اقتصاد دریایی در کما/ سواحل گلستان خواب گردشگری می‌بینند
ناشناخته ماندن پتانسیل ها و ساز ناکوک مدیران در استفاده از ظرفیت های ساحلی بنادر گلستان را به کما برده و ساحل نشینان استان خواب رونق اقتصاد دریایی و توسعه گردشگری می بینند.
بر اساس اسناد تاریخی بندرگز قدمت ۵۰۰ ساله دارد و در دوران قاجار با ایجاد یک تجارت خانه (انبار بزرگ کالا) توسط روس ها این بندر قطب مهم اقتصادی و تجاری منطقه محسوب می شد.
پس از آن هم در زمان پهلوی اول، روس ها برای تسهیل در امر تجارت در یک کیلومتری ساحل بندرگز انبار و فانوس دریایی بلندی بنا کردند و در سال ۱۳۰۶ با احداث راه آهن سراسری و ورود آن به بندرگز، حمل و نقل کالا به نقاط دیگر ایران راحت تر و تجارت رونقی مضاعف یافت.
چند سال بعد با برپا شدن شهر بندر ترکمن و تأسیس اسکله دریایی بزرگ آن و همچنین عقب نشینی آب دریا در ساحل بندرگز، دوران رونق تجاری و اقتصادی بندرگز به مرور روند افول را در پیش گرفت و بندرترکمن فعال تر شد.
در دهه ۸۰ هرچند از رونق تجاری و اقتصادی دو بندر گز و ترکمن کاسته شده بود اما احداث نخستین بندرخصوصی کشور در خواجه نفس ایجاد ظرفیت تازه اقتصادی در سواحل خزری استان را نوید می داد.
اما با گذشت بیش از یک دهه احداث بندر خواجه نفس هم به رویا تبدیل شد و مدال نخستین بندر خصوصی هم به استان های همجوار استان تعلق گرفت و حالا هم چشم امید مسئولان و ساحل نشینان به احداث بندر سبز خزری در شمالی ترین قسمت حاشیه شرقی دریای خزر در گمیشان است تا رویای پهلو گرفتن کشتی را برای گلستانی ها، محقق کند.
بندرترکمن فعال ترین بندر خزر بود
مدیر بنادر و دریانوردی استان گلستان در گفتگو با خبرنگار مهر به تاریخچه بنادر استان اشاره کرد و گفت: گلستان ۱۳۱ کیلومتر از نوار ساحلی پهنه خزر را به خود اختصاص داده و یکی از استان های ساحلی کشور محسوب می شود.
الله یار اسعدی افزود: بر اساس تاریخ دریانوردی و اطلس دریایی ایران در گذشته خیلی دور (حدود هفت تا هشت دهه قبل) بندرترکمن فعال ترین بندر دریای خزر بوده و از جایگاه ویژه اقتصادی، تجاری و نظامی برخوردار بوده است.
اگر برای پسروی آب و خشک شدن خلیج گرگان چاره اندیشی نکنیم تا چهار یا پنج سال آینده همین اندک گردشگر را هم در سواحل گلستان نخواهیم داشتوی با بیان اینکه بنادر گز و ترکمن تا حدود ۵۰ یا ۶۰ سال گذشته بنادر تجاری بوده و مراودات تجاری و اقتصادی در آن انجام می شد، یادآور شد: از دهه ۷۰ به بعد با پسروی آبخور آب در بنادر و مشکل پهلو دهی کشتی بنادر گلستان بنادر استان متروکه شد و در سال ۱۳۷۳ بندرگز هم با فلسفه وجودی مسافری و گردشگری رونق دوباره یافت.
مدیر بنادر و دریانوردی استان گلستان با بیان اینکه هم اکنون بنادر گز و ترکمن به واسطه پسروی آب دریا از حیث تجاری خارج شده اند، تصریح کرد: این دو بندر همچنان ظرفیت گردشگری و توریستی دارند و به استانداری پیشنهاد داده ایم زیرساخت های این دو بندر را در این حوزه تقویت کنند.
