دو اثر فروش هواپیما به ایران

ایران ایر و بوئینگ 21 آذرماه سال گذشته قرارداد خرید 80 فروند هواپیما را امضا کردند و قرار شد این تعداد هواپیما طی بازه زمانی 10 ساله به ایران تحویل داده شود. ارزش این قرارداد 16 میلیارد و 600 میلیون دلار است که شرکت بوئینگ فاینانس آن را بر عهده گرفته است. زمان تحویل اولین هواپیمای بوئینگ به ایران نیز سال 2018 خواهد بود. اول اسفندماه 94 بود که شرکت بوئینگ اعلام کرد: دولت آمریکا برای این شرکت مجوز مذاکره با ایرلاین‌های ایرانی برای فروش هواپیما را صادر کرده است. مجوزی که بسیاری از کارشناسان آن را گامی رو به جلو تلقی کردند تا این شرکت آمریکایی از رقیب اروپایی‌اش (ایرباس فرانسه) در به‌دست آوردن بازار ایران عقب نیفتد.

اول مهر ماه 95 نیز وزارت خزانه‌داری آمریکا دو مجوز برای فروش هواپیماهای مسافربری دو شرکت معتبر ایرباس و بوئینگ به ایران را صادر کرد. مجوزی که بازتاب‌های مختلفی در جامعه بین‌المللی و داخلی داشت. این خبر ابتدا ارزش سهام بوئینگ در بازار وال‌استریت را بالا برد؛ از سوی دیگر به سود رتبه اعتباری دو غول هواپیماساز جهان نیز تمام شد. قرارداد ایران ایر و بوئینگ بزرگ‌ترین فروش کالاهای آمریکایی به ایران از زمان لغو تحریم‌ها به‌شمار می‌رود. پیش از این آخرین فروش بوئینگ به ایران هواپیماهای «جمبو جت ۷۴۷» بود که در سال ۱۹۷۷ دو سال قبل از وقوع انقلاب در ایران، تحویل داده شد. بوئینگ پیش از انقلاب اسلامی ایران بزرگ‌ترین تامین‌کننده هواپیماهای مسافربری برای کشور بود و هواپیماهای ساخت این شرکت آمریکایی در بیش از دو دهه گذشته همچنان در خطوط هوایی ایران پرواز می‌کنند.

اما نوسازی ناوگان هوایی ایران به خریدهای عمده ایران‌ایر از دو شرکت بزرگ هواپیماساز جهان (ایرباس و بوئینگ)ختم نشد و شرکت هواپیمایی دیگری از ایران نیز به‌منظور ترمیم ناوگان خود به خرید از هواپیماساز آمریکایی روی آورد و توانست در ابتدای امسال، تفاهم خرید 60 فروند هواپیمای نسل جدید بوئینگ737مکس را که از جمله محبوب‌ترین تولیدات این شرکت آمریکایی است، در 16 فروردین ماه امضا کند. تفاهم‌نامه منعقدشده بین شرکت آسمان و بوئینگ برای خرید 60 فروند هواپیما، پس از یک سال مذاکره از سوی نمایندگان این دو شرکت در تهران امضا شد. طبق تفاهم‌نامه‌ای که منعقد شده، قرار است این هواپیماها از سال 2022 میلادی به تدریج به شرکت هواپیمایی آسمان تحویل شود. نمایندگان دو شرکت توافق کرده‌اند که در سال 2022 میلادی 5 تا 10 فروند از این هواپیماها به ناوگان هوایی ایران اضافه شود. بر این اساس مجموع خرید دو شرکت ایران ایر و آسمان از بوئینگ 140 فروند هواپیما است که برآورد می‌شود با عملیاتی شدن قرارداد جدید ایران با بوئینگ، حدود 18 هزار شغل در آمریکا ایجاد خواهد شد. براساس آنچه آمارها نشان می‌دهند، از سال 2004 تا 2014، بوئینگ 8428 سفارش دریافت کرده و 4458 فروند هواپیما تحویل داده است. برخی از کارشناسان بر این باورند که بوئینگ شرکت خوش قولی است و می‌تواند به تعهدات خود در زمان مقرر عمل کند. همچنین این شرکت آمریکایی طی سال 2015 در مجموع 762 فروند هواپیما به ارزش کل 125 میلیارد دلار تحویل داده است.

