ساماندهی مسافربران شخصی؛ شدنی یا محال

کلانشهر تهران، سال های طولانی است که با پدیده مسافربران شخصی دست به گریبان است. معضلی که در شکلی تازه با ورود خودروهای شخصی شهرستانی به پایتخت تشدید شده است.

برخی کارشناسان اجتماعی معتقدند: جولان مسافربران شخصی در خیابان ها، زخم کهنه و دیرینه بر پیکر تهران بزرگ که نه، بلکه بسیاری از شهرهای کشور است؛ معضلی ریشه دوانده در ساختار شهری و اجتماعی که متولی مشخصی ندارد.
به باور آنان ، جدا از مشکلات فراوانی که فعالیت مسافربران شخصی در سطح شهر و برای سایر رانندگان تاکسی های مجاز ایجاد کرده اند، مهمترین مساله تامین امنیت مسافران است که در برخی موارد منجر به رخدادهای ناگوار و غیرقابل جبران شده است.
در طول این سال ها کمتر شهروند تهرانی است که به طور مستقیم و غیرمستقیم با ناهنجاری و آسیب هایی چون اخاذی‌، تجاوز به ‌عنف، آزار با هدف سرقت، آدم‌ ربایی، درگیری‌ های خیابانی، ترافیک سنگین و غیرروان، تخلف از قوانین راهنمایی و رانندگی و دیگر جرایم، توهین و درگیری راننده و مسافر و دریافت کرایه بیش از نرخ مصوب توسط خودروهای مسافربر پلاک شخصی تهران و شهرستان روبه رو نشده باشد.
گفت وگو با اعضای شورای شهر حاکی از این است که مقابله با این معضل، غیرممکن و غیرقانونی است! در این موارد که دیواری کوتاه تر از شهروندان پیدا نمی شود، مهمترین راهکار ساماندهی مسافربران شخصی به دوش آنان می افتد و توصیه می شود تا شهروندان برای حفظ امنیت، تحت هیچ شرایطی از این خودروها برای رفت و آمد استفاده نکنند.
از طرفی تلاش های پژوهشگر ایرنا برای گفت وگو با مسئولان سازمان تاکسیرانی شهر تهران، با این پاسخ که «سازمان تاکسیرانی متولی رسیدگی به این معضل نیست» روبه رو شد.
«محسن سرخو» رییس کمیته حمل ونقل و ترافیک، «ابوالفضل قناعتی» عضو هیات رئیسه و کمیسیون عمران و خدمات شهری و «محمد حقانی» عضو کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهر شورای اسلامی شهر تهران در گفت وگو با پژوهشگر ایرنا از غیرممکن، غیرقانونی و دشوار بودن برخورد با این معضل در سطح شهر تهران سخن گفتند و راهکار اصلی را اجتناب شهروندان در استفاده از خودروهای شخصی عنوان کردند.

