توسعه صنعت ریلی در فرانسه

به گزارش روزنامه دنیای اقتصاد، تاریخچه حمل‌ونقل ریلی در این کشور به سال 1823 برمی‏گردد. در طول قرن 19 ساخت‌وساز ریلی در فرانسه ابتدا به شکل خطوط کوتاهی از معادن و با اهداف صنعتی شکل گرفت. با وجود این، ساختن سیستم راه‏آهن اصلی فرانسه تا سال 1842 آغاز نشد. در این سال با تصویب یک قانون، خطوط آهن به‌صورت قانونی به رسمیت شناخته شدند. پس از اعطای مجوز سلطنتی به یک شرکت در سال 1823، اولین خط راه‏آهن در این کشور در سال 1827 برای انتقال کالاها راه‏اندازی شد و 8 سال بعد نیز برای جابه‌جایی مسافران مورد استفاده قرار گرفت. در خلال سال‏های 1830 تا 1832 نیز خط راه‏آهن از سن‏اتین تا لیون برای نقل و انتقال کالاها و مسافران افتتاح شد که تبدیل به نخستین خط حمل‌ونقل مسافر در اروپای قاره‏ای شد. در آن هنگام سن‏اتین یک مرکز صنعتی مهم زغال‏سنگ و آهن به حساب می‏آمد و لیون نیز یکی از شهرهای بزرگ در جنوب فرانسه بود. راه‏آهن این دو شهر را در فرانسه به هم متصل و در واقع تخصیص عرضه و تقاضا را بسیار ساده‏تر کرد. پس از آن، راه‏آهن فرانسه به آهستگی رشد کرد و از بسیاری کشورهای دیگر همچون آلمان، بلژیک و سوئیس در این حوزه عقب افتاد. به‌دلیل تخریب‏ها و آشوب‏های مربوط به جنگ‏های ناپلئون و فرآیند بازسازی پس از آن، توسعه راه‏آهن فرانسه نیز مانند برخی دیگر از صنایع به تعویق افتاد. یک دهه کامل طول کشید تا ساخت راه‏آهن در فرانسه در مقیاس کشوری آغاز شود. تاریخ فرانسه و سطح توسعه این کشور علت این تاخیر را توضیح می‏دهند. در واقع، اقتصاد فرانسه در سال 1832 به اندازه کافی پیشرفت نکرده بود تا از یک شبکه کشوری راه‏آهن حمایت کند. صنعت آهن این کشور که سال‏ها با محدودیت روبه‌رو بود، منجر به این شد که راه‏آهن فرانسه بسیاری از ریل‏های مورد نظر خود را از انگلستان و با هزینه‏ای گزاف وارد کند. عرضه زغال‏سنگ این کشور نیز در مقایسه با انگلستان و بلژیک توسعه‌نیافته باقی ماند. این دو (آهن و زغال‏سنگ) در قرن نوزدهم برای راه‏آهن بسیار حیاتی بودند و تا وقتی این صنایع مکمل توسعه پیدا نکرده بودند، راه‏آهن فرانسه مزیت اقتصادی چندانی در مقایسه با کشورهای دیگر نداشت.

سدهای سر راه توسعه حمل‌ونقل ریلی در فرانسه

یک مانع دیگر بر سر راه توسعه راه‏آهن در فرانسه مخالفت گسترده با تغییراتی بود که راه‏آهن ایجاد می‏کرد. برای مثال در سال 1832 اتاق بازرگانی روئن با یک ریل ارتباطی بین روئن و پاریس مخالفت کرد زیرا معتقد بود این واقعه برای کشاورزی مضر است، به زندگی روستایی آسیب می‏زند و کسب‌وکارهای مربوط به آبراه‏ها و رودخانه‏ها را مورد تعدی قرار می‏دهد. این دیدگاه در سراسر فرانسه رایج بود. در واقع برخلاف روسیه و آلمان که سیستم‏های آبراهه توسعه‌یافته‏ای نداشتند، در فرانسه سرمایه‏گذاری زیادی روی حمل‌ونقل آبی انجام گرفته بود و خطوط ریلی رقیب خطرناکی برای این سرمایه‏گذاری‏ها تلقی می‏شدند. منشأ این مخالفت ریشه در جغرافیای فرانسه داشت که طبیعتا آبراهه‏های قابل کشتیرانی مناسبی دارد. نگرانی در مورد امنیت قطارها نیز برای این کشور مهم بود. توسعه ریلی در فرانسه ابتدا با مشوق‏های دولتی صورت گرفت، مخالفان در فرانسه هدف روشن‏تری برای مخالفت با راه‏آهن نسبت به سایر کشورهایی که در آنها شرکت‌های خصوصی به‌طور کامل راه‏آهن را می‏ساختند، داشتند.

سنگ دموکراسی بر مسیر توسعه راه‏آهن فرانسه

دولتی بودن راه‏آهن در فرانسه موجب شد سیاست راه‏آهن کشوری زمانبر شود. فرانسه که در نیمه اول قرن نوزدهم از سایر کشورهای اروپایی دموکراتیک‏تر شده بود، برای تصمیم‏گیری در این موارد برخلاف آلمان نیاز به بحث‏های زیادی داشت. فرانسه در درون دولت نیز با مشکلاتی همراه بود و بین لیبرال‏ها، محافظه‏کاران، سلطنت‏طلبان و دموکرات‏ها تقسیم شده بود، این در حالی است که در بلژیک که طبقه سیاسی آن به شدت متحد بودند، تصمیم‏گیری در مورد پروژه‏های پیچیده راه‏آهن به سرعت انجام می‏شد.

نقش مثبت دولت در توسعه ریلی

با تمام این موارد، راه‏آهن در فرانسه بدون دخالت دولت نمی‏توانست با موفقیت توسعه یابد. فرانسه قرارگاه‏های صنعتی بزرگی مانند بریتانیا و آمریکا نداشت که هزینه راه‏آهن را تقبل کرده و محصولات خود را به بازارهای جدید بیاورند. بخش خصوصی این کشور بدون کمک دولت نمی‏توانست به خوبی در صنعت ریلی مشارکت کند. در نهایت از میان دو تصمیم زیر ترکیبی از آنها گرفته شد: راه‏آهن این کشور به‌طور کامل با سیستم بازار آزاد که موجب خلق شبکه ریلی پیچیده در بریتانیا شده بود، اداره شود یا همانند بلژیک، دولت این صنعت را ساخته و کنترل کند. به این ترتیب راه برای توسعه صنعت ریلی در فرانسه هموار شد.