توصیه‌هایی برای عبور از این «روزهای سخت»
واقعیت این است که اتفاقات اخیر بویژه سقوط هواپیمای اوکراینی و ماجرای سیل استان سیستان و بلوچستان ریزفاکتورهایی هستند که به ایجاد احساس تنش، استرس و بحران‌های روانی در جامعه دامن زده وشوک روانی جامعه را افزایش داده‌اند.
«مخاطبان اخبار منفی تنش های شدیدی را پس از آگاهی از این اخبار و رویدادهای غیرمنتظره متحمل می شوند و این کار نه تنها به حجم ناامیدی شان اضافه می کند بلکه صرف زمان زیاد درباره فکر کردن و حرف زدن در مورد آن موضوع باعث می شود مخاطبان اخبار منفی بواسطه نگرانی خود بیش از اصل ماجرا فاجعه بسازند.» این ها بخشی از حرف های رئیس اداره سلامت روان وزارت بهداشت است.
به گزارش تی نیوز به نقل از ایسنا، او در گفت و گو با «ایران» تأکید می کند در شرایطی که مدام اخبار منفی در جامعه مخابره می شود چنانچه فرصت گفت و گو برای بیان ناراحتی و ابراز احساسات نباشد افراد آن جامعه به مرور زمان دچار حالت هایی از افسردگی می شوند.
این روزها حوادث تلخی که شاهدش هستیم، بواسطه دسترسی سریع و نامحدود و بی قید و بند به اخبار از طریق فضای مجازی در کمتر از چند ثانیه بین مردم رد و بدل می شود. اما سؤال اصلی این است در شرایط فعلی که شبانه روز در معرض اخبار منفی و ناگوار هستیم، تأثیر روانی این حجم از رخدادهای تراژیک را چگونه می توان کنترل کرد؟
بررسی گفتمان کاربران شبکه های اجتماعی هم نشان می دهد، جریان بی وقفه اخبار غمبار که با شهادت سردار سلیمانی آغاز شد و سپس با حادثه دلخراش مراسم تشییع شهدای کرمان و سانحه اتوبوس تهران- گنبد و به دنبال آن فاجعه سقوط هواپیمای اوکراینی ادامه یافت و حالا با سیل استان سیستان و بلوچستان همچنان ادامه دارد دامنه هیجانات منفی را از یک فکر و اندوه ساده به ایجاد سریالی از بحران های روانی در جامعه پیش برده است. رئیس اداره سلامت روان وزارت بهداشت درباره پیامدهای روانی رویدادهای اخیر می گوید: واقعیت این است که اتفاقات اخیر بویژه سقوط هواپیمای اوکراینی و ماجرای سیل استان سیستان و بلوچستان ریزفاکتورهایی هستند که به ایجاد احساس تنش، استرس و بحران های روانی در جامعه دامن زده وشوک روانی جامعه را افزایش داده اند.
او می گوید: اخبار منفی بعد از آنکه به شکل های مختلف از طریق تصاویر در فضای مجازی، رسانه ها و به شکل اطلاعات کلامی در جامعه پخش شد بشدت روی احساس های روانی افراد از قبیل نگرانی، خشم، افسردگی و خلق پایین و بی اعتمادی اثر گذاشت.
رئیس اداره سلامت روان وزارت بهداشت به مردم توصیه می کند از قرار گرفتن در معرض پیام و تصویر منفی در رابطه با حوادث مختلف پرهیز کنند، اطلاعات را از طریق شبکه های اجتماعی با دیگران تقسیم نکنند به دلیل اینکه تماشای صحنه های منفی و شنیدن اخبار بد ذهن را از لحاظ روانشناختی درگیر می کند و ذهن به طور ناخودآگاه روزها مشغول تجزیه و تحلیل اخبار بد می شود.
به گفته دکتر اسدی، از نظر روانشناختی وقتی ذهن روی موضوعی با تأثیر روانی منفی متمرکز می شود روی خلق و خو و بروز هیجانات و احساسات منفی اثر می گذارد. برای همین متخصصان حوزه سلامت روان اولین توصیه ای که به افراد در معرض اخبار بد می کنند پرهیز از انتشار مجدد اخبار منفی در فضای مجازی است.
او در ادامه توصیه می کند که تا حد امکان مبلغ اخبار منفی در جامعه نباشیم. پرداختن به فعالیت های روزمره زندگی و جایگزینی برخی فعالیت ها میزان اثر عارضه را کم می کند.
رئیس اداره سلامت روان با تأکید بر اینکه بحران ماندگار نیست و گذراست، عنوان می کند: نباید انتظار داشت در شرایطی که اخبار منفی پشت سر هم به جامعه پمپاژ می شود بعد از چند روز فروکش کند. یکی از آیتم ها برای کاهش عوارض حوادث، زمان است. باید به افراد فرصت دهیم در خانواده، جامعه، دانشگاه و مدرسه گفت و گو کنند. ایجاد فضا و فرصت گفت و گو برای بیان ناراحتی ها و عصبانیت ها، ابراز احساسات، حرف زدن، گوش دادن و تحمل شنیدن همدیگر به ترمیم عواطف و احساسات آسیب دیده کمک می کند.
دکتر اسدی در پایان از مسئولان و دولتمردان درخواست کرد در این فضای ملتهب با مردم گفت و گو کنند، چرا که وقتی جامعه احساس کند مسئولان پاسخگو هستند و آنها دیده و شنیده می شوند اطمینان و اعتماد در آن جامعه شکل می گیرد.
