موشک رمزآلود؛ روسیه چه سلاحی را در قطب شمال آزمایش کرد؟

چند دانشمند هسته‌ای روس که چندی پیش جان خود را در انفجار موتور موشک از دست دادند، در شهر ساروف واقع در ۳۷۳ کیلومتری شرقی مسکو دفن شده‌اند، شهری که در آن کلاهک‌های هسته‌ای تولید می‌شود.

روس‌اتم، آژانس دولتی انرژی اتمی روسیه آن زمان گفت: این کارشناسان در حال آزمایش یک موتور سوخت هسته‌ای بودند، اما جزئیات فنی بیشتری را فاش نکرد.

این آزمایش در سکوی نفتی یکی از ایستگاه‌های آزمایش نیروی دریایی روسیه در قطب شمال انجام شد. روسیه پیش از این هم روی این مدل از موشک کروز سوخت هسته‌ای که "بوروستنیک" نام دارد آزمایش انجام داده بود. اما مسئولان مشخص نکردند کدام سیستم منشا این انفجار بوده است.

به دنبال انفجار سطح تشعشع در شهر سورودوینسک در ۴۰ کیلومتری ایستگاه آزمایش نینوکسا واقع در ساحل دریای سفید به مدت ۴۰ دقیقه از حد طبیعی بالاتر رفت.

مقامات سورودوینسک گفتند سطح تشعشع در شهر به ۲ میکروسیورت در ساعت رسید، اما دوباره به حد نرمال ۰.۱۱ بازگشت. اما سطح هر دوی این تشعشعات به اندازه‌ای پایین است که به مسمومیت منجر نخواهد شد.

در این انفجار چند مهندس دیگر هم زخمی و راهی بیمارستان شدند.

کارشناسان در روسیه و کشور‌های غربی گفتند این آزمایش به احتمال زیاد به موشک بوروستنیک ۹ M. ۷۳۰ مربوط بوده است. بوروستنیک در روسی یعنی " مرغ طوفان" که نوعی مرغ دریایی است.

ولادیمیر پوتین، رییس جمهوری روسیه در ماه مارس در سخنرانی خود در مجلس روسیه در مورد این موشک حرف زد. موشکی که ناتو نام اسکای‌فال SSC-x-۹ را به آن داده است.

مارک گالئوتی، تحلیلگر ارشد مسائل روسیه و پژوهشگر موسسه مطالعاتی رویال یونایتد (Rusi) بعد از این انفجار به بی‌بی‌سی گفت: پیشران‌های هسته‌ای چالش‌های فنی زیادی به همراه دارند: "مسأله سرعت در برابر وزن سیستم است، همین‌طور خطر موشکی که هر جا می‌رود رادیواکتیو از آن خارج می‌شود. تولید این سیستم‌های جدید به دوران شوروی سابق برمی‌گردد - سیستم‌هایی که ساخت‌شان متوقف شد، اما روسیه سرمایه‌گذاری روی آن‌ها را از سر گرفته است. "

پوتین در سخنرانی خود پیشران هسته‌ای بوروستنیک را دارای برد «نامحدود» معرفی کرد. اما در انفجار نینوکسا احتمالا پای سلاحی متفاوت هم در میان بوده است، سلاحی که مثل موشک توانایی حمل کلاهک هسته‌ای را دارد:

• یک موشک بالستیک کروز ضد کشتی به نام «زیرکن» که فراصوت است و به گفته ارتش روسیه می‌تواند با سرعتی ۸ برابر سرعت صوت پرواز کند.
• یک پهپاد دوربرد جدید به نام «پوزئیدون» (سرور زمین) که از یک زیردریایی پرتاب می‌شود.

در مورد انفجار چه می‌دانیم؟

والنتین کوستیوکوف، از مسئولان رده بالای روس‌اتم گفت: پنج دانشمند هسته‌ای که در این انفجار جان خود را از دست دادند، کارشناسان "نخبه" و " قهرمانانی" بودند که از خطر‌های این کار آگاهی داشتند و آزمایش‌های قبلی را در "شرایط فوق‌العاده سختی" انجام داده بودند.

او رییس مرکز هسته‌ای ساروف است، یک تاسیسات مخفی متعلق به دوران جنگ سرد که بر زرادخانه بمب هیدروژنی روسیه نظارت دارد.

