سربلندی دولت یازدهم در آزمون ریلی
افزایش چشمگیر سهم ریل از جابه‌جایی کالا در کشور به‌عنوان یکی از رویدادهای اقتصادی مهم سال‌های اخیر، به تنهایی می‌تواند کارنامه ریلی دولت یازدهم را رضایت‌بخش کند؛ هرچند اقدامات مثبت دولت حسن روحانی در حوزه حمل‌ونقل ریلی فقط به این موضوع خلاصه نمی‌شود و مروری بر اقدامات انجام شده، نشان از نقاط قوت متعددی در عملکرد دولت در ۴ سال گذشته در حوزه ریلی دارد.
به گزارش روزنامه گسترش تجارت، البته در این میان نباید بر ضعف‌ها هم چشم بست، به عنوان نمونه چالش میان واردات و تولید واگن بین دو وزارت راه و شهرسازی و وزارت صنعت، معدن و تجارت، همچنان حل نشده باقی مانده و از سوی دیگر، وعده استفاده از ریل ملی، باتوجه به مشکلات مالی شرکت ذوب‌آهن هنوز محقق نشده است. سانحه تلخ برخورد دو قطار مسافری در ایستگاه شاهرود و کشته شدن جمعی از هموطنان‌مان را نیز فراموش نکرده‌ایم. با این همه، در کارنامه ریلی دولت تدبیر و امید، آنقدر نمره‌های درخشان وجود دارد که بتوان گفت این دولت از حمل‌ونقل ریلی نمره قبولی گرفته و عملکردی رضایت‌بخش داشته است. بخشی از این عملکرد مثبت را در این گزارش مرور کرده‌ایم.
به گزارش گسترش تجارت، بخشی از مهم‌ترین دستاوردهای دولت یازدهم در حوزه حمل‌ونقل ریلی را سعید محمدزاده، مدیرعامل راه‌آهن در روزهای اخیر در جمع خبرنگاران توضیح داد که رکوردشکنی در زمینه حمل‌بار به وسیله راه‌آهن، از مهم‌ترین این دستاوردها بود. به گفته محمدزاده، با حمل حدود ۴۰ میلیون تن کالا با قطار در سال ۹۵، رکوردشکنی راه‌آهن در زمینه حمل کالا در حالی انجام شد که در سال ۹۴ سهم ناوگان ریلی از حمل کل‌بار در ایران ۳۶ میلیون تن بود. مدیرعامل راه‌آهن افزود: سهم حمل‌ونقل ریلی در سال ۸۵ از کل جابه‌جایی بار در ایران ۱۲درصد بود که براساس برنامه‌ریزی باید تا سال ۹۰ به ۳۰درصد افزایش می‌یافت اما نه‌تنها در آن زمان این هدف محقق نشد بلکه در سال ۹۲ این سهم به ۱۰درصد کاهش یافت.
وی با اشاره به اهمیت ترانزیت کالا در چارچوب اجرای سیاست‌های اقتصاد مقاومتی گفت: در سال‌های گذشته سهم ترانزیت ریلی نسبت به کل ترانزیت در ایران به حدود ۴درصد رسیده بود، در حالی‌که اکنون این سهم به ۱۲درصد افزایش یافته است.
آنطور که محمدزاده می‌گوید، کاهش تعرفه دسترسی به ریل در دولت یازدهم در افزایش سهم ریل در جابه‌جایی کالا تاثیرگذار بوده است. او در این زمینه توضیح داد: سال ۹۲ سهم راه‌آهن از تعرفه حمل‌بار ۵۸ درصد بود اما این رقم اکنون به حدود ۲۳ درصد رسیده که اقدامی مثبت در جهت تقویت اقتصاد مقاومتی و انتقال‌بار از جاده به ریل است. از سوی دیگر براساس اعلام مدیرعامل راه‌آهن، ۱۶۰ لکوموتیو، ۲ هزار واگن‌باری و ۳۰۰ واگن مسافری در ۴سال گذشته به ناوگان ریلی کشور اضافه شده است.
