حمله تند رئیس کل بانک مرکزی به خودروسازان

​عبدالناصر همتی، رییس کل بانک مرکزی روز گذشته مهمان سومین جلسه هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران در دوره جدید بود. جلسه‌ای که با بیان پیشنهادها و انتقادات نمایندگان بخش خصوصی به مدیریت پولی و ارزی کشور آغاز شد و با پاسخ‌های قاطع همتی پایان یافت.

به گزارش تین نیوز به نقل از اعتماد، از ماه‌های آغازین سال گذشته و همزمان با افزایش نرخ ارز در بازار داخلی به دنبال تحریم‌های امریکا، اختلاف‌نظرها میان بخش خصوصی و بانک مرکزی افزایش یافت. تحریم‌ها، درآمدهای نفتی ایران را هدف قرار دادند تا ورود ارز به کشور دشوار شود و همین مساله مدیران دولتی را بر آن داشت که در مدیریت بازار تغییراتی جدی به وجود آورند. از سویی اعلام شد که واردات بسیاری از کالاها ممنوع یا محدود خواهد شد و تنها کالاهای اساسی ارز دولتی 4200 تومانی دریافت خواهند کرد. از سوی دیگر صادرکنندگان موظف شدند که بخشی از ارز حاصل از صادرات خود را وارد سامانه نیما کرده و از این طریق تعهدات ارزی خود را برطرف کنند.

تغییرات پی در پی در دستورالعمل‌ها و فشارهایی که بر صادرکنندگان شکل گرفت، باعث شد دیوار اختلافات میان بانک مرکزی و فعالان اقتصادی دولتی بسیار بلند شود و همین امر باعث شد راه بر هر اختلافاتی بسته شود.

با این وجود از زمان آغاز به کار همتی در بانک مرکزی، تغییراتی در سیاست‌های ارزی دولت شکل گرفت که لااقل آتش اختلافات را برای مدتی خاموش کند.با عبور از ماه‌های پرفشار سال 97، امروز بانک مرکزی نرخ ارز را به کانال 11 و 12 هزار تومان رسانده که نسبت به قله‌های 19 هزار تومانی سال قبل، هم کاهشی قابل توجه را نشان می‌دهد و هم با ثبات چند ماهه، در بازگشت اعتماد سرمایه‌گذاران اتفاقی مهم به شمار می‌رود. همین امر باعث شد صحبت بسیاری از فعالان بخش خصوصی در جلسه مشترک با رییس کل بانک مرکزی با قدردانی از اقدامات او در کاهش تشنج‌ها آغاز شود، هر چند هنوز انتقادات از این دستگاه دولتی ادامه دارد.

بانک‌ها، سدی در برابر توسعه

غلامحسین شافعی، رییس اتاق بازرگانی ایران سخنران ابتدایی جلسه روز گذشته بود. او پس از تاکید بر بهبود نسبی شرایط پس از آغاز به کار همتی در بانک مرکزی، از ایرادات ساختاری نظام بانکی در اقتصاد ایران سخن گفت.شافعی عملکرد بانک‌ها در نظام‌های اقتصادی کشورها را به دو دسته کاملا متفاوت تقسیم کرد و از این گفت که بر خلاف نقش توسعه محور بانک‌ها در بسیاری از کشورهای جهان، بانک‌های ایرانی نتوانسته‌اند در این حوزه اقدام مثبتی داشته باشند و حتی شرایط را در برخی حوزه‌ها بدتر هم کرده‌اند.

او گفت: متاسفانه در حال حاضر وضع فعلی بخش مالی و پولی کشور نه‌تنها تناسبی با بخش‌های مولد اقتصادی ندارد، بلکه سبب فربه شدن بسیاری از بخش‌های غیرمولد، رشد ناهنجاری‌های اجتماعی و به‌هم‌ریختگی توزیع درآمد و نیز گسترش زمینه‌های رانت و فساد شده است.