واانیتین کوستیوکوف نام این پنج مهندس را هم اعلام کرد: الکسی ویوشین (طراح و کارشناس نرم‌افزار)، یوژنی کوروتایف (مهندس ارشد برق)، ویاشسلاو لیپشف (سرپرست تیم آزمایش علمی)، سرگی پیچوجین (مهندس آزمایش و کنترل کیفیت)، ولادیسلاو یانوفسکی (معاون سرپرست بخش آزمایش علمی).

وزیر دفاع روسیه در ابتدا گفت: این انفجار که روز ۸ اوت به وقوع پیوست به یک موتور موشک سوخت مایع مربوط می‌شده و بدون اشاره به نام قربانیان تعداد کشته‌شدگان را دو نفر اعلام کرد.

بعد از آن، اما روس‌اتم اعلام کرد منشا این آزمایش که در یک سکوی نفتی در حال انجام بوده، " یک منبع پیشران رادیوایزوتوپی" بوده است.

به گفته روس‌اتم، مهندسان آزمایش را به پایان رسانده بودند که ناگهان موتور آتش می‌گیرد و منفجر می‌شود. انفجاری که مهندسان را به دریا پرتاب می‌کند.

بلافاصله بعد از انفجار مقامات سورودوینسک از تشعشعات اتمی به مدت ۴۰ دقیقه در این شهر خبر دادند که این باعث هجوم ساکنان به داروخانه‌ها برای خرید ید درمانی شد.

قرص‌های ید تا حدودی از بدن در برابر ید رادیواکتیو محافظت می‌کنند. سال ۱۹۸۶ و در جریان فاجعه چرنوبیل تقاضا برای این قرص‌ها به شدت بالا رفت.

پیش از این آزمایش، وزارت دفاع روسیه تردد در خلیج دوینا - آب‌های واقع در شمال ایستگاه آزمایش نینوکسا - را ممنوع اعلام کرده بود. این منطقه تا اویل سپتامبر هم بر کشتی‌های غیرنظامی بسته باقی ماند.

اما "بارنت آبزرور"، یک سایت خبری نروژی گزارش داد روز نهم اوت یک کشتی باری هسته‌ای روس به نام سربریانکا در این منطقه دیده شده است.

این گمانه‌زنی وجود دارد که سربریانکا به آنجا فرستاده شده تا در صورت شکست آزمایش ضایعات رادیواکتیو ناشی از آن را جمع‌آوری کند.

اما بستن این منطقه می‌توانسته به دلیل احتیاط در برابر نشت سوخت سمی موتور به آب‌هایی بوده باشد که مردم منطقه در آن ماهی‌گیری می‌کنند.

موشک سوخت هسته‌ای بازی را تغییر می‌دهد؟

مارک گالئوتی می‌گوید: " تردید زیادی وجود دارد که که آیا بوروستنیک هرگز به سرانجام می‌رسد. "

او از یک موشک پیشرفته روس دیگر به نام "بولاوا" یاد می‌کند که آزمایش‌های روی آن سال‌ها با شکست مواجه می‌شدند.

موشک‌های زیرکن و پوزئیدون پروژه‌های پیشرفته‌تری به حساب می‌آیند و نمونه اولیه پهپاد زیردریایی پوزئیدون در حال حاضر تولید شده است.

اما آقای گالئوتی می‌گوید ظاهرا پوزئیدون هم مثل بوروستنیک یک سلاح "آخرالزمانی" به حساب می‌آید که فقط برای جنگ‌های هسته‌ای تمام عیار کاربرد دارد.

روسیسکایا گازتا، روزنامه دولتی روسیه بوروستنیک را "سلاح انتقام" توصیف کرد. این همان عبارتی بود که نازی‌ها برای توصیف موشک‌های "وی"۲ خود - که در اواخر جنگ جهانی دوم به بریتانیا پرتاب می‌کردند- به کار بردند.

این روزنامه گفت: بوروستنیک - که توانایی پرواز بلند مدت و گریز از پدافند‌های هوایی را دارد- همه زیرساخت‌های حیاتی که بعد از پرتاب موشک‌های بالیستیک قاره پیما در قلمروی دشمن باقی مانده را هدف خواهد گرفت.

به گفته آقای گالئوتی، با فروپاشی اخیر پیمان منع موشک میان‌برد هسته‌ای، آمریکا حالا بیشتر روی ساخت زرادخانه موشک‌های میان‌برد تمرکز خواهد کرد و این با یک جنگ تمام عیار فاصله چندانی ندارد. او می‌گوید: «ارتش روسیه هم می‌خواهد چنین قدرتی داشته باشد، چون آن‌ها هم از بابت چین نگران هستند.»