◄ باید سرمایه گذار خصوصی جذب کنیم
خطوط ریلی به‌عنوان یک سرویس حملونقل ایمن با وجود تمامی مشکلات همچنان جایگاه خود را در بین مردم دارد و در کنار ایمنی بالا، نقش حائز اهمیتی در «افزایش ظرفیت حملونقل ریلی»، «کاهش تبعات منفی زیست‌محیطی در استفاده از خودروهای شخصی»، «کاهش آمار تصادفات رانندگی که سالانه منجر به فوت هزاران ایرانی می‌شود»، «بسترسازی مناسب و دسترس‌پذیر برای توسعه صادرات و ترانزیت کالا»، «گردش سرمایه در داخل کشور با تشویق بخش خصوصی به ورود به صنعت حملونقل ریلی» و مواردی ازاین‌دست دارد. موضوعات مهمی که همواره از سوی اهالی بهارستان مورد تأکید قرارگرفته است.
خطوط ریلی به‌عنوان یک سرویس حملونقل ایمن با وجود تمامی مشکلات همچنان جایگاه خود را در بین مردم دارد و در کنار ایمنی بالا، نقش حائز اهمیتی در «افزایش ظرفیت حملونقل ریلی»، «کاهش تبعات منفی زیست‌محیطی در استفاده از خودروهای شخصی»، «کاهش آمار تصادفات رانندگی که سالانه منجر به فوت هزاران ایرانی می‌شود»، «بسترسازی مناسب و دسترس‌پذیر برای توسعه صادرات و ترانزیت کالا»، «گردش سرمایه در داخل کشور با تشویق بخش خصوصی به ورود به صنعت حملونقل ریلی» و مواردی ازاین‌دست دارد. موضوعات مهمی که همواره از سوی اهالی بهارستان مورد تأکید قرارگرفته است.
اما توسعه حملونقل ریلی تنها به بخش استانی و حومه محدود نمی‌شود و حملونقل درون‌شهری از نوع ریلی را نیز شامل می‌شود. به‌طوری‌که در سال‌های اخیر شاهد توسعه خطوط حملونقل ریلی درون‌شهری مترو در کلان‌شهرهایی ازجمله، تهران، مشهد، اصفهان و شیراز بوده‌ایم. اما آنچه در این میان خودنمایی می‌کند لزوم حمایت‌های دولت و مجلس از سرمایه‌گذاران بخش خصوصی است که فارغ از دیربازده بودن این پروژه‌ها به حوزه حملونقل ریلی قدم بگذارند. به همین بهانه گفتگویی با سید حسین افضلی، عضو کمیسیون عمران مجلس، داشته‌ایم تا درباره مشکلات پیش روی سرمایه‌گذاران بخش خصوصی برای ورود به عرصه سرمایه‌گذاری در حوزه حملونقل ریلی درون‌شهری و برون‌شهری و استانی داشته باشیم.
در بودجه سال ۹۷ و در قالب برنامه ششم توسعه بسته‌های تشویقی برای سرمایه‌گذاران بخش خصوصی در نظر گرفته شد تا جذب سرمایه‌ای درزمینه توسعه خطوط حملونقل ریلی صورت بگیرد. دلایل این توجه ویژه را بفرمایید؟
یکی از مشکلاتی که دولت در سال‌های گذشته با آن دست‌وپنجه نرم کرده است، تخصیص بیش از ۸۶ درصد بودجه کشور در بخش دولتی و به حقوق و دستمزد بوده و از کل بودجه کشور تنها ۱۴ درصد به بخش عمرانی اختصاص‌یافته است. معضلی که سبب کندی توسعه و پیشرفت پروژه‌ها در بخش‌های مختلف ازجمله ریلی نیز شده است. از همین رو در سال جاری مجلس تلاش کرد با در نظر گرفتن روش‌های آسان‌سازی سرمایه‌گذاری و طراحی بسته‌های تشویقی، بخش خصوصی را به سرمایه‌گذاری در حوزه حملونقل سوق دهد؛ هرچند معتقدم در کنار این روش‌ها بیش از هر زمان دیگری لازم و ضروری است که مشکلات سرمایه‌گذاران ابتدا ریشه‌یابی و سپس شفاف‌سازی شوند.
این بسته‌های تشویقی در چه قالبی طراحی شده‌اند؟
صدور و فروش اوراق مشارکت مردمی و کاهش مالیات‌های بخش خصوصی در سرمایه‌گذاری پروژه‌های حملونقل ریلی ازجمله مواردی هستند که در قالب همین بسته‌های حمایتی در اختیار دولت قرارگرفته‌اند.