پالایش اخبار ناگوار در خانواده ضروری است
رویدادها و حوادث ناگوار همواره با تبعات و عواقب متعددی در جامعه همراه است. به طور قطع این تأثیرات در میان همه اقشار یکسان نیست و هرکس به تناسب شرایط اجتماعی و سن و سال خود تحت تأثیر اخبار مربوط به بحران ها قرار می گیرد. در میان گروه های سنی مختلف، کودکان و نوجوانان به دلیل ناتوانی در تجزیه و تحلیل مناسب رویدادها بیش از سایرین در معرض خطرات و آسیب های روحی و روانی قرار دارند، از این رو نوع پرداختن به حوادث ناگوار و اتفاقات اجتماعی و نوع مواجهه و پالایش اخبار در خانواده بسیار مهم به نظر می رسد.
دکتر میترا حکیم شوشتری، روانپزشک کودکان در این باره به «ایران» می گوید: متأسفانه در شرایط فعلی و با توجه به گسترش دسترسی به فضای های مجازی، بسیاری از کودکان و نوجوانان به طور مستقیم به اطلاعات دسترسی دارند. درواقع دیگر والدین منشأ ورود اطلاعات به فضای خانه به شمار نمی آیند و قبل از اینکه پدر و مادر بتوانند اطلاعات و اخبار را طبقه بندی کنند، کودکان به آنها دسترسی دارند.
او با اشاره به اینکه مرور زیاد و مداوم اطلاعات در حل مسائل و رفع مشکلات کمکی نمی کند، می افزاید: باید به جای پرداختن مدام به اخبار مربوط به بحران ها و اتفاقات ناگوار کمی به سلامت روان خود و فرزندانمان بیندیشیم و برای کاهش تنش و استرس کودکان، زمان استفاده از خبرهای ناگوار را مدیریت کنید. از تجزیه و تحلیل همه اخباری که می شنوید بپرهیزید. همچنین به کودکان و نوجوانان اجازه دهید آزادانه از احساسات و دانسته های خود بگویند و شنونده خوبی برایشان باشید. ترس هایشان را درک کنید و این احساس را برایشان منطقی سازی کنید تا آرامش روانی در آنها تثبیت شود.
حکیم شوشتری خاطرنشان می کند: هنگام بروز یک حادثه در جامعه همه افراد به نوعی دچار آسیب می شوند از این رو نباید گمان کنیم که دور شدن از اخبار و ایجاد فضایی برای آرامش خانواده مان کاری نادرست است. داشتن احساس گناه از پرداختن به امور روزمره زندگی درست نیست و نه تنها به افراد داغدیده ناشی از این اتفاق کمکی نمی کند بلکه سلامت روان افراد جامعه را در معرض خطر قرار می دهد.
این متخصص معتقد است، برای عبور از فضای پسا بحران بهتر است علاوه بر محدود کردن استفاده از فضای مجازی و شبکه هایی که به طور مرتب به این اخبار می پردازند، لحظاتی را برای آرامش فکری خود و فرزندانمان اختصاص دهیم و با شرکت در مناسبات اجتماعی و رفت و آمد با اقوام، داشتن خواب کافی و ورزش تحمل استرس را برای خود و کودکان راحت تر کنیم. همچنین باید در این ایام از اخذ تصمیمات مهم مانند تغییر مکان زندگی پرهیز کنیم.
با همدلی وپاسخ های منطقی احساس امنیت را در کودکان تقویت کنید
فرشید یزدانی رئیس انجمن حمایت از حقوق کودکان نیز بر این باور است که کودکان همیشه کم و بیش در جریان واقعه هستند. هرچند ممکن است این اطلاعات کامل نباشند اما می تواند آنها را دچار استرس و نگرانی کرده، احساس امنیت آنها را دچار خدشه کند.
این فعال حقوق کودک می گوید: در دنیای امروزی نمی توان اخبار و واقعیات را از کودکان مخفی کرد اما می توان در شرایط پسا بحران با پرداختن به برخی جنبه های امیدوار کننده از نگرانی آنها کاست. حقیقت این است که کودکان معمولاً در این شرایط مضطرب شده، برای خودشان و خانواده و حتی اطرافیان احساس خطر می کنند.
یزدانی می افزاید: برای کاهش استرس پس از وقوع حوادث ناگوار، با توجه به سن و درک عمومی کودکان از جامعه با آنها صحبت کنید. سپس با همدلی و ارائه پاسخ های منطقی و واقعی و نه ایده آل احساس امنیت را در کودکان تقویت کنید.
این فعال حوزه کودکان بر این باور است که در شرایط استرس آمیز، رؤیا پردازی مثبت کودکان و به دنبال آن امید به زندگی و احساس امنیت نیز کاهش می یابد. از این رو باید با بیان صریح و توأم با احترام به واقعیت پرداخت و ترس ها را در کودکان منطقی تر کرد.
او با تأکید بر اهمیت دوران کودکی در زندگی انسان بیان می کند: کودکی قسمت مهمی از زندگی انسان ها به شمار می آید از این رو والدین وظیفه دارند با ایجاد شادی از طریق برنامه های محرک و مفرح و همچنین اختصاص زمانی برای دورهمی های خانوادگی از ایجاد رؤیا پردازی منفی در کودکان و عواقب آن پیشگیری کنند.