تا ۵ سال آینده خلیج گرگان باتلاقی می شود
وی متذکر شد: آنچه امروز برای استان و سازمان بنادر مهم، ضروری و حیاتی است، نجات خلیج گرگان است؛ اگر برای پسروی آب و خشک شدن خلیج گرگان چاره اندیشی نکنیم تا چهار یا پنج سال آینده خلیج باتلاقی و خشک شده و همین اندک گردشگر را هم در سواحل گلستان نخواهیم داشت.
اسعدی به صدور مجوز نخستین بندر خصوصی خزر در خواجه نفس اشاره و خاطر نشان کرد: در سال ۱۳۸۴ سازمان بنادر و دریانوردی ابتدا مجوز احداث بندر در مدت دو سال صادر کرد و سپس در چند مرحله ایم مجوز تمدید شد.
وی با بیان اینکه تمدید مجوز صادر شده نشان دهنده حسن نیت سازمان بنادر به سرمایه گذار بود، ادامه داد: در سال ۹۰ اعضای هیئت مدیه و سهامداران شرکت تغییر کرد و تا دو سال تیم جدید درگیر تغییرات و آگهی رسمی و ... بود.
وی اضافه کرد: از سال ۹۲ از سرمایه گذار مشخصات فنی پروژه را خواسته ایم و تاکنون هیچگونه خروجی از مشخصات فنی پروژه به ما ارائه نشده است.
اسعدی از ظرفیت احداث بندر سبز خزری در گمیشان اشاره کرد و از پایان مطالعات فاز صفر و یک این پروژه خبر داد و گفت: سازمان بنادر و دریانوردی اهتمام ویژه ای برای راه اندازی گردشگری دریایی در سواحل گلستان دارد و تسهیلات خوبی هم به متقاضیان ارائه می کند.
مدیر بنادر و دریانوردی استان گلستان در پاسخ به این سوال که آیا با ادامه روند پسروی آب این ظرفیت برای سواحل استان وجود دارد، بیان کرد: ظرفیت گردشگری سواحل گلستان امید زیادی داریم چرا که ۴۰ تا ۵۰ سانت آب برای قایق رانی در سواحل گلستان هم کفایت می کند و مشکلی ایجاد نمی کند.
۸ طرح گردشگری در سواحل در حال اجراست
هرچند مدیر بنادر و دریانوردی گلستان بر تقویت ظرفیت گردشگری سواحل استان اصرار دارد و معتقد است با پسروی آب دریا بنادر گز، ترکمن و خواجه نفس ظرفیت توسعه تجاری و اقتصادی ندارند و این قابلیت تنها در بندر سبز خزری در گمیشان فراهم است، اما مدیرکل دفتر هماهنگی امور اقتصادی و بین‌الملل استانداری گلستان اعتقاد دارد سواحل گلستان بکر است و زمینه سرمایه گذاری بیشتر در حوزه های مختلف را دارد.
یوسف بسنجیده در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: بندر گز و ترکمن در ۱۰ سال گذشته به علت عقب نشینی آب و در خشکی ماندن از حیض انتفاع خارج شده اند و کارکرد خودشان را از دست داده اند.
وی با یادآوری اینکه بندر خواجه نفس هم در دهه ۸۰ مجوز گرفت، افزود: درحال حاضر سازمان بنادر و دریانوردی طرح توجهی و فنی و اقتصادی مجدد از سرمایه گذار خواسته و متاسفانه سرمایه گذار هنوز موفق به انجام آن نشده و این طرح نیازمند مطالعات زیست محیطی مجدد است.
وی با بیان اینکه ظرفیت احداث بندر تجاری، اقتصادی و گردشگری تنها در گمیشان فراهم است، ادامه داد: تاکنون هشت طرح گردشگری در سواحل استان به اجرا گذاشته شده و در آن سرمایه گذاری انجام شده است.
