چالش‌های ساخت خط‌آهنی با طولانی‌ترین تونل خاورمیانه
برای ساخت قطعه ریلی ۱۱۴ کیلومتری، ۶ سال زمان مناسبی به نظر می‌رسد، با این حال اتصال ریلی دورود- خرم‌آباد در استان لرستان، در ۶ سال گذشته آنقدر معطلی‌های مطالعاتی، فنی و مالی داشته که نتواند بیشتر از ۳۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشته باشد.
برای ساخت قطعه ریلی ۱۱۴ کیلومتری، ۶ سال زمان مناسبی به نظر می‌رسد، با این حال اتصال ریلی دورود- خرم‌آباد در استان لرستان، در ۶ سال گذشته آنقدر معطلی‌های مطالعاتی، فنی و مالی داشته که نتواند بیشتر از ۳۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشته باشد.
به گزارش روزنامه گسترش تجارت، این روند کند در حالی است که قرار است این خط‌آهن در ادامه، با یک قطعه ۲۵۳ کیلومتری، به اندیمشک در استان خوزستان متصل شود تا شبکه ریلی جنوب دسترسی مناسبی به شبکه سراسری پیدا کند. اهمیت اتصال خط‌آهن دورود- خرم‌آباد به اندیمشک به اندازه‌ای است که به گفته مسئولان، بدون وجود این اتصال، ساخت فاز نخست پروژه از دورود تا خرم‌آباد بی‌معنی خواهد بود. این در حالی است که در فاز دوم یعنی اتصال خرم‌آباد به اندیمشک، هنوز کار مطالعات نیز آغاز نشده است.
به گزارش گسترش تجارت، خط‌آهن ۳۶۷ کیلومتری دورود- خرم‌آباد- اندیمشک که استان لرستان را به خط‌آهن جنوب کشور متصل خواهد کرد، با افزایش ظرفیت خط سراسری جنوب، نقش عمده‌ای در توسعه ترانزیت کالا و خدمات ایفا خواهد کرد و زمینه‌ساز افزایش مبادلات بین‌المللی از طریق خط‌آهن خواهد شد. به دلیل وجود همین مزیت‌ها، ساخت این خط‌آهن در دستور کار قرار گرفته است.
در این پروژه، کلنگ ساخت فاز نخست یعنی خط‌آهن دورود- خرم‌آباد در سال ۹۰ به زمین خورد. یکی از انتقادهای وارد به این کلنگ‌زنی، نبود مطالعات کافی پیش از آغاز به کار پروژه بوده و به نظر می‌رسد همین فقر مطالعاتی، موجب خواب بلندمدت پروژه شده است؛ تا جایی که به گفته مسئولان، این پروژه با وجود کلنگ‌زنی در سال ۹۰، در عمل تا سال ۹۳ روی زمین مانده بود و هیچ پیشرفتی نداشت.
جزییات فنی پروژه
طول مسیر خط‌آهن دورود- خرم‌آباد ۱۱۴ کیلومتر است، برای قطارهای باری با سرعت ۱۲۰ کیلومتر و برای قطارهای مسافربری با سرعت ۱۶۰ کیلومتر بر ساعت ساخته می‌شود. این مسیر ۱۱۴ کیلومتری، دارای ۱۶۶۵ متر پل و ۱۳ تونل است.
جزییات ساخت قطعه خرم‌آباد تا اندیمشک نیز هنوز مشخص نشده است.
براساس اطلاعات ارائه شده از سوی دولت در زمینه خط‌آهن دورود- خرم‌آباد، این پروژه در ۶ قطعه ساخته خواهد شد. این ۶ قطعه از کیلومتر صفر تا ۳۰ شهرستان دورود به سمت خرم‌آباد، قطعه دوم ۳۰ تا ۳۷ کیلومتری، قطعه سوم ۳۹ تا ۴۸ کیلومتری، قطعه چهارم ۵۳ تا ۷۲ کیلومتری، قطعه پنجم ۷۲ تا ۹۸ کیلومتری و قطعه ششم از ۹۸ تا ۱۱۴ کیلومتری طراحی شد است.