** خودداری مسافران در استفاده از مسافربران شخصی
سرخو رییس کمیته حمل ونقل و ترافیک شورای شهر عنوان کرد که رسیدگی و پرداختن به این مساله غیرقانونی و غیرممکن است و از شهروندان خواست تا به از خودرو مسافربران شخصی استفاده نکنند چراکه هیچ تضمینی در تامین امنیت آنان وجود نخواهد داشت.
«در مورد صلاحیت رانندگان ماشین های شخصی هیچ بررسی صورت نگرفته است، فعالیت آنان در جایی ثبت نشده است و هیچ ارگان یا نهادی به آنان مجوز جابه جایی مسافر نداده است. بنابراین، تامین امنیت صد درصدی از سوی آنان با تردید روبه رو است.»
سرخو تصریح کرد: افرادی که در قالب تاکسی ها فعالیت می کنند، مطمئن ترین رانندگان اند زیرا به طور کامل شناخته شده اند، خودروها و صلاحیت رانندگان بررسی شده است.
«تاکسی ها، آژانس های مسافربری و تاکسی های بیسیم وابسته به شرکت های خصوصی مطمئن ترین وسیله حمل و نقل برای افرادی اند که نمی خواهند از اتوبوس و مترو کنند.»
این عضو شورای شهر افزود: اگر مسافربران شخصی که به عنوان شغل دوم و برای امرار معاش یا هر دلیل دیگری اقدام به مسافربری می کنند در قالب های قانونی خود را ساماندهی نکنند، مردم نباید به آنان اعتماد کرده و از آن ها استفاده کنند. تنها راهکار تامین امنیت مسافران این است که از مسافربران شخصی استفاده نکنند.
وی خطاب به رانندگان خودروهای شخصی که مسافران را در سطح شهر ساماندهی می کنند پیشنهاد دو راه را داد نخست اینکه یکی از تاکسی ها موجود را خریداری کنند و به این شغل بپردازند و دوم اینکه در یکی از آژانس های مسافربری ثبت نام و فعالیت کنند. هر نوع فعالیتی خارج از این چارچوب غیرقانونی خواهد بود.
سرخو در پاسخ به این پرسش که کمبود تاکسی و وسایل حمل و نقل عمومی مهمترین معضلی است که باعث استفاده مسافران از ماشین های شخصی می شود، گفت: ممکن است در برخی ساعت های اوج مسافریا بارندگی کمبود وسایل نقلیه داشته باشیم اما با راه اندازی خطوط جدید مترو و اتوبوس، رفته رفته این کمبودها برطرف خواهد شد. به رغم همه این مشکل ها به هیچ عنوان توصیه نمی کنیم تا خانواده ها از خودروهای شخصی بدون مجوز استفاده کنند. صلاحیت رانندگان این خودروها بررسی و ارزیابی نشده است و استفاده از آن ها در برخی موارد به طور قطع با مخاطره همراه خواهد بود.

** ساماندهی مسافربران شخصی؛ غیرقانونی و غیرممکن؟!
«ابوالفضل قناعتی» عضو هیات رئیسه و کمیسیون عمران و خدمات شهری شورای شهر تهران در گفت وگو با پژوهشگر ایرنا، ضمن اشاره به اقدامات صورت گرفته در حدود 10 سال پیش در ارتباط با رسیدگی به مسافربران شخصی، ساماندهی این افراد را دشوار و حتی غیرممکن عنوان کرد.
قناعتی گفت: حدود 10 سال پیش، نزدیک به 40 هزار مسافربر شخصی در سطح شهر تهران در قالب 22 شرکت های مسافربری شخصی ساماندهی شدند. این شرکت ها در فرآیندی به جذب مسافربران شخصی پرداختند و با استعلامات و تاییدیه های شخصی از رانندگان، این تعداد خودرو را به تاکسی تبدیل کردند. بعدها برخی از این تاکسی ها در قالب خودروهای فرسوده تبدیل به تاکسی های جدید شدند.
این عضو شورای شهر، ساماندهی و مقابله با آن دسته از افراد مانند کارمندان، بازنشستگان و ... را که مسافربری شغل اصلی آنان نیست و تنها در ساعت های آزاد با ماشین های شخصی خود اقدام به جابه جایی مسافر می کنند، غیرممکن و غیرقانونی خواند.
قناعتی اما درباره معضل آن دسته از مسافربران شخصی که تنها با هدف این شغل به تهران مهاجرت کرده اند و در بسیاری موارد بدون خانواده در خانه های مجردی یا حتی در ماشین شب را به صبح می رسانند، گفت: خودروهای مسافربر با پلاک شهرستان مشکلات و آسیب های بسیاری را برای شهر تهران به همراه آورده اند. هیچ یک از این خودروها استعلام های مورد تایید سازمان تاکسیرانی را ندارند. به همین دلیل در صورت وجود هرنوع مشکل برای مسافران هیچ ارگان یا سازمانی پاسخگو نخواهد بود.
به گفته قناعتی، مقابله پلیس راهور در هماهنگی با وزارت کشور با خودروهایی که اقدام به جابه جایی مسافر می کنند، می تواند تا اندازه ای به ساماندهی این بخش کمک کند.
«باید تدابیری اندیشیده شود تا مسافربران شخصی در قالب شرکت ها یا سیستم هایی پس از گذراندن مراحل احراز صلاحیت، ساماندهی و مشغول به فعالیت شوند.»