سواحل گلستان ظرفیت سرمایه گذاری دارند
بسنجیده به جزییات این طرح ها هم اشاره و اضافه کرد: مجتمع گردشگری ساحل نوکنده، اسکله مرزبانی در بندرگز و پروژه آماده سازی ساحل بندرگز توسط سپاه (با هدف ساماندهی سواحل و شنا) اسکله گردشگری بندرگز، طرح گردشگری بندرترکمن و قایقرانان بندر گز و ترکمن، اسکله تفریحی و شیلاتی آشوراده از پروژه هایی بود که با هدف توسعه گردشگری استارت خورد و دولت در آن سرمایه گذاری کرد اما به علت عقب نشینی آب جذابیت و کارکرد خود را از دست داده و تقریبا در حال حاضر بلااستفاده هستند.
به رغم تمام مشکلات سواحل گلستان بکر است و زمینه سرمایه گذاری دارد و فقط نیازمند تعامل بیشتر دستگاه های اجرایی با یکدیگر و با سرمایه گذار استوی تصریح کرد: همچنین طرح گردشگری ساحلی آرمان طبیعت از سال ۱۳۸۹ مجوز فعالیت دریافت کرد و قرار بود این طرح گردشگری در ۹۶ هکتار اجرایی شود که به دلیل داشتن معارض تاکنون عملیات اجرایی آن آغاز نشده است.
مدیرکل دفتر هماهنگی امور اقتصادی و بین‌الملل استانداری گلستان بیان کرد: در حال حاضر مشکل ۵۴ هکتار از این عرصه ها حل شده و اراضی در اختیار سرمایه گذار قرار داده شده است و با اتمام اصلاح نقشه ها به زودی وارد فاز اجرایی می شود.
وی به اجرای طرح گردشگری آسمان کرانه خزر در ساحل بندرترکمن هم اشاره کرد و گفت: سازمان امور اقتصادی و دارایی مجوز سرمایه گذاری ۲۰۰ میلیون دلاری طرف تُرک در روستای یموت لی (حد فاصل بندرترکمن به سمت قره سو) را صادر کرده و به زودی عملیات ویلاسازی، ساخت هتل پنج ستاره و ... در ۵۰ هکتار از اراضی آغاز می شود.
بسنجیده با یادآوری اینکه تاکنون سرمایه گذار ۱۳ میلیارد تومان برای تامین زیرساخت ها و ساخت سایت پشتیبانی، فرودگاه کوچک و جت اسکی و ... در این طرح هزینه کرده است، بیان کرد: دو طرح گردشگری آرمان طبیعت و آسمان کرانه خزر به دلیل مشکلات اداری و مابقی طرح ها به واسطه پسروی آب دریا نتوانسته اند برای گلستان ظرفیت اقتصادی مناسبی فراهم کنند.
وی تصریح کرد: به رغم تمام مشکلات سواحل گلستان بکر است و زمینه سرمایه گذاری در بخش های مختلف اقتصادی (گردشگری، شیلاتی، ورزشی و ...) در استان فراهم است و فقط نیازمند تعامل بیشتر دستگاه های اجرایی با یکدیگر و با سرمایه گذار است.
احداث مجموعه ورزشی ساحلی بندرگز در گروی واگذاری زمین
استان گلستان همواره به عنوان یکی از قطب‌های ورزشی‌های ساحلی کشور به شمار می‌رود و حضور تیم ملوان بندرگز در لیگ برتر فوتبال ساحلی و همچنین ورزشکاران گلستانی که در تیم‌های ملی والیبال ساحلی، فوتوالی و ... گواه این مطلب است.
اما با وجود تمامی این ظرفیت‌ها و پیشینه گلستان در ورزش‌های ساحلی، جای خالی یک مجموعه ورزشی ساحلی در استان احساس می‌شود و مالک باشگاه فرهنگی ورزشی ملوان بندرگز طرحی را برای ایجاد این مجموعه ارائه داده که اجرای آن در گروی واگذاری بخشی از اراضی ساحلی بندرگز است.
عضو شورای اسلامی شهر بندرگز معتقد است احداث مجموعه ورزشی ساحلی در ساحل این شهرستان می‌تواند به برندی در کشور تبدیل شود.
