روی ریل توسعه

به گزارش تین نیوز به نقل از وطن امروز، ترانزیت بار در سال ۱۴۰۲ به میزان ۱۶.۲ میلیون تن قید شده بود و برای سال ۱۴۰۳ حدود ۲۰ میلیون تن پیش بینی شده است. جزئیات شامل ۱۸ میلیون تن ترانزیت جاده ای و ۲ میلیون تن ترانزیت ریلی است. ترانزیتی راه آهن در سال ۱۴۰۲ به میزان یک میلیون و ۵۷۰ هزار تن، به معنای افزایش فعالیت ترانزیتی راه آهن ایران در حدود ۲۷ درصد است.

* نقش حمل ونقل ریلی در توسعه اقتصادی کشور

نقش حمل ونقل ریلی در توسعه اقتصادی کشور بر هیچ کس پوشیده نیست. به طور کلی حمل ونقل، نقش مهمی در بخش های اقتصادی، سیاسی و اجتماعی کشورها ایفا می کند اما در رابطه با حمل ونقل ریلی داخلی و بین المللی، به دلیل ارتباط مستمر میان دولت و بخش خصوصی جهت بهره برداری از خطوط راه آهن، این نقش پررنگ تر نیز خواهد شد.

صنعت حمل ونقل ریلی بین المللی و داخلی از شاخص های عمده توسعه یافتگی کشورها محسوب می شود. در واقع میزان خطوط موجود نسبت به جمعیت کشور از عواملی است که در طبقه بندی کشورها مورد توجه قرار می گیرد.

هزینه تمام شده مناسب و مقرون به صرفه، امکان دسترسی به کشورهای مختلف با استفاده از سیستم حمل ونقل بین المللی ریلی، سرعت بالا، آلودگی محیط زیستی کمتر، مصرف سوخت کمتر، امکان جابه جایی حجم بالای کالا، برخورداری از واگن های مخصوص برای حمل انواع کالا، امنیت بسیار بالا و امکان بارگیری و تخلیه بار آسان از جمله مواردی است که باعث افزایش تأثیر این سیستم بر اقتصاد کشور می شود.

* وضعیت خطوط شبکه ریلی کشور

وضعیت خطوط شبکه ریلی کشور در بسیاری از محورها نامطلوب است و تکالیف انباشته و انجام نشده از سال های قبل در تعمیر و نگهداری خطوط، موجب تنزل کیفی و در نتیجه کاهش سرعت های اجباری یا احتیاطی شده است. رفع این معضل در محورهایی که دچار گلوگاه ظرفیتی هستند یا محل تردد قطارهای متعددند، اولویت دارد و منطقی است با هماهنگی سازمان برنامه و بودجه کشور منابع ناشی از حق دسترسی و اعتبارات دولتی مربوط به تملک دارایی های سرمایه ای در این بخش مصرف شود و طرح های توسعه ای شرکت راه آهن که روی اهداف عملیاتی تأثیر محسوسی ندارند، فعلا متوقف شوند.

* اهمیت حمل ونقل ریلی بین المللی

ایجاد کریدورهای ریلی و اتصال آن به کشورهای همسایه و بنادر ایران می تواند سهم بسزایی در توسعه ملی داشته باشد که این مورد در برنامه ریزی های توسعه اقتصادی کشور در حوزه حمل ونقل ریلی بین المللی مورد توجه قرار گرفته است. توسعه خطوط ریلی و توجه ویژه به این مدل حمل ونقل در کشور ایران با توجه به موقعیت ویژه ژئوپلیتیکی که دارد، از اهمیتی دوچندان برخوردار است. به همین منظور در سرفصل امور اقتصادی سیاست های کلی برنامه ششم توسعه در ردیف های ۲۵ و ۲۶ به طور مشخص به اولویت حوزه حمل ونقل ریلی اشاره شده است.

اخیرا نیز میان ایران و روسیه توافق جامع حمل ونقل انجام شده که در این توافق به حوزه حمل ونقل ریلی توجه ویژه شده است. دولت با در نظر گرفتن قوانین و مقرراتی که در شیوه نامه ای جمع آوری شده ، به هر شرکت حمل ونقل ریلی بین المللی و داخلی اجازه بهره برداری از خطوط راه آهن را می دهد و این شرکت ها می توانند با پیروی از این موارد، نسبت به انجام امور حمل ریلی اقدام کنند.