عملکرد دولت درزمینه توسعه حملونقل ریلی را در سال‌های اخیر چطور ارزیابی می‌کنید؟
در بخش ریلی هم از طریق مجلس و هم قوانین بالادستی به‌حق حمایت‌های خوبی صورت گرفته است. از سوی دیگر دولت نیز باید هرچه سریع‌تر برنامه ششم را به واحدهای مربوطه ابلاغ و بودجه بخش‌هایی ازجمله حملونقل ریلی را به واحدهای تابعه تزریق کند. وقتی به برنامه‌های وزیر راه در این حوزه نیز نگاه می‌اندازیم به‌حق برنامه‌های خوبی درزمینه توسعه خطوط حملونقل ریلی در دست دولت است. این نشان می‌دهد که دولت و در رأس آن وزیر راه برنامه‌های مدونی برای توسعه خطوط حملونقل ریلی چه درون‌شهری و چه برون‌شهری و حومه‌ای و استانی در دست دارد. آنچه در این میان خودنمایی می‌کند لزوم ورود بخش خصوصی و جذب سرمایه‌گذاران به این حوزه است که راهکارهای خاص خودش را لازم دارد.
ازنظر شما دولت چه باید بکند تا بخش خصوصی رغبت بیشتری به سرمایه‌گذاری در توسعه خطوط حملونقل ریلی از خود نشان دهد؟
اگر نگاهی به جایگاه حملونقل ریلی در کنار هوایی یا جاده‌ای یا دریایی بیندازید می‌بینید که سیستم حملونقل ریلی از وضعیت خیلی بهتری برخوردار است. هرچند که لازم و ضروری است که قوی‌تر از پیش به این حوزه واردشده و جاذبه‌های بیشتری برای بخش خصوصی ایجاد شود. اما فراموش نکنیم که امکانات خوب داخلی درزمینه ساخت خطوط ریلی داریم و وزارت راهوشهرسازی نیز برنامه‌های خوبی در دست اقدام دارد.
پس چرا سرعت توسعه خطوط حملونقل ریلی برون‌شهری، حومه‌ای یا استانی پابه‌پای خطوط متروی درون‌شهری حرکت نمی‌کند و این‌طور به نظر می‌رسد که توسعه خطوط حملونقل ریلی کشوری با کندی مواجه است؟
درست است که حملونقل ریلی استانی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است اما دولت درزمینه تخصیص اعتبارات به این حوزه با کمبود بودجه مواجه است و پروژه‌های سایر حوزه‌ها را نیز باید توأمان جلو ببرد. از سوی دیگر حملونقل ریلی درون شهری‌ها با کمک‌های مالی صندوق ذخیره و تخصیص بودجه از سوی شورای شهرها پیش می‌روند که بی‌شک منجر به‌سرعت یافتن توسعه این پروژه‌ها خواهند بود.
با توجه به اینکه اشاره کردید تأمین اعتبار بخش عمده‌ای از توسعه خطوط حملونقل ریلی درون شهرها بر عهده شوراها و شهرداری‌هاست، به نظرتان دولت چه باید بکند تا توسعه حملونقل ریلی کشوری از کلان‌شهرها جا نماند؟
مهم‌ترین اقدام دولت باید جذب سرمایه‌گذاران بخش خصوصی باشد. درزمینه توسعه خطوط ریلی یک نکته بسیار حائز اهمیت است. فصل کاری در برخی شهرها به دلیل بروز گرما یا سرما کاهش می‌یابد و به‌تبع از آن دولت زمان اندکی برای پیشبرد پروژه‌ها دارد. از سوی دیگر راه‌اندازی و تکمیل برخی خطوط ریلی به‌ویژه در کنار مرزها و اتصال این خطوط به سیستم حملونقل ریلی بین‌المللی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است که می‌تواند کریدورهای حملونقل بین کشوری را رونق بخشد. اگر از این حوزه غافل شویم بی‌شک سیر حرکتی را از دست می‌دهیم و از توسعه و پیشرفت کلان جا می‌مانیم.
در مبحث درون‌شهری چطور؟
در مقیاس درون‌شهری متفاوت است. توسعه خطوط ریلی درون‌شهری بر عهده شهرداری‌هاست که اکثر قریب به‌اتفاق از حمایت صندوق ذخیره دولت با تخصیص اعتبارات کارشان را پیش می‌برند و هزینه‌ها را به‌مرور به صندوق بازمی‌گردانند. درواقع در این بخش با یک برگشت سرمایه مواجه هستیم.
