رسیدن کف قیمت خودرو به ۱۳۰ میلیون تومان
در فاصله کمتر از یک هفته از رای اعتماد و انتصاب علیرضا رزم‌حسینی به عنوان وزیر جدید صنعت، معدن و تجارت بازار خودرو شرایط تازه‌ای را تجربه می‌کند که رسیدن قیمت پراید به عنوان ارزان‌ترین خودرو در بازار ایران به ۱۳۰ میلیون تومان از ابتدایی‌ترین آنهاست.
در فاصله کمتر از یک هفته از رای اعتماد و انتصاب علیرضا رزم‌حسینی به عنوان وزیر جدید صنعت، معدن و تجارت بازار خودرو شرایط تازه‌ای را تجربه می‌کند که رسیدن قیمت پراید به عنوان ارزان‌ترین خودرو در بازار ایران به ۱۳۰ میلیون تومان از ابتدایی‌ترین آنهاست. قیمت پراید صفر کیلومتر مدل SE۱۵۱ که به عنوان «کف قیمت خودرو» در بازار امروز توسط فعالان و معامله‌گران در نظر گرفته می‌شود، در ابتدای سال ۹۸ معادل ۴۱.۴ میلیون تومان و در ۶ ماهه دوم سال ۹۸ حدود ۴۵ میلیون تومان بوده و با این حساب، در فاصله 6 ماه، قیمت پراید، حدود 200 درصد رشد کرده است.
این در حالی است که قیمت پراید هاچ‌بک که در میان محصولات اسپرت جوان‌پسند قرار دارد به 158 میلیون تومان نیز رسیده است. برخی فعالان بازار می‌گویند دلیل بالا رفتن قیمت پراید به توقف تولید این خودرو برمی‌گردد. از ابتدای سال ۱۳۹۹ که خبر توقف تولید پراید منتشر شد فضاسازی و نقش‌آفرینی واسطه‌های بازار پس از توقف تولید به عنوان عامل افزایش غیرمنطقی قیمت این خودرو در بازار آزاد عنوان شد، جالب اینکه کارشناسان این حوزه معتقدند در همه کشورها زمانی که تولید یک محصول به دلیل فناوری قدیمی متوقف می‌شود، میزان استفاده و در نتیجه قیمت آن کاهش پیدا می‌کند اما در ایران برعکس این موضوع رخ می‌دهد و حتی طرف تقاضا، برای خرید خودرو در قرعه‌کشی شرکت می‌کند یا در «صف» منتظر می‌ماند.
در این میان به دلیل افزایش ساعتی قیمت خودرو و کاهش قدرت خرید مردم، بازار قفل شده و خرید و فروش مگر در موارد ضروری صورت نمی‌گیرد، قیمت‌ها روزانه و به صورت میلیونی در حال افزایش است تا جایی که تنها در کمتر از 10 روز قیمت خودروهای ساخت داخل بیش از 10 میلیون تومان گران شده است. نکته عجیب ماجرا این است که سازمان حمایت در این شرایط سکوت کرده و حتی سازمان تعزیرات حکومتی نیز خود را متولی برخورد با متخلفین نمی‌داند. سازمان تعزیرات حکومتی معتقد است «معیار قیمتی برای خودرو اعلام نشده و همین امر کار را در برخورد با دلالان که قیمت‌های بالایی را در انواع محصولات اعمال می‌کنند، سخت‌تر کرده است.» در عین حال، وزارت «صمت» نیز برنامه‌ای برای مدیریت بازار خودرو در دست اجرا ندارد و به نوعی بازار به حال خود «رها» شده است.
چرا قیمت خودرو همچنان صعودی است؟
هر چند در حال حاضر بازار در رکود به سر می‌برد و معامله‌ای انجام نمی‌شود با این حال قیمت‌ها همچنان رو به بالاست و افزایش قیمت دلار این روزها بهانه خوبی برای دلالان خرید و فروش خودرو شده است. برخی دلالان و سودجویان از این فضا به نفع خود بهره برده و طی چند روز اخیر قیمت خودروها به خصوص پراید را در بازار با قیمت‌های هیجانی و عجیب مطرح می‌کنند. افزایش حجم نقدینگی و ترس از افزایش نرخ تورم در ماه‌های اخیر موجب شده تا مردم به سمت سرمایه‌گذاری در بازار خودرو بروند، از همین رو دلالان از فرصت پیش آمده به نفع خود در حال بهره‌برداری هستند و قیمت‌ها را هر گونه که بخواهند، اعلام می‌کنند.