از سوی دیگر سیستم بانکی کشور امروز بیش از آنکه به دنبال تخصیص منابع باشد، درصدد تامین منابع است در حالی که شرایط سخت فعلی ایجاب می‌کند تخصیص‌ها درست و به موقع باشد.بخش دیگر صحبت‌های رییس پارلمان بخش خصوصی به انتقاد از عملکرد بانک‌های خصوصی اختصاص داشت. شافعی معتقد است چند سال پس از آغاز به کار این بانک‌ها، زمان آن رسیده تا عملکرد آنها به شکل دقیق‌تری مورد بررسی قرار بگیرد.

او در این زمینه اعلام کرد: بر اساس برنامه سوم توسعه، تاسیس بانک‌ها توسط بخش غیردولتی با هدف افزایش شرایط رقابتی در بازارهای مالی، تشویق پس‌انداز و ایجاد زمینه رشد و توسعه اقتصادی کشور مجاز شدند ولی امروز سوال اینجاست که چرا قانونگذاران و کارشناسان کشور به دنبال اهدافی که برای بانک‌های خصوصی در نظر گرفته شده بود، نیستند و اگر ما به اهداف خود نرسیده‌ایم این اصرار برای ادامه روند فعلی چیست؟ ما استدعا داریم کسری‌ها و کاستی‌های این موسسات از جیب مردم پرداخت نشود.

رییس اتاق بازرگانی ایران با انتقاد از برخی بانک‌ها که به دنبال سوءاستفاده از شرایط هستند، گفت: کلیت سیستم بانکی باید پشت سر بانک مرکزی برای تحقق اهداف بانک مرکزی باشد نه اینکه برخی بانک‌ها درصدد بهره‌برداری از شرایط مالی در کشور در فرصت‌هایی همچون افزایش نرخ ارز، بهره و خرید و فروش ارز در بازار باشند.شافعی در پایان صحبت‌های خود وجود مشکلاتی چون بدهی‌های معوق بانکی، درصد بالای چک‌های برگشتی و شکل‌گیری زمینه فساد را معلول شرایط نظام بانکی کشور دانست و از همتی خواست با برنامه‌ریزی در این زمینه، ‌مقدمات تغییر در نظام بانکی کشور را فراهم کند.

عبور از توطئه تحریم

پس از پایان صحبت‌های شافعی تعدادی از نمایندگان بخش خصوصی به بیان دیدگاه‌های خود پرداختند که افزایش سقف تسهیلات تامین مالی بنگاه‌ها، ‌مجاز شدن واردات بدون نیاز به انتقال ارز و افزایش مهلت صادرکنندگان برای بازگشت ارز حاصل از صادرات‌شان اصلی‌ترین محورهای این درخواست‌ها را تشکیل می‌داد و پس از پایان یافتن این درخواست‌ها، همتی پاسخ خود به این خواست‌ها را اعلام کرد.

رییس کل بانک مرکزی با تقدیر از نقش صادرکنندگان ایرانی در کاهش فشارهای اقتصادی بر کشور در دوران سخت تحریم، از ثبات نسبی شرایط، یک‌سال پس از تلاطم‌های اقتصادی سخن گفت. او اظهار کرد: هدف دشمن در اجرای تحریم‌ها علیه ایران فروپاشی اقتصادی کشور و پس از آن فشار بر جمهوری اسلامی ایران بود که این هدف جز با نابودی پول ملی و تجارت خارجی ممکن نمی‌شد، ولی خوشبختانه با فعالیت فداکارانه بخش خصوصی این فشارها راه به جایی نبرد و به هدف نهایی‌اش نرسید. اگر بخش خصوصی نبود، معلوم نبود که آیا امکان تداوم شرایط وجود دارد یا خیر. ما در ماه‌های گذشته توانستیم بخشی از نیاز ارزی کشور را با صادرات غیرنفتی جبران کنیم که این مساله در خروج از فشار تحریم‌ها اهمیت بسیار زیادی داشت.

رییس کل بانک مرکزی با تاکید بر اینکه خروج از تهدیدهای ابتدایی به معنای خارج شدن از فشار تحریم‌ها و پایان یافتن توطئه دشمنان نیست، اظهار کرد: اینکه بانک مرکزی را به دلایل و بهانه‌های مختلف تحریم می‌کنند به دلیل این است که فهمیده‌اند ما توانسته‌ایم اهداف آنها در تحریم‌ها را به شکست برسانیم. اما به هر حال باید توجه داشت که فشار ادامه دارد و نمی‌توان پس از ثبات به وجود آمده توقع داشت همه‌ چیز مانند سابق شود، زیرا ما ۴۵ میلیارد دلار درآمد نفت را امروز نداریم و باید برای مدیریت شرایط اقتصادی کشور تمام گزینه‌های موجود را بسیج کنیم.

