◄ گردشگران خارجی در ریل‌ها قطار می‌شوند
کشورها برای جذب گردشگران از هیچ چیز مضایقه نمی‌کنند، گاه این جاذبه می‌تواند یک قطار سریع‌السیر در ژاپن باشد یا یک قطار لوکس در کانادا. در بوداپست مجارستان گردشگری ریلی زیرزمینی یکی از جاذبه‌ها به حساب می‌آید. این خط‌آهن در سال‌های ۱۹۸۴ تا ۱۹۸۶ ساخته شد اما در سال‌های بعد مورد بازسازی کامل قرار گرفت. در سال ۲۰۰۲ آنها توانستند این خط را به‌عنوان میراث جهانی در یونسکو ثبت و سپس یک موزه زیرزمینی ریلی را در میدان دیک فرنس ایجاد کنند تا به محلی برای اجتماع گردشگران تبدیل شود. آرژانتینی‌ها هم یک خط‌آهن تاریخی دارند که دولت این کشور در سال ۱۹۹۹ آن را به‌عنوان بنای تاریخی اعلام کرده است.
کشورها برای جذب گردشگران از هیچ چیز مضایقه نمی‌کنند، گاه این جاذبه می‌تواند یک قطار سریع‌السیر در ژاپن باشد یا یک قطار لوکس در کانادا. در بوداپست مجارستان گردشگری ریلی زیرزمینی یکی از جاذبه‌ها به حساب می‌آید. این خط‌آهن در سال‌های ۱۹۸۴ تا ۱۹۸۶ ساخته شد اما در سال‌های بعد مورد بازسازی کامل قرار گرفت. در سال ۲۰۰۲ آنها توانستند این خط را به‌عنوان میراث جهانی در یونسکو ثبت و سپس یک موزه زیرزمینی ریلی را در میدان دیک فرنس ایجاد کنند تا به محلی برای اجتماع گردشگران تبدیل شود. آرژانتینی‌ها هم یک خط‌آهن تاریخی دارند که دولت این کشور در سال ۱۹۹۹ آن را به‌عنوان بنای تاریخی اعلام کرده است.
این خط که ۴۰۲ کیلومتر طول دارد از کوهپایه‌های آنت می‌گذرد. در آرژانتین همچنین خط‌آهنی برای پارک ملی تیرا در نظر گرفته شده که جنوبی‌ترین خط ریلی فعال در جهان است. فرانسوی‌ها هم توانسته‌اند با خط «قطاری به سوی ابرها»، مرتفع‌ترین مسیرهای ریلی جهان را با ۲۹ پل و ۲۱ تونل به نام خود ثبت کنند. اما فارغ از این «ترین»ها، خط‌آهن در شکل معمول خود نیز می‌تواند یک جاذبه تلقی شود، به‌ویژه اگر در ایران با آن‌همه جاذبه تاریخی باشد. در سال‌های اخیر این شیوه از گردشگری میان توریست‌های خارجی رشد پیدا کرده و ابراهیم پورفرج، رئیس جامعه تورگردانان در توسعه آن نقش ویژه‌ای داشته است. او در این گفتگو درباره پتانسیل‌های این حوزه و دشواری‌های آن مطالبی را عنوان کرده است.
ایران چه میزان پتانسیل برای گردشگری ریلی در حوزه گردشگری ورودی دارد؟
گردشگری ریلی بسیار مفید است، ما دو سال است که در حوزه توسعه گردشگری ورودی ریلی کار می‌کنیم و در هفته‌های اخیر در نشستی که با وزارت راه‌وشهرسازی داشتیم و در آن نمایندگان راه‌آهن حضور داشتند، پیشنهادهای خوبی را با آنها مطرح کردیم. گردشگری ریلی می‌تواند یکی از حوزه‌های جذاب در گردشگری ایران باشد. قطارهای اروپا که درحال‌حاضر وارد ایران می‌شوند از زیرساخت‌های این حوزه بسیار راضی هستند و تیم راه‌آهن ما نیز کاملا مسلط و در توسعه این شیوه از گردشگری همراهی دارد. این عامل سبب شده که تعداد قطارهای ورودی به ایران بیشتر شود و در هفته‌های آتی شاهد ورود دو قطار گردشگران خارجی دیگر به ایران باشیم.
گفته می‌شود با اتفاقات اخیر خللی در گردشگری ورودی در ایران اتفاق افتاده است، به نظر شما آیا شرایط همانند قبل است؟
شرایطی که پیش آمده تأثیر زیادی در گردشگری داشته و ما با افت تور هم مواجه هستیم. با این حال همچنان امیدواریم شرایط تغییر یابد و بتوانیم بهبودی در این زمینه شاهد باشیم.
این قطارها از چه کشورهایی و چه زمانی وارد ایران می‌شوند؟
نقطه ورود ما در ابتدا مجارستان بود که در آنجا مسافران ثبت‌نام کرده، سوار شده و بعد از طی یک مسیر زیبا به ترکیه رفته و از آنجا عازم ایران می‌شدند. گردشگران ورودی ما در آن زمان از کشورهای استرالیا، اروپا، آمریکا و چین بودند که خوشبختانه با ظرفیت کامل حرکت می‌کرد، اما به‌دلیل مشکلاتی که در ترکیه به‌وجود آمد در مسیر گردشگران نیز تغییراتی داده شده و آنها از مسیر روسیه و ترکمنستان وارد ایران می‌شوند.