البته برخی از مسوولان در وزارت صمت واکنش‌هایی به این بازار داشته‌اند؛ چندی پیش جعفر سرقینی یکی از معاونان وزارت صنعت، معدن و تجارت در خصوص وضعیت آشفته بازار خودرو گفته بود: «گرانی خودرو در بازار بیشتر یک امر روانی است و مردم دوست دارند پول‌های در دست خود را تبدیل به کالا کنند، اما با توجه به اینکه آمار به ما می‌گوید نسبت به سال گذشته ۲۵ درصد افزایش تولید خودرو در کشور داشته‌ایم، دیگر نباید انتظاری برای افزایش قیمت وجود داشته باشد و مردم تنها نیاز خود را در این بخش تامین کنند.» به گفته وی، تولید روزانه دو خودروساز بزرگ کشور سه هزار و ۶۰۰ دستگاه است که نسبت به مدت مشابه پارسال رشد ۲۵ درصدی دارد.
فعالان بازار خودرو معتقدند خودروسازان تولیدات خود را نسبت به سال گذشته افزایش داده‌اند، اما به دلیل تقاضای کاذب، تنها ۲۰ درصد خریداران مصرف‌کننده واقعی هستند و مابقی خودرو را در خانه‌های خود نگهداری می کنندتا مجددا در زمان گرانی آن را معامله کنند. در چنین شرایطی خریدار نمی‌داند خودرو به چه دلیل گران شده و فقط در پی خرید خودرو برای کسب سود بیشتر است و از آن طرف فروشندگان نیز تمایلی به فروش ندارند و حتی در پاسخ به قیمت خودروها رقم‌های نجومی اعلام می‌کنند تا در نهایت سود هنگفتی را کسب کنند. نبود نظارت و وجود پول‌های سرگردان در اقتصاد ایران سبب تقویت دلالان و تاثیر‌گذاری آنها در بازار شده است. در حال حاضر هیچ سیاستی برای مدیریت بازار اعمال نشده و هیچ سازمانی خود را متولی ساماندهی بازار نمی‌داند مردم به خودرو به عنوان کالایی جهت سرمایه‌گذاری مطمئن نگاه می‌کنند و ترجیح می‌دهند با حضور در این بخش مانع از سقوط ارزش پول خود شوند و از این رو خرید و فروش خودرو صرفا برای مصارف شخصی نبوده و به عنوان یک کالای سرمایه‌ای در کشور رواج پیدا کرده است و سازمان‌های نظارتی باید بتوانند با برنامه‌ریزی‌های کارشناسی مانع از نابسامانی اقتصادی در بازار شوند. هم‌اکنون نگاهی به بازار خودروها نشان می‌دهد که متوسط اختلاف قیمت کارخانه و بازار در برخی از خودروها به بیش از ۲۰۰ میلیون تومان رسیده است و تقاضای کاذب و حضور مافیا عامل اصلی افزایش قیمت نجومی و بدون ضابطه خودرو در بازار شده است. برای اصلاح قیمت کارخانه و بازار آزاد نیز تاکنون دو روش پیشنهاد شده است؛ پیشنهاد انجمن خودروسازان ایران مبنی بر فروش خودرو به نرخ پنج درصد زیر قیمت حاشیه بازار و پیشنهاد مجلس که عرضه خودرو در بورس کالا است.
بر این اساس برخی معتقدند در هر دو روش از آنجایی که در حال حاضر شرکت‌های خودروساز نمی‌توانند به اندازه نیاز بازار تولید داشته باشند، مصرف‌کننده را متضرر می‌کند. البته شاید خودروسازان به ظاهر سود کنند، اما مطمئنا در کوتاه‌مدت بازار از طریق فروش نرفتن خودرو، واکنش نشان خواهد داد و در اصطلاح خرید را پس می‌زند؛ به ویژه اینکه این روزها قدرت خرید مردم نیز به شدت افت کرده است.
آیا پراید ۱۵۰ میلیونی در راه است؟
افزایش شدید قیمت خودرو در بازار نگران‌کننده شده است. اوضاع چنان شده که حتی برخی می‌گویند ممکن است قیمت پراید به ۱۵۰ میلیون تومان هم برسد. تشدید بی‌سابقه بحران قیمتی و کیفیتی در صنعت خودروی کشور باعث آسیب جدی به سرمایه اجتماعی شده و لزوم تغییر در سیاستگذاری‌ها را به امری فوری تبدیل کرده است.
در این میان، طرح‌های فروش، پیش‌فروش، قرعه‌کشی و... خودروسازان هم تاکنون نتوانسته در بازار خودرو تاثیر چندانی داشته باشد و بیش از آنکه مثبت باشد به التهاب بازار دامن زده است.
منتقدان این اقدام از سوی خودروسازان معتقدند قرعه‌کشی، راه‌حل اصولی و با پشتوانه اقتصادی نیست و صرفا راهکاری برای شرایط اضطرار است تا دولت بتواند مصرف‌کننده واقعی را پیدا کند. با این حال، دلال‌ها هم روش‌های خودشان را برای دور زدن چنین محدودیت‌هایی دارند و راه‌حل اصولی برای رفع چالش‌های بازار خودرو تنها هدایت این صنعت به سمت تولید انبوه است.