فاضل جهانشاهی در گفتگو با خبرنگار مهر، اظهار کرد: در استان گلستان دسترسی به سواحل بندرگز برای مسافران به دلیل سهولت مسیر بیشتر است و باید از این ظرفیت بهره ببریم.
وی افزود: ورزش‌های ساحلی یکی از ظرفیت‌هایی است که در بندرگز می‌توان از آن برای توسعه سواحل استفاده کرد و مهم‌ترین نیاز در این بخش ایجاد یک مجموعه ورزشی ساحلی در بندرگز است.
جهانشاهی تصریح کرد: اراضی ساحلی بندرگز به خصوص 30 هکتاری که حوزه گردشگری محسوب می‌شود، تحت مالکیت اداره کل راه و شهرسازی استان قرار دارد و این دستگاه تا حریم 60 متری اجازه اقدام برای احداث را نمی‌دهد.
وی ادامه داد: از دو سال گذشته پیگیری‌هایی در شهرداری بندرگز انجام دادیم و طرح گردشگری نوشته شده که بر این اساس 26 هکتار از اراضی ساحلی بندرگز واگذار خواهد شد و حدود 90 درصد کار انجام شده و فقط تائیدیه وزارت راه و شهرسازی باقی مانده است.
عضو شورای اسلامی شهر بندرگز با بیان اینکه مالک باشگاه فرهنگی ورزشی ملوان بندرگز برای احداث مجموعه ورزشی ساحلی در صورت در اختیار گذاشتن زمین آمادگی دارد، گفت: آقای خسرونژاد مالک باشگاه فرهنگی ورزشی ملوان بندرگز به عنوان بخش خصوصی همچنان پیگیر در اختیار گرفتن بخشی از اراضی ساحلی بندرگز برای احداث مجموعه ورزشی ساحلی است.
جهانشاهی بیان کرد: آقای خسرونژاد اعلام کرده اگر سه هکتار از اراضی ساحلی بندرگز به وی واگذار شود، بزرگ‌ترین مجموعه ورزشی ساحلی در شمال کشور و حتی ایران را با هزینه شخصی احداث خواهد کرد.
وی اضافه کرد: اگر این اتفاق رخ دهد در واقع باشگاه ملوان بندرگز مالک این مجموعه خواهد شد و می‌تواند منبع درآمدی برای این باشگاه و تیم‌های ورزشی زیر مجموعه آن مانند فوتبال ساحلی، والیبال ساحلی، تنیس ساحلی و ... باشد.
جهانشاهی خاطرنشان کرد: در تمامی شهرهایی که زمین فوتبال ساحلی دارند، زمین بازی کنار ساحل قرار دارد اما بندرگز تنها شهری است که با وجود داشتن تیم در لیگ برتر فوتبال ساحلی، زمین بازی آن کنار ساحل نیست.
وی یادآور شد: وجود زمین فوتبال ساحلی کنار ساحل موجب می‌شود تا گردشگران هم جذب آن شوند و ما این قول را می‌دهیم پس از واگذاری زمین برای ایجاد مجموعه ورزشی ساحلی در بندرگز تمام توان خود را بگذاریم.
به گفته وی، ایجاد مجموعه ورزشی ساحلی در بندرگز موضوعی است که بخش دولتی نمی‌تواند به آن ورود کند اما بخش خصوصی راه خود پیدا خواهد کرد تا این مجموعه را به برندی در کشور تبدیل کند.
مدیرکل ورزش و جوانان گلستان هم اعتقاد دارد ایجاد مجموعه ورزشی ساحلی در استان موجب توسعه و پیشرفت ورزش‌های ساحلی گلستان خواهد شد.
بهمن طیبی در گفتگو با خبرنگار مهر، اظهار کرد: زیرساخت‌های ورزش‌های ساحلی در گلستان در حال توسعه است و در شهرستان‌هایی مانند گرگان، آق قلا و بندرگز مسابقات کشوری برگزار می‌شود.
وی افزود: اما برای ایجاد یک مجموعه ورزشی ساحلی در سواحل استان باید زمین در اختیار قرار بگیرد و ما پیگیر هستیم تا بخشی از سواحل گلستان در اختیار اداره کل ورزش و جوانان استان قرار بگیرد تا امکانات زیرساختی ایجاد کنیم.