ازنظر شما چرا سرمایه‌گذاران آن‌طور که بایدوشاید تمایلی به سرمایه‌گذاری در حوزه حملونقل ریلی ندارند و برای رونق بازار جذب سرمایه از بخش خصوصی درزمینه توسعه خطوط حملونقل ریلی کشوری چه توصیه‌ای دارید؟
ببینید سرمایه‌گذار از یک الگوریتم هوشمند برخوردار است و شخص سرمایه‌گذار نیز دنبال این است که در قبال سرمایه‌ای که در بخشی هزینه می‌کند، سودی کسب کند. هرکجا که شرایط را سهل‌تر و روند اطمینان حاصل‌کردن را بیشتر کنیم، بی‌شک در مدت‌زمان کمتری سرمایه‌گذار رغبت به سرمایه‌گذاری خواهد داشت. آنچه در این میان مهم است، ایجاد شرایط شفاف و معقول برای کسب سود بیشتر است. در شرایط کنونی در سیستم توسعه حملونقل ریلی نسبت به سایر سیستم‌ها سازوکاری که پیش‌بینی‌شده درزمینه برگشت سرمایه چندان دقیق و شفاف نیست و درنتیجه سرمایه‌گذار ریسک کمتری می‌کند. حال‌آنکه اگر این اطمینان به او داده شود که در یک‌زمان معقول سود دقیقی به دست می‌آورد، بی‌شک سرمایه‌گذار نیز با تمایل صددرصدی وارد عرصه عمل می‌شود. اما آنچه امروز می‌بینیم با این شرایط فاصله دارد.
حومه نیز بر عهده سیستم قطارهای بین‌شهری و استانی است. درباره بسته‌های حمایتی که برای این بخش پیش‌بینی‌شده است توضیح می‌دهید؟
در حومه هم شهرداری‌ها دخیل می‌شوند. برنامه‌ریزی‌ها به وزارت کشور و راهوشهرسازی بازمی‌گردد. برای مثال اطراف شهرها شاهد هستیم که شهرک‌های مسکونی تشکیل شده است. شهرهایی مثل شیراز، اصفهان و تهران. در حومه تهران می‌توان به پردیس اشاره کرد که بخش عمده‌ای از نیروهای کار از کرج به این شهر می‌آیند و بنابراین بخش عمده‌ای از ترافیک بالا برای همین رفت‌وآمدها است و هزینه جابه‌جایی بالایی را نیز در پی دارد. بنابراین برای پایان‌دادن به این موضوع و کاهش ترافیک باید ارتباط قوی و سریعی از طریق سیستم‌های ریلی برقرار شود، چرا که راه‌اندازی سیستم ریلی به‌شدت در کاهش ترافیک و آلودگی هوا تاثیر دارد و در راستای حل مشکلات کلان‌شهرها کمک می‌کند.
به علت ترافیک و دوری از آلودگی هوا این روزها بسیاری از افراد ترجیح می‌دهند که در شهرهای اطراف تهران مانند کرج زندگی کنند که ایجاد سیستم ریلی مناسب در رفت و آمد آنها تاثیرگذار خواهد بود.
بله. وقتی که تجمع جمعیت در شهرها به وجود می‌آید باید برای مردم آنجا سیستم حملونقل سریع و ارزان فراهم کرد. همانطور که شما گفتید بیشتر افراد ترجیح می‌دهند به حومه بروند زیرا در آنجا قیمت تمام‌شده زندگی پایین‌تر است. برای مثال با وجود سیستم ریلی تجربه زندگی در کرج جاذبه بیشتری برای زندگی به وجود آورده است. به طور کلی سیستم ریلی حومه‌ای که بارها وزیر درباره آن صحبت کرده در ساماندهی ترافیک درون و برون‌شهری کلان‌شهرها می‌تواند اثرگذار باشد
فکر می‌کنید با وجود تأکید وزیر راهوشهرسازی برای پیشرفت حوزه ریلی در کشور این اتفاق‌هایی که شما به آن اشاره کردید چه زمانی شکل سریع‌تری به خود می‌گیرد؟
اگر این همتی که وجود دارد سرعت بگیرد و با سازوکار خاصی پیگیری شود می‌توان امیدوار بود که پیشرفت‌های حوزه ریلی بیش از گذشته باشد. البته بیشتر در بودجه امسال و در برنامه ششم برای این موضوع ردیف‌هایی دیده شده است اما فکر می‌کنم بخشی که به بودجه امسال باز می‌گردد هنوز شکل عملیاتی به خود نگرفته است هر چند که باید دولت هر چه زودتر سازوکار آن را برنامه‌ریزی کند.