آنطور که محمدزاده می‌گوید، در دولت یازدهم برای نخستین‌بار، اسناد قرارداد راه‌اندازی راه‌آهن کرمان-سیرجان به‌عنوان نخستین خط‌آهن خصوصی ایران، مبادله شده است. از سوی دیگر، در دولت یازدهم برای نخستین‌بار قطار گردشگری در خوزستان فعال شده است.
توسعه قطارهای حومه‌ای به‌عنوان یکی دیگر از دستاوردهای مهم دولت یازدهم، مورد تاکید مدیرعامل راه‌آهن قرار گرفته است. به گفته او، درحال‌حاضر سهم قطار حومه‌ای نسبت به سال ۹۲ به میزان قابل توجهی افزایش یافته و خطوط حومه‌ای در مسیرهایی مانند تهران-گرمسار، تهران-کرج، کرج-قزوین و تهران-پرند ساخته شده یا درحال ساخت است. آنطور که مدیرعامل راه‌آهن توضیح می‌دهد، در دولت یازدهم بیش از ۶۰هزار میلیارد ریال در زمینه ریل‌گذاری سرمایه‌گذاری شده و تا پایان کار دولت، چند استان دیگر به شبکه ریلی وصل می‌شوند.
نگاه ویژه دولت یازدهم به ریل
مطالبی که معاون وزیر راه و شهرسازی به عنوان دستاوردهای دولت یازدهم در حوزه ریلی به آنها اشاره می‌کند، از سوی برخی کارشناسان این حوزه نیز مورد تایید است.
حسین سلیمیان ریزی، کارشناس حمل‌ونقل ریلی در پاسخ به «گسترش تجارت»، با تاکید بر نگاه ویژه دولت تدبیر و امید به حمل‌ونقل ریلی گفت: برخلاف دولت نهم و دهم که توجه بیشتری به حمل‌ونقل جاده‌ای داشت و بیشترین سرمایه‌گذاری را در این حوزه انجام داد، در دولت یازدهم شاهد توجه بیشتر به دیگر حوزه‌ها بوده‌ایم.
سلیمیان‌ریزی ادامه داد: دولت یازدهم به‌عنوان اولویت نخست، در حوزه حمل‌ونقل هوایی و بعد از آن، در حوزه حمل‌ونقل و صنعت ریلی سرمایه‌گذاری قابل‌توجهی انجام داد که تاثیر این توجه و سرمایه‌گذاری ویژه، در حوزه ریلی بسیار سریع‌تر از حوزه هوایی نمود پیدا می‌کند و قابل مشاهده خواهد بود.
این کارشناس حمل‌ونقل ریلی با اشاره به تلاش وزارت راه و شهرسازی و شرکت راه‌آهن دولت یازدهم برای افتتاح پروژه‌های ریلی جدید که قرار است راه‌آهن را به استان‌های محروم از ریل برساند، اظهار کرد: به تازگی شاهد افتتاح راه‌آهن تهران-همدان بودیم. این مسیر تا ایستگاه سمنگان با محور ریلی جنوب مشترک است و از ایستگاه سمنگان به سمت همدان منشعب می‌شود. با افتتاح این خط‌آهن، شاهد اجرای یکی از وعده‌های مهم دولت یازدهم در اتصال استان‌های محروم از ریل کشور به راه‌آهن بودیم. همچنین براساس اطلاعات منتشرشده از سوی مسئولان، در آینده نزدیک خط ریلی قزوین-رشت راه‌اندازی خواهد شد. این اتصال ریلی نقش مهمی در تکمیل دالان ریلی شمال-جنوب و توسعه حمل‌ونقل ریلی کشور دارد.
سلیمیان‌ریزی با اشاره به افزایش آمار جابه‌جایی‌بار و مسافر در دولت یازدهم، به توسعه قطارهای حومه‌ای به‌عنوان یکی دیگر از اقدامات مهم دولت یازدهم در زمینه حمل‌ونقل ریلی اشاره کرد و افزود: راه‌آهن در زمینه توسعه قطارهای حومه‌ای برنامه‌ریزی گسترده‌ای دارد و قرار است نسبت به تشکیل سازمان مستقلی برای مدیریت و نظارت بر قطارهای حومه‌ای اقدام کند.