چرا این مسیر تغییر یافته است؟
مشکلی که در ترکیه به‌وجود آمد سبب شد ما این تغییر مسیر را داشته باشیم. درحال‌حاضر تلاش ما این است مسیر ترکیه را بار دیگر بازگردانیم و بتوانیم گردشگران خود را از روسیه به سمت این کشور برگردانیم زیرا این تغییر در تعداد مسافران ورودی تأثیرگذار بوده است. آنچه مسلم است اینکه توسعه گردشگری ریلی می‌تواند بسیار مفید باشد، زیرا ما مسیرهای بسیار زیبایی در این حوزه داریم و گردشگران خارجی نیز از آن رضایت کامل دارند.
عمده گردشگران ورودی ریلی ایران از کدام کشورها هستند؟
گردشگران از کشورهای اروپایی، آمریکایی و استرالیایی بسیار مشتاق به دیدن ایران هستند و عمده گردشگران ورودی ما را مسافرانی از این کشورها تشکیل می‌دهند. به‌عنوان مثال در یک قطار، گاهی ۳۰ تا ۴۰ درصد با گردشگران استرالیایی پر می‌شود و زمانی غلبه با اروپایی‌هاست. از آسیا نیز هندی‌ها و چینی‌ها غلبه دارند. این گردشگران عموما به تاریخ، فرهنگ و طبیعت ایران علاقه‌مندند. با این حال ما باید بتوانیم روی کشورهایی مانند هند، چین یا روسیه که جمعیت زیادی دارند سرمایه‌گذاری کرده و آنها را به سفر به ایران تشویق کنیم، هر چند با وضعیت فعلی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری این موضوع چندان امیدوارکننده نیست.
هرساله نمایشگاه‌های بین‌المللی با موضوع گردشگری در کشورهای مختلف برگزار می‌شود و ایران نیز در آنها حضور دارد. آیا تلاشی در جهت معرفی گردشگری ریلی ایران در این نمایشگاه ها صورت گرفته است؟
در این نمایشگاه‌ها ما عموما محصولات خود را تبلیغ می‌کنیم. به‌عنوان مثال بسته‌های طبیعت‌گردی، تاریخی، فرهنگی، آ‌ئینی و... به‌عنوان یک محصول در این نمایشگاه‌ها برای جلب نظر آژانس‌ها قرار داده می‌شوند. در آخرین نمونه در نمایشگاه ITB برلین که در اسفند سال ۹۶ برگزار شد ۱۹۵ کشور شرکت کرده بودند و به‌نوعی می‌توان گفت بزرگ‌ترین نمایشگاه گردشگری جهان با حضور تمام کشورهاست.
در این نمایشگاه که سازمان ملل گردشگری است، جامعه تورگردانان یک سالن در اختیار دارد. دو سال پیش ما در این نمایشگاه به‌عنوان یکی از ۱۰ کشور اول انتخاب شدیم و در آن محصولات و آثار ایران اعم از تاریخ و هنر و فرهنگ را معرفی کردیم. ما و همکاران‌مان هر ساله نزدیک به ۱۰ تا ۱۱ نمایشگاه شرکت می‌کنیم و تلاش داریم ایران را معرفی کنیم. اما باید به نکته‌ای در این خصوص اشاره کرد؛ در چنین نمایشگاه‌هایی عمدتا دولت‌ها حمایت ویژه‌ای از بخش خصوصی دارند اما در ایران نقش دولت بسیار کمرنگ بوده و در حال تبدیل شدن به بیرنگی است.
عمده مسیر گردشگران در مسیر کلاسیک گردشگری ورودی یعنی شهرهای تهران، اصفهان، شیراز و یزد است. به نظر شما این شیوه از توریسم توانسته به ایجاد مقاصد جدید در این صنعت بینجامد یا همچنان تکرار همان مسیرهای گذشته به شیوه متفاوت است؟
در مسیرهای گردشگری ریلی ما عمدتا دو هفته در حال سفر هستیم. باید توجه داشت که در سفر با قطار تعداد بازدید از مناطق افزایش پیدا می‌کند. اگر یک گروه وارد ایران شود و دو هفته فرصت بازدید از مناطق مختلف را داشته باشد، ممکن است تنها پنج یا شش شهر را ببیند. اما قطار این‌گونه نیست و در دو هفته دو برابر زمان دارد.
قطار شب حرکت می‌کند و مسافران در مسیر استراحت می‌کنند و به این ترتیب از شب هم استفاده می‌کنند. به‌عنوان مثال روز در یزد گردش می‌کنند و پس از صرف شام در قطار استراحت می‌کنند و روز بعد به اصفهان یا شیراز می‌رسند.
با توجه به این ویژگی‌هاست که ما در دو هفته می‌توانیم مناطق بیشتری را بازدید کنیم. قطاری که از مرز ترکیه وارد ایران می‌شد بازدید از تبریز، زنجان، اصفهان، یزد، شیراز، کرمان، اهواز و مشهد را در برنامه خود داشت. همچنین از آنجا که قطارهای VIP نسبت به قطارهای معمولی پهن‌تر هستند و در برخی مسیرها نمی‌توانند از ریل داخلی استفاده کنند، ما قطار را عوض کرده و از قطارهای خودمان که همان امکانات VIP را دارند استفاده می‌کنیم تا بتوانیم از تونل‌ها عبور کرده و شهرهای بیشتری را بازدید کنیم.
