◄ سود 4 هزار میلیاردی واردات خودرو به چه کسانی رسید؟
برآورد می‌شود که رقم سودی که این «رانت» بزرگ برای مافیای واردات خودرو در بر داشته، بیش از ۴ هزار میلیارد تومان باشد؛ اما این افراد چه کسانی هستند و چگونه توانسته‌اند دست به چنین کاری بزنند؟
بالاخره فشارها به وزارت صنعت، معدن و تجارت، آن‌قدر زیاد شد تا محمد شریعتمداری، در تلویزیون حضور یابد و دراین‌باره توضیح دهد. بلافاصله پس از آنکه شریعتمداری این برنامه را ترک کرد؛ وب‌سایت وزارت «صمت»، فهرستی از واردات ۶ هزار و ۲۹۷ دستگاه انواع خودرو را منتشر کرد. سهم عمده این خودروها به برندهای «تویوتا» و «هیوندای» تعلق داشت که البته با توجه به قیمت این خودروها، بدیهی بود.
ضمن اینکه ۴۸ دستگاه پورشه و ۱۱۳ دستگاه «ولوو» نیز در این میان وارد شده که بالاترین میزان قیمت را در بین خودروهای وارداتی داشته‌اند.
بیش‌تر بخوانید:
رونمایی از این فهرست به همراه نام‌ها و نشانه‌هایی کوچک و بزرگ از «پدرخوانده»های قاچاق خودرو، در روزهایی صورت می‌گیرد که دولت روحانی تحت شدیدترین فشارها در بازار پولی است.
به‌زودی موعد تحریم‌های جدید آمریکا فرا می‌رسد و بازار ارز، ملتهب و سرتاسر بحران، هرروز رکورد قیمتی جدیدی را می‌زند. در چنین شرایطی، اختصاص ارز با قیمت ۴۲۰۰ تومان به واردات خودرو و فروش آن با معادل قیمت بازار آزاد ارز، سود بالایی را نصیب اشخاص و شرکت‌های خاصی کرده که نامشان در این لیست افشا شده است.
برآورد می‌شود که رقم سودی که این «رانت» بزرگ برای مافیای واردات خودرو در بر داشته، بیش از ۴ هزار میلیارد تومان باشد؛ اما این افراد چه کسانی هستند و چگونه توانسته‌اند دست به چنین کاری بزنند؟
چگونه وارد کردند؟
فهرست وزارت «صمت» از متخلفان واردات خودرو، از اردیبهشت‌ماه سال ۹۵ را شامل می‌شود. زمانی که دولت با توجه به کمبود ارز، دست به توقف ثبت سفارش خودرو زد. با این حساب، در دو سال اخیر هرچقدر خودرو به ایران وارد شده باشد، مطابق قوانین، «قاچاق» محسوب می‌شود.واردکنندگان خودرو با بسته‌شدن سایت ثبت سفارش، ابتدا دست به پلتیک جالبی زده‌اند. آنها با تغییر عنوان «تعرفه» از «خودرو» به کالاهای مجاز واردات (مثلاً آسانسور)، سامانه را «دور» زده‌اند. این ترفند تا حدی جواب داده و واردکننده‌ها توانسته‌اند با ثبت سفارش، روند کار را جلو ببرند؛ اما با تغییر رفتار وزارت «صمت»، آنها هم دست به ترفند تازه‌ای زده و این بار، «تاریخ ثبت سفارش» را تغییر دادند و ثبت سفارش را به پیش از اعمال ممنوعیت واردات خودرو، بازگردانده‌اند.
ترکیب نمایندگی‌ها
در فهرست وزارت صنعت، معدن و تجارت، فقط ۱۲ نمایندگی خودرو وجود دارند که این موضوع عجیب است. باور اینکه کل تخلف واردات خودرو به دست ۱۲ نمایندگی انجام شده باشد؛ کار سختی است اما واقعیت دارد؛ اما این واقعیت زمانی منطقی می‌شود که گفته می‌شود، نمایندگی‌ها به‌صورت زنجیره‌ای از یکدیگر حمایت کرده‌اند. این نمایندگی‌ها عبارت‌اند از «کرمان موتور، پرشیا خودرو، پاکرو سبز قشم، اطلس خودرو، آسان موتور، جهان نوین آریا، ایرتویا، معین موتور، افرا موتور، خدمات تجارت نگین خودرو، توسعه خدمات بازرگانی آریتا و گروه خدماتی تجارت ایران». نکته جالب‌توجه این است که این نمایندگی‌ها از طریق اشخاص حقیقی و حتی شرکت‌های واسطه‌ای به یکدیگر ارتباط پیدا می‌کنند.