این کارشناس حمل‌ونقل ریلی همچنین در زمینه عملکرد راه‌آهن دولت یازدهم در زمینه افزایش ایمنی این حوزه گفت: راه‌اندازی سیستم ای‌تی‌سی و افزایش ایستگاه‌های زیر پوشش علائم و سامانه سی‌تی‌سی، اقدام مهمی در زمینه ارتقای وضعیت ایمنی در راه‌آهن بوده است. همچنین در این دولت، شاهد تشکیل دفتر ارتقای ایمنی بوده‌ایم؛ در واقع امور مربوط به نوسازی و بروزرسانی خطوط، ناوگان و علائم در راستای ارتقای ایمنی، زیرنظر این دفتر انجام می‌شود.
استقبال خارجی‌ها از تعامل ریلی با ایران
به گزارش گسترش تجارت مذاکره شرکت‌های ریلی تراز اول جهان ازجمله زیمنس آلمان با راه‌آهن ایران را باید جزو مهم‌ترین رویدادهای ریلی ۴ سال گذشته دانست که با تلاش وزارت امور خارجه دولت یازدهم برای به ثمر نشستن برجام و نیز پیگیری‌های وزارت راه و شهرسازی محقق شد. با اجرای برجام، شرکت‌های مختلف خارجی برای حضور در ایران و شناسایی فرصت‌های سرمایه‌گذاری صف کشیدند و در این میان، حمل‌ونقل ریلی یکی از شلوغ‌ترین حوزه‌ها بود.
در همین تعاملات و رفت‌وآمدها ایران و زیمنس در زمینه برقی کردن خط‌آهن تهران-مشهد و قطار پرسرعت تهران-اصفهان، به تفاهم رسیدند و قرار شد برای تامین و نگهداری ۵۰۰ واگن مسافری، توسعه و بروزسازی سامانه‌های راه‌آهن، آموزش و انتقال فناوری همکاری داشته باشند.
فرانسه که حتی پیش از اجرای برجام، برای مشارکت در پروژه‌های ریلی ایران پیشقدم شده بود نیز در دولت یازدهم وارد تعامل جدی با ایران در حوزه حمل‌ونقل شد. قرارداد توسعه و بازآفرینی ۳ ایستگاه قطار تهران، مشهد و قم با همکاری فرانسوی‌ها در سال ۹۴ منعقد شد. از سوی دیگر با سفر وزیر حمل‌ونقل، دریا و شیلات فرانسه به ایران، همکاری‌های ریلی این دو کشور جدی‌تر و قرارداد خواهرخواندگی ایستگاه‌های راه‌آهن تهران و لیون فرانسه امضا شد.
حضور کره‌ای‌ها در راه‌آهن اصفهان ـ اهواز، حضور روس‌ها در طرح برقی‌سازی راه‌آهن گرگان ـ اینچه‌برون و حضور جمهوری آذربایجان در راه‌آهن رشت ـ آستارا از دیگر دستاوردهای مهم دولت یازدهم در این بخش است. از سوی دیگر با حضور نخست‌وزیر هند در ایران، ساخت راه‌آهن چابهار- زاهدان با کمک این کشور کلید خورد؛ خط‌آهن مهمی که سال‌هاست دولت‌های مختلف درگیر ساخت وراه‌اندازی آن هستند و تاثیر مثبتی در رونق اقتصاد منطقه خواهد داشت.
تلاش دولت یازدهم برای توسعه اتصال ریلی به کشورهای همسایه نیز قابل تامل است. در این زمینه، مسئله اتصال ریلی به افغانستان و عراق به‌طور جدی از سوی دولت دنبال می‌شود و اقدامات لازم برای این کار، پیشرفت قابل توجهی در خاک ایران داشته است.
علاوه بر این راه‌اندازی قطارهای مشترک میان ایران و چین و قطار ایران و روسیه، طرح‌های مهمی هستند که مسائل فنی و زیربنایی آن در ایران و در کشورهای دیگر در حال پیگیری است.
