صورت مستقل این 10درصد را مدیریت کند.
3.گمان هایی هم مطرح هست که یکی از بانکهای توسعه ای موجود مثل توسعه صادرات، تعاون و صنعت و معدن را تبدیل به بانک توسعه ای مستقل با ویژگی ها و کاکردهای خاص (یک بانک توسعه ایده آل مد نظر مجلس) تبدیل شود.
بانکهایی که به نام توسعه ای در ایران شناخته می شوند در اصل بانک تخصصی هستند و نه توسعه ای. بنابراین بانک توسعه ای که در طرح مجلس آمده است اگر تاسیس شود اولین بانک توسعه واقعی در ایران خواهد چراکه اساسنامه قانونی آن کاملا از لحاظ علمی مطابق با بانک توسعه ای است.
تاسیس بانک توسعه ای به خاطره ها پیوست
محمد حسینی عضو کمیسون بودجه مجلس درباره سرانجام طرح بانک توسعه در مجلس گفت: حدود یک سال قبل در راستای تخصصی کردن بانکها، خواستند بانکی به نام توسعه ای را تاسیس کنند اما تاکنون به فراموشی سپرده شده است.
وی درباره اینکه آیا احتمال این مطرح است که بانک توسعه ای جایگزین صندوق توسعه ملی شود یا 10درصد واریزی صندوق توسعه به بانکهای داخلی به یک بانک توسعه ای محول شود، گفت: بر اساس قانون صندوق توسعه موظف است که 10درصد از موجودی خود را به بانکها به شکل سپرده تحویل بدهد و از طریق این منابع بانکها وام دهی با سودهای کم و یارانه ای به بخش کشاورزی و صنعت و گردشگری تزریق کنند. حسینی ادامه: الان حدود 12بانک عامل برای این کار فعالیت می کنند اما با وجود اصرار مجلس مبنی بر اینکه تمام پولهای پرداختی صندوق توسعه باید در یک بانک و با یک شیوه نامه واحد صورت بگیرد اما از سوی نظام بانکی با بهانه گیری و اظهار ناتوانی مواجه است. بنابراین اینکه تصمیمی مبنی براینکه منابع صندوق توسعه به یک بانک جدید توسعه ای اختصاص پیدا کند کمی بعید به نظر می رسد.