بررسی آمارهای شرکت راه آهن و مقایسه آن با آمار سازمان راهداری نشان می دهد یک قطار با ۲ هزار تن بار، در هر کیلومتر ۷ لیتر گازوئیل مصرف می کند که معادل ۳.۵ سی سی به ازای هر تن بار در هر کیلومتر است اما این عدد برای یک کامیون ۱۸ چرخ با ۱۵ تن بار ۰.۵ لیتر است که معادل ۳۳.۳ سی سی به ازای هر تن در هر کیلومتر است.

* مصرف گازوئیل در حمل ونقل جاده ای ۹.۵ برابر حمل ونقل ریلی است

سیدطاها حسین مدنی، کارشناس اقتصاد با بیان اینکه طبق آمار مصرف گازوئیل در حمل ونقل جاده ای ۹.۵ برابر حمل ونقل ریلی است، گفت: یکی از مزیت هایی که باعث شده برنامه های توسعه کشور بر حمل ونقل ریلی تأکید کند، مصرف سوخت کمتر آن نسبت به حمل ونقل جاده ای است.

وی افزود: تأثیر شرکت های خصوصی در سیستم حمل ونقل کشور، بسیار قابل اعتناست، چرا که امروز بخش عظیمی از کالاهایی که توسط حمل ونقل ریلی جابه جا می شود، از طریق این بخش و با کمک شرکت حمل ونقل ریلی انجام می شود.

وی تاکید کرد: ایجاد تحول در حمل ونقل و توسعه خطوط ریلی از اولویت های وزارت راه و شهرسازی در همه سال های پس از انقلاب بوده و پیشرفت های رخ داده تاکنون بویژه در سال های اخیر قابل توجه بوده است.

***وزیر راه و شهرسازی عنوان کرد :افزایش ترانزیت با همسایگان با ساخت طرح ریلی زاهدان - زابل - بیرجند - مشهد

وزیر راه و شهرسازی در یکی از شبکه های اجتماعی نوشت: ساخت و بهره برداری از طرح ریلی زاهدان - زابل - بیرجند - مشهد، موجب افزایش ترانزیت با همسایگان خواهد شد. مهرداد بذرپاش در صفحه شخصی خود در یکی از شبکه های اجتماعی نوشت: طرح ریلی زاهدان - زابل - بیرجند - مشهد به طول ۹۱۰ کیلومتر در حال احداث است. وی افزود: این پروژه ضمن تکمیل شاخه شرقی کریدور شمالی - جنوبی و اتصال به مرزهای شرقی و شمال شرقی، موجب اتصال ریلی مرکز استان خراسان جنوبی به شبکه ریلی و افزایش ترانزیت با همسایگان خواهد شد.

***گسترش مسیرهای ریلی، ایران را به هاب حمل ونقل منطقه بدل می کند

علی ضیایی، کارشناس حوزه حمل ونقل در گفت وگو با «وطن امروز»، درباره برنامه های ترانزیتی کشور و تکمیل پروژه های ریلی کریدور شمال به جنوب در راستای تبدیل کشور به هاب ترانزیتی منطقه، اظهار کرد: کشورهای منطقه و همسایه بویژه عراق نیز در برنامه هایی مشابه تشکیل کریدورهایی را مدنظر دارند و درباره تأثیر ایران بر این کریدورها جهت افزایش ترانزیت از طریق کشور ما صحبت هایی می کنند.

این کارشناس حمل ونقل معتقد است در کنار کریدور شمال به جنوب، کشور عراق هم با توجه به منافع خود، ارتقا و ایجاد کریدور شرق به غرب را در نظر دارد و سعی دارد با گسترش خطوط ریلی به سمت همکاری با ایران در حوزه ترانزیت حرکت کند.