پیچیدگی‌های فنی و مالی پروژه
کوهستانی بودن مسیر بین خرم‌آباد و دورود، از مهم‌ترین مشکلاتی است که پیش پای پروژه خط‌آهن دورود- اندیشمک قرار دارد و کار این پروژه را با تاخیر زیادی روبه‌رو کرده است.
محمدرضا ملکشاهی‌راد، نماینده مردم خرم‌آباد در مجلس شورای اسلامی در پاسخ به «گسترش تجارت» در این زمینه اظهار کرد: براساس اطلاعات موجود، خط‌آهن خرم‌آباد- دورود، حدود ۱۴ کیلومتر تونل دارد که ۴ کیلومتر شامل پل‌های خاص است و براساس گفته مسئولان وزارت راه و شهرسازی، این تونل‌ها نیازمند بیش از هزار میلیارد تومان بودجه است. همچنین برای اتصال این پروژه به اندیمشک بیش از ۲ هزار میلیارد تومان لازم است.
وی با اشاره به وعده مسئولان برای تامین مالی پروژه، یادآوری کرد: اختصاص اعتبار این پروژه از سال ۹۱ روی زمین مانده است و به همین دلیل به کندی پیش می‌رود. به گفته وی، پروژه راه‌آهن خرم‌آباد- دورود، دارای ۱۳ تونل و ۴ هزار متر پل است که تاکنون ۸۰ درصد کار تملک زمین‌های مورد نیاز در مسیر آن انجام شده است.
اگرچه پروژه در سال‌های گذشته با مشکلات مالی متعددی روبه‌رو شده اما آنطور که این نماینده مجلس شورای اسلامی می‌گوید در یکی دو سال اخیر بودجه مناسبی به آن تزریق شده است. به عنوان نمونه امسال ۱۵۰ میلیارد تومان به این پروژه اختصاص داده شده که در مقایسه با بودجه سال گذشته، رشد دوبرابری داشته است.
پروژه‌ای با طولانی‌ترین تونل ریلی خاورمیانه
از جمله ویژگی‌های مهم پروژه خط‌آهن دورود- خرم‌آباد این است که این پروژه، طولانی‌ترین تونل ریلی خاورمیانه را دربرمی‌گیرد. آنطور که هوشنگ بازوند، استاندار لرستان گفته است، ساخت این تونل که بیش از ۵/۴ کیلومتر طول خواهد داشت، آغاز و بیش از هزار و ۲۰۰ متر آن آن ساخته شده است. او در روزهای پایانی سال گذشته در جمع خبرنگاران، از پیشرفت ۳۰ درصدی این پروژه خبر داد و افزود: اگرچه این پروژه در سال ۹۰ کلنگ خورد اما در عمل، عملیات اجرایی آن در سال ۹۳ آغاز شده است. آنطور که استاندار لرستان می‌گوید، ایستگاه نهایی این پروژه در شهر خرم‌آباد ساخته می‌شود و کار اتصال قطعه دورود- خرم‌آباد به اندیمشک از این محل کلید خواهد خورد. آنطور که بازوند می‌گوید، تا سال ۹۳ با وجود کلنگ‌زنی، حتی نقشه‌های این پروژه نیز آماده نشده بود.
اتصال خرم‌آباد- اندیمشک در دستور کار
راه‌آهن ۱۱۴ کیلومتری دورود- خرم‌آباد در استان لرستان، قرار است با اتصالی بیش از ۲۵۰ کیلومتری به اندیمشک استان خوزستان متصل شود.
آنطور که خیرالله خادمی، مدیرعامل شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل‌ونقل کشور می‌گوید، برای انجام این اتصال، درحال‌حاضر مطالعات پروژه در حال انجام است و هنوز طرح انجام این قطعه نهایی نشده است.
به گفته خادمی، اتصال خط‌آهن دورود- خرم‌آباد به اندیمشک، فاز دوم پروژه دورود- خرم‌آباد خواهد بود و به همین دلیل، در این مسیر اولویت با قطعه دورود- خرم‌آباد است که کار آن آغاز شده و بیش از ۳۰ درصد نیز پیشرفت داشته است. براساس سخن این مقام مسئول در وزارت راه و شهرسازی، با توجه به نهایی نشدن مطالعات، هنوز جزییات قطعه خرم‌آباد- اندیمشک مشخص نیست.
