کاستی‌های ریلی در حمل مواد معدنی
واحد تحقیق و پژوهش کمیسیون معادن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی ایران در گزارشی که با مشارکت کمیسیون حمل‌ونقل و لجستیکی این اتاق تهیه کرده به بررسی وضعیت نیازهای صنعت حمل‌ونقل ریلی و جاده‌ای در افق ۱۴۰۴ پرداخته است.
واحد تحقیق و پژوهش کمیسیون معادن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی ایران در گزارشی که با مشارکت کمیسیون حمل‌ونقل و لجستیکی این اتاق تهیه کرده به بررسی وضعیت نیازهای صنعت حمل‌ونقل ریلی و جاده‌ای در افق ۱۴۰۴ پرداخته است.
به گزارش روزنامه دنیای اقتصاد، این گزارش، نه تنها آمارهایی درباره نیاز افق حمل‌ونقل ریلی مواد معدنی در افق ۱۴۰۴ پرداخته است بلکه با بررسی وضعیت موجود این صنعت درکشور لیستی از کاستی‌های حمل‌ونقل ریلی با رویکرد حمل مواد معدنی ارائه می‌کند. کاستی‌هایی که در این گزارش از آنها به عنوان گپ‌های ریلی کشور در مسیر کریدورهای ترانزیتی یاد شده است.
این گزارش با شناسایی پتانسیل‌ها و ظرفیت‌های موجود در حمل‌ونقل ریلی مواد معدنی به ارائه راهکارهایی برای به‌کارگیری این ظرفیت‌ها پرداخته است که در گزارشی دیگر این راهکارها را نیز معرفی خواهیم کرد. در بخشی از گزارش واحد تحقیق و پژوهش کمیسیون معادن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی ایران موضوع جایگاه ایران در کریدورهای ترانزیت ریلی با رویکرد تجاری بررسی شده است که در نقشه روبه‌رو (نقشه شماره یک) می‌بینید و نتیجه گرفته است عدم بهره‌مندی از تمام ظرفیت کریدورهای ترانزیت ریلی بین‌المللی موجب شده تا ایران از جایگاه مناسبی در کریدورهای ترانزیت ریلی برخوردار نباشد؛ این عدم بهره‌مندی نیز به دلیل گسستگی‌های شبکه ریلی در این مسیرها است که در نقشه شماره یک مشاهده می‌کنید.
این گزارش می‌افزاید: گسستگی‌های مسیر موجب طولانی‌تر شدن مسیرها و افزایش ۳۰ درصدی هزینه‌ها در برخی از مسیرهای دارای گسست می‌شود، موضوعی که با تکمیل خطوط و رفع گسست‌ها می‌تواند سودآوری و ثروت زیادی را برای کشور به ارمغان آورد. از جمله این موارد می‌توان به کریدور شمال- جنوب اشاره کرد که یک فرصت طلایی و استثنایی برای ایران به حساب می‌آید؛ کریدوری که تنها گسستگی مسیر در آن محور آستارا- رشت- قزوین است که با تکمیل این محور و کوتاه‌تر شدن مسیر، فرصت‌های تجاری خوبی برای کشور پیش‌بینی می‌شود. براساس اطلاعات این گزارش، ایران در سال ۱۳۹۱ فقط ۱۱ میلیون تن ترانزیت کالا داشته است که با تکمیل گسستگی‌های مسیر کریدورهای ترانزیت ریلی کشور فرصت ترانزیت غلات از کشورهای حوزه CIS به حوزه خلیج‌فارس مهیا می‌شود. این گزارش می‌افزاید: در حال حاضر مازاد تولید غلات در کشورهای CIS حدود ۴۰۰ میلیون تن است و از سوی دیگر نیاز مصرفی کشورهای عربی حوزه خلیج‌فارس حدود ۲۰ میلیون تن است که فرصت خوبی را برای ایران رقم می‌زند.
در بخشی از این گزارش به موضوع بهره‌گیری از تکنولوژی موج دوم به جای موج چهارم در صنعت ریلی کشور پرداخته شده است و با مقایسه شرکت ای اچ بی بیلتون در استرالیا و خطوط ریلی حمل مواد معدنی در ایران نتیجه‌گیری می‌کند که ناوگان موجود در ایران دارای استاندارد مطلوب برای حمل مواد معدنی نیست و استفاده از تکنولوژی موج چهارم می‌تواند کمک بسیار موثری به افزایش حمل بار کند. (جدول شماره ۲) به طوری که در ایران دو لکوموتیو با هم ۲ هزار تا ۲ هزار و ۵۰۰ تن با ۲۶ واگن ۸۰ تا ۹۰ تنی حمل می‌شود درحالی که شرکت بی‌اچ بی بیلتون با تکنولوژی موج چهارم ۳۷ هزار تن ماده معدنی را با ۳۱۲ واگن ۱۲۰ تنی حمل می‌کند. بخشی دیگر از این گزارش به بررسی بودجه سال‌های ۹۵ و ۹۶ در حوزه زیرساخت حمل‌ونقل کشور پرداخته است و نتیجه‌گیری می‌کند که طبق محاسبات طرح جامع صنعت فولاد، فقط به منظور تکمیل حمل‌ونقل ریلی و جاده‌ای زنجیره ارزش سنگ آهن تا فولاد به حدود ۵/ ۵ میلیارد دلار تا افق ۱۴۰۴ -سالانه حدود نیم میلیون دلار- سرمایه‌گذاری نیاز است.
با توجه به بودجه ۲/ ۱ میلیارد دلاری و جهش ۲۶ درصدی نسبت به سال گذشته در شرکت مادر تخصصی ساخت و توسعه زیربنایی حمل‌ونقل کشور، تنها حدود ۵۰ درصد این بودجه نیاز سالانه فقط صنعت فولاد کشور را تامین می‌کند. این گزارش در ادامه با اشاره به اینکه دولت به عنوان متولی اصلی، مسوولیت احداث زیرساخت‌های خطوط ریلی را به عهده دارد به تاثیر سرمایه‌گذاری دولت در این حوزه و سرعت انجام کار اشاره می‌کند و می‌افزاید: دولت نباید نگاه درآمدی به زیرساخت‌های حمل‌ونقل در کشور داشته باشد و باید با استفاده از امکاناتی که در اختیار دارد به دریافت وام‌های کم‌بهره اقدام کرده و زیرساخت‌های کشور را به سرعت تکمیل کند.