وی با اشاره به اینکه عراق با توجه به بازارهای شرق و غرب در تلاش برای تأسیس کریدور زمینی بین چین و اروپا، به همکاری با ایران نیاز دارد، گفت: کریدورهای خارجی و سیاسی تأثیر زیادی در ترانزیت ندارند و در ترانزیت کالا اهمیت اصلی روی کریدورهای توسعه ای با پایه امنیت در ترانزیت است که کشور ما نیز با در نظر گرفتن ضریب بالای امنیتی اغلب به عنوان گزینه مناسب کریدورهای وارداتی مورد توجه قرار می گیرد.

وی به عنوان مثال، کریدور ترانزیتی شمال به جنوب را نام برد که هنوز به طور کامل محقق نشده است و گفت: تکمیل این کریدور و اتصال آن به سایر راه های بین المللی در تجارت و ترانزیت کشور تأثیر مثبت خواهد داشت و در نهایت منافع اقتصادی به کشور بازمی گردد و ایران را به هاب ترانزیتی شرق و غرب دنیا بدل خواهد کرد.

ضیایی با تأکید بر اهمیت حمل ترکیبی، اشاره کرد: حمل ترکیبی ممکن است هزینه ها و زمان جابه جایی کالا را افزایش دهد؛ از این رو کریدورهایی که کمتر جابه جایی در آن صورت می گیرد در اولویت هستند.

ضیایی با اشاره به نقش عراق در کریدور زمینی شرق به غرب افزود: مقابله با هزینه و زمان بیشتر حمل ترکیبی در سطح بین قاره ای و تعامل با عراق می تواند روش های حمل ونقل را ساده تر کند.

وی در پایان گفت: از دیدگاه من تکمیل مسیر ریلی شرق به غرب، در کنار تکمیل مسیر شمال به جنوب و اتصال این ۲ کریدور در مرحله اول برای ایران و در نگاه بعدی برای عراق سودمند خواهد بود و گسترش مسیرهای ریلی ایران می تواند ایران را به هاب حمل ونقل منطقه بدل کند.

***نکاتی که برای دستیابی به اهداف ترانزیتی باید مدنظر دولت چهاردهم باشد

در نهایت باید بیان داشت نتایج بررسی و تحلیل میزان وابستگی حمل ونقل دریایی و ریلی در ایران برای تبدیل شدن به هاب ترانزیتی در تکمیل ارتباط و اتصال حمل ونقل دریایی و ریلی در کشور خلاصه می شود، لذا برای تبدیل شدن کشور به هاب ترانزیتی مهم است که چالش های زیر برای حل مشکل ارتباط بین ترانزیت دریایی و ریلی مدنظر مسؤولان و تصمیم سازان قرار بگیرد.

۱- معرفی حمل ونقل دریایی و ریلی در ایران: 

بررسی سیستم حمل ونقل دریایی ایران، از جمله بنادر مهم و ظرفیت های آنها.

بررسی سیستم حمل ونقل ریلی ایران، از جمله شبکه راه آهن و قطارهای موجود.

۲- ارزیابی وابستگی حمل ونقل دریایی در ایران: 

تحلیل و ارزیابی وابستگی حمل ونقل دریایی به زیرساخت ها و تسهیلات موجود.

بررسی نقاط قوت و ضعف حمل ونقل دریایی در ایران.

۳- ارزیابی وابستگی حمل ونقل ریلی در ایران: 

تحلیل و ارزیابی وابستگی حمل ونقل ریلی به زیرساخت ها و تسهیلات موجود.

بررسی نقاط قوت و ضعف حمل ونقل ریلی در ایران.

۴- تحلیل فرصت ها و چالش ها در تبدیل شدن به هاب ترانزیتی: 

ارزیابی فرصت های موجود برای تبدیل شدن حمل ونقل دریایی و ریلی به هاب ترانزیتی.

شناسایی و بررسی چالش هایی که می تواند تبدیل شدن به هاب ترانزیتی را محدود کند.

۵- استراتژی ها و پیشنهادها برای تحقق هاب ترانزیتی: 

ارائه استراتژی ها و راهکارهایی برای افزایش وابستگی حمل ونقل دریایی و ریلی به زیرساخت ها و توسعه تسهیلات.

پیشنهادها برای ایجاد هماهنگی بین حمل ونقل دریایی و ریلی به منظور توسعه هاب ترانزیتی.

ارائه راهکارهایی برای مدیریت و حل چالش های موجود در تبدیل شدن به هاب ترانزیتی.