همتی در ادامه صحبت‌های خود به ثبات شکل گرفته در بازار ارز اشاره کرد و گفت: ‌این تحلیل که دلیل کاهش نرخ ارز در بازار، ‌سرکوب تقاضا از سوی بانک مرکزی است، ‌قطعا صحیح نیست. ما در سال جاری ۳۲ میلیارد دلار ثبت سفارش داشته‌ایم که تامین ارز بیش از ۲۰ میلیارد دلار آن تاکنون انجام شده است و این روال نیز ادامه خواهد یافت اما این توقع که بانک مرکزی برای منافع شخصی یا گروهی افراد، منافع ۸۳ میلیون ایرانی را نادیده می‌گیرد، قطعا اتفاق نخواهد افتاد.او در صحبت‌های خود به درخواست‌ها و فشارهایی که برخی برای افزایش دوباره نرخ ارز مطرح می‌کنند، اشاره کرد و افزود: بانک مرکزی مسوول تامین منافع 83 میلیون ایرانی است و نه عده‌ای خاص، وقتی نرخ ارز افزایشی شود، ‌فشار بر مردم عادی بالا می‌رود، ‌همان‌طور که این تجربه را در ماه‌های قبل دیدیم. از این‌رو من اجازه نمی‌دهم این فشارها و درخواست‌ها اثر کند و نرخ ارز بر اساس منافع شخصی یا گروهی و به ضرر اقشار مختلف مردم بالا رود.

حمله تند همتی به خودروسازان

صحبت‌های رییس کل بانک مرکزی، تنها به بازار ارز محدود نشد و او در بخش دیگری از حرف‌هایش به مشکل نقدینگی در اقتصاد ایران نیز پرداخت. او در ابتدا تاکید کرد که لزوما افزایش نقدینگی اثر منفی 100 درصدی نخواهد داشت و می‌توان با پیگیری برخی طرح‌ها، فضای اقتصادی کشور را نیز مدیریت کرد. همتی به انتقاد از بخش‌هایی پرداخت که نقدینگی فراوانی جذب کرده‌اند اما هرگز نتوانسته‌اند کارایی خود را به درستی اثبات کنند و مثالی که در این زمینه مطرح کرد، صنعت خودروسازی کشور بود. او با مطرح کردن این سوال که در شرایط دشوار اقتصادی چرا باید به بخش‌هایی که نتوانستند به قول‌های خود عمل کنند، نقدینگی اختصاص داد؟ تصریح کرد: خودروسازان در طول سال‌های گذشته بارها نقدینگی جدید دریافت کردند اما نه‌تنها بهبودی در عملکردشان به وجود نیامده که حتی از انجام تعهدات‌شان نیز ناتوان بودند. با این وجود من سال گذشته اعلام کردم که چهار هزار میلیارد تومان نقدینگی ریالی و ۸۴۴ میلیون یورو نقدینگی ارزی در اختیار خودروسازان قرار خواهیم داد؛ تنها با این شرط که پس از یک‌سال تعهد بدهند که این مبلغ را پس می‌دهند اما در عمل هیچ یک از آنها این تعهد را قبول نکردند و سوال اینجاست که این خودروسازی فشل تا چه زمانی باید به همین شکل ادامه پیدا کند.

هر چند بسیاری از پاسخ‌های رییس کل بانک مرکزی به فعالان اقتصادی، چیزی نبود که آنها انتظارش را داشتند و همتی اعلام کرد تصمیماتی که در ماه‌های اخیر گرفته بر اساس منافع ملی و تلاش برای بهبود شرایط اقتصادی کشور بوده است، اما او در نهایت از عبور اقتصاد ایران از فشارهای ابتدایی تحریم خبر داد و گفت که با وجود تمام مشکلات، ‌می‌توان به آینده امیدوار باقی ماند.