تأثیر راه آهن چین، قرقیزستان و ازبکستان، بر ترابری و اتصالات منطقه ای

به گزارش تین نیوز به نقل از پایگاه خبری ریل نیوز به نقل از موسسه مطالعات راهبردی شرق، احداث راه آهن میان چین، قرقیزستان و ازبکستان که از اکتبر ۲۰۲۴ شروع شده است باعثِ تقویت اتصالات حمل و نقل و ترابری در آسیای مرکزی و افزایشِ هم گرایی و بیشتر شدن جذابیت های حمل و نقل در منطقه خواهد شد.

موافقتنامۀ احداث راه آهن مزبور، در ژوئن ۲۰۲۴ میان دولت های ذی ربط در پکن منعقد شد.

این مسیر ریلی، به طول ۴۸۶ کیلومتر در محورهای کاشغر – تروگارت – ماکمال – جلال آباد و اندیجان ساخته خواهد شد.

این مسیر، می تواند در آینده تبدیل به گذرگاهی مستقل برای عبور و مرور کالا میان کشورها و حتی یک راه گذرِ تجاریِ بین قاره ای شود.

راه گذرهایی که به مسیر ریلی مزبور متصل خواهند شد عبارتند از:
۱- گذرگاه بین المللی و چندوجهیِ آسیا – پاسیفیک مشتمل بر کشورهای چین، قرقیزستان، ازبکستان، ترکمنستان، آذربایجان، گرجستان و اروپا
۲- گذرگاه چندوجهیِ اتصال میان چین – خلیج فارس و چین – اروپا (هر دو از مسیر ایران)

برخی مسیرهای دیگر که ممکن است به راه آهن میان چین، قرقیزستان و ازبکستان متصل شوند عبارتند از:
– گذرگاهِ ریلیِ ازبکستان – ترکمنستان – ایران و سپس اتصال این گذرگاه به بنادر ایرانی در حاشیۀ خلیج فارس و عمان و دسترسی این گذرگاه ریلی به کشور های خاورمیانه (در چارچوب موافقتنامۀ ترابری عشق آباد در سال ۲۰۱۱).
– راه آهن ترانس افغان به منظور دسترسی به بنادر پاکستان در اقیانوس هند.
– متصل شدن راه آهن میان چین، قرقیزستان و ازبکستان به افغانستان می تواند زمینه ساز احداث مسیر ریلی چین – قرقیزستان – ازبکستان – افغانستان – ایران و دسترسی به کشور های عربی حاشیۀ خلیج فارس (از طریق ایران) شود.
– راه آهن میان چین، قرقیزستان و ازبکستان می تواند به مسیر ریلیِ ازبکستان – ترکمنستان – ایران – ترکیه متصل شده و در مراحل بعدی، کالاها با کشتی به اروپا منتقل شود.

راه آهن میان چین، قرقیزستان و ازبکستان همچنین تا حدی می تواند به راهگذرهای ترابری ذیل متصل شود:
۱- گذرگاه چندوجهیِ آسیای مرکزی – قفقاز جنوبی – آناتولی.
۲- دهلیز جنوبی در محور قرقیزستان – ازبکستان – ترکمنستان – دریای خزر و روسیه.

احداث راه آهن میان چین، قرقیزستان و ازبکستان (بخاطرِ دور زدن موقعیت منحصربفرد قزاقستان)، به شکل قابل توجهی باعثِ تقویت جایگاه و موقعیت ازبکستان و قرقیزستان در حمل و نقل بین قاره ای خواهد شد، زیرا در آسیای مرکزی فعلا تنها قزاقستان است که با راه آهن به چین متصل شده است. بدین ترتیب جایگزینی برای راهگذر میانی (یعنی راهگذرِ اتصال چین به دریای خزر از طریق قزاقستان) ایجاد خواهد شد.

در نتیجه می توان حدس زد در صورت احداث راه آهن میان چین – قرقیزستان و ازبکستان، بخشی از کالاهایی که از راهگذر میانی (مسیر قزاقستان) بین چین و اروپا منتقل می شدند، تغییر مسیر داده و از مسیر ریلیِ تازه تأسیس منتقل شوند.

انتقال کالا از کاشغر تا مرزهای ازبکستان با استفاده از شبکۀ حمل و نقل قرقیزستان (به جای ۱۰ روز طی مسیر از راه قزاقستان)، فقط ۲ روز طول خواهد کشید؛ استفاده از این مسیر ریلیِ نوظهور، مدت زمان انتقال کالا از شرق آسیا به خاورمیانه و جنوب اروپا را ۸-۷ روز و مسافت را ۹۰۰ کیلومتر کوتاه تر خواهد کرد.

لازم است به منظور پیشگیری از رقابت های غیرسازنده در آسیای مرکزی (در خصوصِ راهگذرها) نوعی سازوکار همکاری و هماهنگی برای استفاده از مسیر حمل و نقل ترانس خزر اندیشیده شود.

به محض انعقاد توافقنامه برای احداث خط ریلیِ سه جانبۀ چین- قرقیزستان و ازبکستان، برخی رسانه ها با تأکید بر اثر سوء این راهگذرِ نوین ریلی بر راه آهن ترانس سیبری یا کریدور میانی که از قزاقستان عبور می کند سعی در برانگیختن رقابت های ژئوپولیتیک در منطقه داشته اند.

یکی از مزایای راه آهن میان چین، قرقیزستان و ازبکستان تسهیل دسترسیِ کشورهای محصور در خشکی به دریا است چنانکه هم اکنون مسیر ریلی انتقال کالا از ایران به قرقیزستان (از مسیر ترکمنستان و ازبکستان) به صورت بالفعل در حال نقل و انتقال کالا از بندرعباس به شهر اوش است. قرقیزستان همچنین امیدوار است از مسیر ایران بتواند به ترکیه نیز دسترسی پیدا کند.