◄ چرایی ، چگونگی و روند خرید لوکوموتیوهای چینی

وبلاگ عباس قربانعلی بیک: اوایل دهه 70 پس از عقد قرارداد خرید 63 لوکوموتیو GE در اولین مرحله بازرسی ها درکارخانه سازنده مشاهده شد که در بسیاری از زمینه­ ها از موارد پذیرفته شده سازنده در جلسات فنی و بازدیدها تخطی شده است که نهایتا لکوموتیوهای مذکور در دوران گارانتی تحت آزمایشات سختگیرانه قرار گرفتند تا نقاط ضعف قبل از اتمام دوران گارانتی مشخص و به هزینه سازنده برطرف شد، با این سیاست لکوموتیوها در شرایط سخت منطقه جنوب شرق حداکثر بار مجاز را حمل کرده و نقاط ضعف سری اول آنها سریعا مشخص و رفع و سری دوم مشابه انواع داخلی راه ­آهن های آمریکا تبدیل شد.

در بررسی و تحلیل عوامل این مشکلات مشخص شد که تغییر طراحی و اقدام برای طراحی و ساخت یک محصول جدید حتی برای شرکتی مانند جنرال الکتریک هم ریسک و مخاطرات قابل توجهی دارد (منحنی وانی شکل نرخ خرابی در عمر محصول) ولی بدلیل اینکه در محصولات صادراتی و بویژه در کشورهای غیرپیشرفته از قابلیتهای حداکثر استفاده نمیشود مشکلات محصولات جدید غالبا آشکار نمیشود یا با تاخیر مشخص می‌شود.

 برای پرهیز از این ضعف متداول و کاهش ریسک خرابی دوران طفولیت محصول در اواسط دهه 70 رویکرد استفاده از طرح مشابه لوکوموتیوهای داخلی آمریکا (Domestic) بجای انواع صادراتی اتخاذ شد که در این راستا لوکوموتیوهای جی- ام SD70i و جی- ای C40-8i با توان 4000 اسب بخار، بار محوری 25 تن و قواره (گاباری) بزرگ انتخاب و پیشنهادات فنی از شرکتهای سازنده دریافت شد.

همچنین بروز مشکلات لوکوموتیوهای برقی خریداری شده مترو از چین برای خط 5 (تهران- کرج) در سیستم مولد برق واگن (HEP) که به تقاضای کارشناسان ایرانی از محصولات شرکت زیمنس استفاده شدریسک مشابه دیگری را برجسته نمود که عبارت بود از ریسک انطباق که تغییرات محصول حتی با تجهیزات برتر جهانی هم مطمئن نیست.     

پس از ممانعت دولت آمریکا از فروش لوکوموتیو شرکتهای GE و GM به ایران مشخصاتی برای خرید 100 دستگاه لوکوموتیو باری تهیه که در نهایت منتج به دریافت پیشنهاد لوکوموتیو 4000 اسب از آلستوم فرانسه شدکه همزمان با این مذاکرات برای تدوین مشخصات فنی برای جلوگیری از تکرار انحصار 35 ساله شرکت GM استعلامی از یکی از شرکتهای چینی برای لوکوموتیو 4000 اسب با مشخصات یکسان و حتی موتور مشابه ارسال شد. پس از دریافت پیشنهاد فنی اولیه با هماهنگی و اخذ نظر مرحوم دکتر دادمان استعلام مالی برای 20 دستگاه بعمل آمد که با وجود ارسال این پیشنهاد از سوی شرکت چینی، از سوی مدیران بعدی در مرکز تحقیقات و نیروی کشش مورد پیگیری قرار نگرفت.

در سال 82 پس از ارائه چند پیشنهاد لوکوموتیو مانوری شش محوره قدرت بالا، در بازدیدی از سازنده لوکوموتیو چینی در معیت یکی از معاونین وزیر، لوکوموتیو 6 محوره 4000 اسب مانوری مورد توجه قرار گرفت که قیمت بسیار خوب پیشنهادی این لوکوموتیو سبب شد مجددا مبحث خرید لوکوموتیو از چین با جدیت بیشتری پیگیری گردد که با پیشنهاد یکی از سازندگان بزرگ لوکوموتیو چین که در مناقصه 70 دستگاه لوکوموتیو مانوری هم شرکت کرده بودند توان ساخت لوکوموتیو مانوری شش محوره 4000 اسب بررسی و نهایتا با اطلاع از تجربیات این شرکت در ساخت لوکوموتیو 5000 اسب خط اصلی برای چین که چندهزار دستگاه از آن توسط چندین شرکت تولید شده بود نوعDF8  انتخاب شد.

برای پرهیز از طولانی شدن زمان مذاکرات (مانند لوکوموتیو آلستوم بمدت شش سال و ...) و تکرار مشکلات لوکوموتیو جی- ای، آلستوم و مترو تهران و با استفاده از تجربه پیشنهاد لوکوموتیو مانوری ترکیه، موافقت شرکت سازنده برای ارسال نمونه آزمایشی با حداکثر تشابه با نوع چینی و حداقل تغییرات جلب شدکه پس از ورود اولین دستگاه (طی ده ماه) و انجام آزمایشات سختگیرانه تعداد سی دستگاه از لوکوموتیو مذکور توسط بخش خصوصی ایران خریداری شد.