اهمیت اتصال قطعه دورود- خرم‌آباد به اندیمشک به اندازه‌ای است که خادمی معتقد است اگر این اتصال محقق نشود، کل این پروژه از لحاظ اقتصادی بی‌معنا خواهد بود. خادمی تاکید کرد: ادامه پروژه از خرم‌آباد به سمت اندیمشک تصمیم‌گیری فنی، مدیریتی و اجتماعی می‌خواهد به همین دلیل تصمیم‌گیری در این زمینه را به زمانی که بودجه کامل در اختیارمان باشد، موکول کرده‌ایم.
او یادآوری کرد: اتصال ریلی دورود به اندیمشک در مجموع به ۳ هزار میلیارد تومان بودجه نیاز دارد که در این بین، ۲ هزار میلیارد تومان برای اتصال خرم‌آباد به اندیمشک لازم است. او در این زمینه یادآوری کرد: منابع مالی این پروژه در بخش دورود تا خرم‌آباد تامین شده اما با وجود همه پیگیری‌ها، به دلیل روند دشوار قانونی دریافت اعتبارات، هنوز نتوانسته‌ایم بودجه کامل را دریافت کنیم. به هرحال بودجه پروژه‌های عمرانی در کشور کم است و بسیاری از پروژه‌های عمرانی ردیف بودجه مشخصی ندارند. به گفته مدیرعامل شرکت ساخت، درحال‌حاضر مشکلات مالی تا اندازه‌ای برطرف شده و پروژه سرعت گرفته است.
او در این زمینه گفت: با وجود تنگناهای مالی، پروژه پیشرفت قابل قبولی داشته است. درحال‌حاضر با کاهش مشکلات مالی، بخشی از مطالبات پیمانکاران با فروش سهام پرداخت شده و قرار است بخش دیگر این مطالبات از محل خزانه پرداخت شود. به گفته خادمی ایستگاه خرم‌آباد بزرگترین ایستگاه مسیر این راه‌آهن خواهد بود. براساس سخن معاون وزیر راه و شهرسازی، با انجام این پروژه ریلی، گلوگاه ریلی شمال به جنوب کشور برطرف خواهد شد.
بهره‌برداری قطعه نخست؛ سال ۹۸
اگرچه به گفته مسئولان، پروژه خط‌آهن دورود- خرم‌آباد، ۶ سال بعد از کلنگ‌زنی، هنوز نیمی از راه را هم نرفته و پیشرفتی کمتر از ۵۰ درصد دارد، آنها می‌گویند این قطعه از خط‌آهن دورود- اندیمشک تا سال ۹۸ به بهره‌برداری خواهد رسید. این وعده‌ای است که مدیر این پروژه به خبرنگاران داده، اما او مشخص نکرده در ۲ سال آینده، قرار است چه تحولی در کار اتفاق بیفتد. حتی اگر زمان واقعی آغاز پروژه را به گفته مسئولان وزارت راه و شهرسازی، سال ۹۳ در نظر بگیریم در ۳ سال اخیر پروژه ۳۰ درصد پیشرفت کرده است و مشخص نیست بر چه اساسی، مسئولان وعده پایان کار آن تا ۲ سال دیگر را می‌دهند.
به ویژه اینکه مانند بسیاری پروژه‌های عمرانی دیگر کشور، تضمینی برای ایجاد نشدن مشکلات مالی وجود ندارد. با وجود همه مشکلات فنی و ساختاری در مسیر خط ریلی دورود- خرم‌آباد- اندیمشک، شکی نیست اتصال لرستان به شبکه سراسری راه‌آهن، موجب افزایش ظرفیت خط سراسری جنوب برای جابه‌جایی مسافر و بار شده و با کاهش نیاز به استفاده از شبکه جاده‌ای، کاهش مصرف سوخت و سوانح جاده‌ای را به دنبال خواهد داشت.