** توسعه شرکت های حمل و نقل
حقانی عضو کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهر شورای شهر تهران نیز در گفت وگو با پژوهشگر ایرنا از راه اندازی شرکت های خصوصی که با کمک نرم افزارها اقدام به جابه جایی مسافر می کنند، استقابل کرد.
حقانی گفت: متاسفانه زمانی که فعالیتی غیرقانونی شکل می گیرد، برخورد لازم در همان شروع صورت نمی گیرد. از این رو، این فعالیت خلاف قانون همچون بدعتی می شود که متخلفان در آن طلبکار می شود و عده ای خود را صاحب حق می دانند. رفته رفته نیز سیستم دولتی یا عمومی نیز آن را می پذیرد و حقی برای آن قائل می شود. این مساله در مورد مسافربران شخصی در شهرها رخ داد.
وضعیت نامناسب معیشتی و اقتصادی میان برخی خانواده ها باعث می شود تا پدر خانواده به شغلی مانند مسافرکشی روی آورد. حقانی بیکاری و مشکلات مالی را عامل عمده افزایش مسافربران شخصی عنوان و تاکید کرد که با وجود این «امنیت مردم را نمی توان نادیده انگاشت.»
توسعه شرکت های خصوصی مسافربری و رشد خصوصی سازی در این بخش، راهکار حقانی برای ساماندهی وضعیت حمل و نقل درون شهری به ویژه شهر تهران بود. وی گفت: راهکار مهم و عملی در این حوزه، جایگزینی شرکت های خصوصی حمل و نقل است که نمونه هایی از آن را در چند ماه گذشته شاهد بودیم.
از نگاه این عضو شورای شهر، مشارکت نیروی انتظامی و پلیس راهنمایی رانندگی، واگذاری تدریجی حمل و نقل درون شهری به بخش خصوصی، توسعه حمل و نقل درون شهری عمومی از جمله راهکارهای عملی است که در صورت اجرای دقیق و گام به گام آن، به ساماندهی مسافربران شخصی کمک می کند.
ایجاد مزاحمت در خطوط و درگیری با رانندگان تاکسی های مجاز، کاهش درآمد تاکسی ها، توقف های غیرقانونی و تشدید ترافیک، دریافت کرایه بیشتر و ایجاد اخلال در قیمت های تصویب شده تاکسیرانی از مهمترین آسیب های ایجاد شده از سوی مسافربران شخصی است. در کنار این ها، از آسیب های رانندگان تازه مهاجر به تهران نیز نمی توان چشم پوشید. رشد خانه های مجردی، شکل گیری مافیا و باندبازی در برخی خطوط و مسیرهای تاکسیرانی، فعالیت های غیرقانونی برای تغییر پلاک شهرستان به تهران، دریافت کرایه های غیرمعمول و ... از آسیب های حضور مسافربران شهرستانی در تهران است.
اگرچه در سال های اخیر سازمان تاکسیرانی تدابیری برای مقابله با این معضل در قالب طرح جایگزینی مسافربران شخصی با تاکسی و ایجاد گشت های ویژه در همکاری با پلیس راهور و ارگان های مربوط انجام داده است اما به نظر می رسد، ساماندهی این معضل، اکنون با حضور مسافربران پلاک شهرستان نیازمند اقدامی جدی تر است.

پژوهشم** 9283** 1601**خبرنگار: فرشته ذبیحیان** انتشاردهنده: شهناز حسنی
ایرنا پژوهش، کانالی برای انعکاس تازه ترین تحلیل ها، گزارش ها و مطالب پژوهشی ایران وجهان، با ما https://t.me/Irnaresearchهمراه شوید.