نام‌ها و نشانه‌ها
محمد شریعتمداری در برنامه تلویزیونی خود عنوان کرد که «۱۰۰ واردکننده خودرو در پرونده قاچاق خودرو» وجود دارند؛ اما به نظر می‌رسد که با فهرست اعلام‌شده وزارتخانه، باید این اظهارنظر را فراموش کرد. در این فهرست خبری از اعلام اسامی «اختصاری» نیست و به روشنی می‌توان نام ۱۰ نفر را بیرون کشید. «محمد آذرمهر، مجید نوروزی، علیرضا باتمانقلیچی‌فرد، احمد گلابیان‌فرد، سعیدالله قلی شهربابکی، علی شجاعی، حمید صفایی‌فرد، رضا جعفری‌زاده، سید عباس شاه‌صاحبی و قاسم ملازاده رودباریان.» این ده نفر، افرادی هستند که نام آنها به‌صراحت در فهرست اعلام‌شده وزارت «صمت» به‌عنوان متخلفان واردات خودرو دیده می‌شود.
در این فهرست، یک نام پرتکرار یعنی محمد آذرمهر دیده می‌شود. فردی که دوم مردادماه امسال در خوزستان دستگیر شده و خبرگزاری فارس هویت او را «م.آ» اعلام کرده و از او به‌عنوان «عضو حلقه فساد زنجیره‌ای خودرو» نام برده است. محمد شریعتمداری نیز در حساب توییتری خود از این فرد به‌عنوان یکی از افرادی یاد کرده که «اقداماتش در گزارش سال ۹۶ به تعزیرات (اعلام شد) و گزارش ۲۰ صفحه‌ای از فساد زنجیره‌ای، بالغ‌بر ۷۱۸ دستگاه خودروی لوکس بود.» نام آذرمهر در مقابل نمایندگی‌ها و شرکت‌های متعددی درج شده است.به‌طور مثال، او در ۲۳ دی‌ماه ۱۳۹۵ مجوز واردات خودرو برای «کرمان موتور» داشته، درحالی‌که یک ماه پیش‌ازاین برای «اطلس خودرو» مجوز واردات «سورنتو» گرفته و به‌طور هم‌زمان و در همان تاریخ، به نمایندگی از شرکت «آسان موتور» خودرو «هیوندای» وارد کرده است. این موضوع نشان می‌دهد «دایره فساد» در فهرست اسامی اعلام‌شده، گسترده نیست و احتمالاً به همان یک‌نفری ختم می‌شود که در خوزستان دستگیر شده است. هرچند ۹ نفر دیگر نیز در این فهرست حضور دارند که به آنها هم خواهیم رسید.
افشای مافیا
وقتی اوایل تیرماه، فهرست ابتدایی دریافت‌کنندگان ارز ۴۲۰۰ تومانی از سوی بانک مرکزی منتشر شد؛ مشخص بود که نام بسیاری از شرکت‌های بزرگ و آنهایی که قدرت چانه‌زنی و حضور در بازار «انحصاری» واردات خودرو را دارند در این فهرست «جا» افتاده است. فهرست دوم، این ابهامات را تا حدود زیادی روشن کرد.پیش‌ازاین، نام ۱۰ شرکت واردکننده خودرو در این گزارش برده شد. حالا وقت آن است که به سوابق و اطلاعات جزئی‌تری از این شرکت‌ها دست پیدا کنیم.
پرشیا خودرو؛ انحصار BMW
این شرکت جانشین «فوادری» است. پیش‌ازاین شرکت، خاندان «نوریانی»، نمایندگی خودروهای BMW را در اختیار داشت که در دهه ۸۰ و با بالا‌رفتن درآمدهای نفتی و سرازیر‌شدن دلارهای نفت ۱۲۰ دلاری به ایران، دوران خوش واردات خودرو لوکس به کشور را کلید زد. «فواد ری» در زمان وزارت محمد شریعتمداری مجوز واردات گرفت و متعلق به آستان حضرت عبدالعظیم‌حسنی بود که جانشین «نوریانی» شد. هرچند این شرکت، بعدها ۱۰۰ درصد سهام خود را به «پرشیا خودرو» واگذار کرد که متشکل از افراد حقیقی از خاندان «نوریانی» بود. عبدالله حقیقت‌زاده، غلامرضا حاجی‌زاده، ساسان حریری، سید جواد سلیمانی، سید هادی سلیمانی‌ملکان، محمود کوشش و نوید نیری‌نیا در هیئت‌مدیره این شرکت حضور دارند. این شرکت در یک مورد، با ثبت سفارش واردات «بالابر»، دو دستگاه BMW به ارزش ۱۲۵ هزار و ۳۹۶ دلار وارد کرده که مشخص نیست با چه قیمتی در بازار به فروش رفته است.