وی تصریح کرد: تا زمانی که زمین ساحلی در اختیار ما قرار نگیرد نمی‌توانیم هزینه‌ای برای ایجاد زیرساخت‌های بیشتر برای ورزش‌های ساحلی استان انجام دهیم.
تمرکز بر روی ظرفیت های منحصر به فرد ساحلی گلستان
یک کارشناس حوزه اقتصادی با بیان اینکه هم اکنون ظرفیت های ساحلی گلستان در حوزه اقتصادی، گردشگری و اقلیمی نسبت به گذشته کمتر است، به خبرنگار مهر گفت: گلستان دارای ظرفیت های ساحلی متفاوتی نسبت به استان های گیلان و مازندران است که می تواند نقطه قوتی برای این استان باشد.
کامیار عادل افزود: در سال ۱۳۵۴ در کنوانسیون بین المللی رامسر، زاغمرز، خلیج گرگان و تالاب میانکاله به عنوان نخستین بسته بین المللی ثبت شد اما گلستان تاکنون از این تفاوت اقلیمی بهره نبرده است.
این دکترای مدیریت استراتژیک ادامه داد: گلستان باید بر روی ظرفیت های منحصر بفرد ساحلی خود نسبت به دو استان گیلان و مازندران متمرکز شود کاری که به نظر می رسد تاکنون انجام نشده است.
وی با تاکید بر اینکه گلستان دارای ظرفیت اقلیمی منحصربفرد ساحلی است، اضافه کرد: گیلان و مازندران ظرفیت پیوستگی دریا با جنگل را دارند اما گلستان ظرفیت بکر پیوستگی دریا با بیابان را داراست و در عین حال دارای ظرفیت پرنده نگاری است که در دو استان ساحلی چنین پتانسیلی وجود ندارد.
ناهماهنگی بین تفکر و اندیشه مدیریتی استان
عادل با تاکید بر اینکه ابتدا باید ظرفیت های ساحلی گلستان به خوبی شناخته شود، تصریح کرد: به نظر می رسد هم اکنون ناهماهنگی بین تفکر و اندیشه مدیریتی استان وجود دارد و یک استراتژی مشخص و معین برای بهره برداری از ظرفیت سواحل گلستان تعریف نشده است.
اگر می خواهیم سواحل گلستان رونق داشته و توسعه یابد بیش از هر چیز نیازمند نگاه راهبردی و منسجم به تمام پتانسیل ها و ظرفیت ها هستیماین فعال اقتصادی و عضو سابق هیئت مدیره اتاق بازرگانی گرگان خاطرنشان کرد: در حال حاضر هر یک از حوزه های اقتصادی، ورزشی، شیلاتی، گردشگری در سواحل ساز خود را می زنند و یک تفکر و رویکرد هماهنگ که بتواند ترانه رشد و توسعه و بهبود سواحل گلستان را بنوازد وجود ندارد.
وی بیان کرد: ما در حال حاضر در حوزه شیلاتی و پرورش میگو، داشتن تالاب و... در سواحل گلستان مدعی هستیم در حالی که هنوز راه دسترسی و زیرساخت های مناسب در این نوار ساحلی نداریم و شاهد بیکاری فزاینده در این مناطق هستیم.
این دکترای مدیریت استراتژیک متذکر شد: توجه به نظام برنامه ریزی و بودجه در استان می تواند بسیاری از ناهماهنگی های مدیریتی و مسائل اقلیمی، پس رفت آب دریا و ... در گلستان را خاتمه دهد.
عادل تاکید کرد: بودجه فقط پول نیست بلکه مجموعه ای از منابع انسانی، منابع فیزیکی و مالی است و سازمان برنامه و بودجه باید رهبری مجموعه را بر عهده بگیرد.
وی همچنین گفت: اگر می خواهیم سواحل گلستان رونق داشته و توسعه یابد بیش از هر چیز نیازمند نگاه راهبردی و منسجم به تمام پتانسیل ها و ظرفیت ها هستیم.