پاکرو سبز قشم؛ انحصار هیبریدی
عجیب‌ترین بخش تخلفات واردات خودرو مربوط به شرکتی است که «پیک بادپا» و «هواپیمایی ماهان» به‌طور هم‌زمان در آن حضور دارند. این شرکت نبض واردات خودروهای «هیبریدی» با برند کره‌ای «هیوندای» را در بازار ایران در دست دارد و می‌تواند با هر شرایطی دست به قیمت‌گذاری بزند. این شرکت در فهرست ارائه‌شده، ۶۰۱ خودرو به کشور وارد کرده است؛ اما همچنان مشخص نیست که ارتباط هواپیمایی ماهان یا پیک بادپا با واردات خودرو چیست؟
بیش‌تر بخوانید:
کرمان خودرو و احتکار
این شرکت به‌عنوان یکی از زیرمجموعه‌های «هلدینگ عمران کرمان» از اوایل دهه ۷۰ آغاز به کار کرد. در زمان تأسیس، ردپای حزب کارگزاران سازندگی در هیئت‌مدیره آن دیده می‌شد و برای نخستین بار خودروهای «دوو» را به ایران آورد. این شرکت، هم‌اکنون قطعات خودروهای چینی به ایران وارد و مونتاژ می‌کند. در فهرست اولیه، عنوان شده بود که این شرکت ۴ میلیون یورو از بانک مرکزی برای واردات خودرو دریافت کرده است.
وب‌سایت «تابناک» با انتشار یک فیلم مدعی شده که «این شرکت دست به احتکار خودرو زده تا پس از افزایش قیمت خودروهای وارداتی، انبارهای خود را خالی کند.» نکته جالب اینکه «محمد آذرمهر» به‌عنوان متقاضی این نمایندگی، درخواست واردات ۱۵ دستگاه «هیوندای سانتافه» ارائه کرده اما در مقابل ارزش دلاری این میزان واردات عددی ذکر نشده است. مدیرعامل این شرکت هم‌اکنون سامان فیروزکوهی است. صنایع خودروسازی کرمان، دوو موتور، خودروسازان بم، آرمان موتور ارگ جدید بم و خدمات و تجارت بم خودرو جزء سهامداران این شرکت هستند.
ایرتویا و پاسخ به اتهامات
پرحاشیه‌ترین واردکننده خودرو، شرکتی که بیش از همه نام آن در فهرست اعلام‌شده به چشم می‌خورد. «ایرتویا» تنها شرکتی بود که پس از انتشار فهرست جدید، دست به توضیح زد و همگان را تهدید به شکایت کرد. این شرکت مدعی شده که ارتباطی با خانواده «حدادزادگان» ندارد و حتی «پس از اطلاع از ممنوعیت ثبت سفارش خودرو دست به ابطال درخواست زده است.» در فهرست وزارت «صمت» در مقابل نام این شرکت، به‌طور مکرر نام «محمد آذرمهر» نیز آمده اما «ایرتویا» توضیحی دراین‌باره نداده است. هرچند سهم «ایرتویا» در این فهرست، واردات بیش از ۲ هزار خودرو عمدتاً با برند ژاپنی «تویوتا» است.
اطلس خودرو و آسان‌موتور
از این دو شرکت با عنوان «سلاطین واردات خودرو» نام برده می‌شود. شرکت‌هایی متعلق به خانواده «گرامی» که با برند «چای گلستان» معرف حضور همه هست. نسل سوم خاندان «گرامی» هر آنچه از پدربزرگ خود که تاجری به نام در تهران بود، به ارث برده‌اند را حالا در واردات خودرو به کار گرفته‌اند. «آسان‌موتور» انحصار واردات «هیوندای» را در ایران به دست دارد و «اطلس خودرو» فقط برند «کیا» را وارد می‌کند. نام سه سهامدار عمده «اطلس خودرو» اطلس‌داران، کشت و صنعت گلداران و صنایع غذایی پردیس است که همگی در حوزه صنایع غذایی فعالیت دارند. این دو شرکت روی‌هم ۲ هزار و ۲۷۶ خودرو به‌صورت غیرقانونی وارد کرده‌اند.
مطالبه‌ای که می‌ماند
با وجود انتشار این فهرست جدید، ابهام‌ها همچنان باقی است. به نظر می‌رسد هنوز نام بسیاری از شرکت‌های متخلف در حوزه واردات خودرو افشا نشده است. در این فهرست نام‌های بسیاری دیده می‌شود که توضیحی درباره آنها داده نشده است. گفته می‌شود نزدیک به ۱۰۰ هزار خودرو به‌صورت غیرقانونی به ایران وارد شده است؛ اما مجموع خودروهای وارداتی در این فهرست جدید عددی در حدود ۱۰ هزار خودرو را نشان می‌دهد؛ بنابراین باید گفت که «نوک کوه یخ» فساد خودرویی در ایران، نمایان شده است و هنوز تا زمان افشای تمام آنچه رخ‌داده راه درازی باقی است.