تاثیر ایران بر سرنوشت 777

روز دوشنبه اول مه 2017(11 اردیبهشت 96) نشست سالانه سهامداران بوئینگ برگزار شد. این نشست هرسال با حضور سهامداران این شرکت هواپیمایی برگزار می‌شود و سهامداران از وضعیت مالی و عملکرد شرکت مطلع می‌شوند. در حاشیه برگزاری این نشست گزارش‌هایی درمورد فروش هواپیما به ایران ارائه شد. براساس گزارش سایت خبری سیاتل تایمز، دنیس مویلنبورگ، مدیرعامل شرکت بوئینگ پس از نشست سالانه این شرکت در شیکاگو به خبرنگاران گفت: تحویل هواپیماها به ایران در سال آینده همچنان در دستور کار قرار دارد. بوئینگ در حال «پیشرفت مستمر» در نهایی کردن شرایط فروش 80 فروند هواپیما به شرکت ایران‌ایر است و انتظار دارد اولین هواپیماها را در سال آینده میلادی به تهران تحویل دهد. این اولین هواپیمای آمریکایی خواهد بود که از زمان پیروزی انقلاب اسلامی تحویل ایران می‌شود.

دنیس مویلنبورگ گفت: «این مساله همچنان در دستور کار قرار دارد. این واقعا مهم است که در همه گام‌های این فرآیند، ما با دولت آمریکا همکاری می‌کنیم.»

قرارداد 6/ 16 میلیارد دلاری بوئینگ با ایران‌ایر و یک قرارداد 3 میلیارد دلاری این شرکت با هواپیمایی آسمان دو مورد از ابتکارات دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا را در مقابل هم قرار داده است: وعده‌های انتخاباتی وی در زمینه سختگیری بیشتر در قبال ایران و قول وی برای تقویت صادرات کالاهای آمریکایی به منظور افزایش فرصت‌های شغلی در اقتصاد این کشور. دیوید الماسی، معاون مرکز ملی تحقیقات عمومی که یک اندیشکده محافظه‌کار آمریکایی است، در این نشست سالانه اظهار کرد: «قراردادهای بوئینگ با ایرلاین‌های ایرانی با ماموریت این شرکت در حفاظت از ارزش‌های آمریکایی ناسازگار به نظر می‌رسد.»

این سخنان در شرایطی بیان می‌شود که معامله با شرکت ایران‌ایر، موجب افزایش فروش هواپیماهای بوئینگ 777 خواهد شد. این در حالی است که فروش هواپیماهای بلندبرد این شرکت آمریکایی اخیرا کاهش یافته است و مشتریان منتظر مدل‌های جدیدی هستند که انتظار می‌رود در سال 2020 وارد بازار شود. بوئینگ ظرفیت پذیرش سفارش برای 124 فروند هواپیمای 777 را دارد؛ اما این ظرفیت پر‌نشده است. هواپیمای 777 بزرگ‌ترین جت دو موتوره بوئینگ به‌شمار می‌رود. سفارش 15 فروند هواپیمای 777 از سوی ایران‌ایر روند ملایم تولید این نوع هواپیما در سال‌های 2018 و 2019 را تضمین می‌کند. این در شرایطی است که شرکت بوئینگ در تاریخ 12 دسامبر 2016(22 آذر 95) اعلام کرد: به‌دلیل کندی رشد فروش هواپیمای 777، تولید این مدل را به پنج فروند در ماه کاهش می‌دهد. این شرکت‌ هواپیمایی به‌منظور اجتناب از کاهش تولید، باید برای هواپیمای مدل 777 مشتری پیدا کند؛ زیرا کاهش تولید بوئینگ 777 بر مشاغل این شرکت هواپیمایی تاثیر منفی دارد و این شرکت مجبور خواهد شد تعدادی از کارکنان خود را بازخرید کند. اما به نظر می‌رسد قرارداد با ایران‌ایر این مشکل را تا حدودی حل کرده است. مدیرعامل بوئینگ در نشست سالانه این شرکت گفت: اگر هواپیماهای فروخته شده به ایران‌ایر را به فهرست فروش شرکت اضافه کنیم، 90 درصد هواپیماهای تولیدشده توسط شرکت طی دو سال آینده فروخته خواهند شد. این مساله ریسک کاهش یک سوم از تولید شرکت و بازخرید احتمالی نیروها را کاهش خواهد داد.

بوئینگ در سال 2016 برای هواپیمای 777، 17 سفارش دریافت کرد که تعداد سفارش‌ها نسبت به 58 سفارش در سال 2015 و 283 سفارش در سال 2014 بسیار کاهش یافته است. مویلنبورگ افزود: «ما مرحله کسب مجوز را پشت سر گذاشته‌ایم.» بوئینگ «در حال کار روی ساختار تامین مالی این قراردادهاست.» به گفته مویلنبورگ، بوئینگ در سال جاری میلادی 9 سفارش برای هواپیمای 777 دریافت کرده است و احتمالا فروش‌های بیشتری نیز در راه خواهد بود. مویلنبورگ می‌گوید: «درمورد چشم‌انداز هواپیمای 777 خوش‌بین هستم.»

با وجود کندی رشد فروش هواپیمای مدل 777، سود شرکت بوئینگ در فصل نخست سال 2017 نسبت به سال گذشته افزایش یافته است. این شرکت در نشست سالانه خود اعلام کرد: سود خالص در فصل نخست امسال(2017) نسبت به همین دوره در سال گذشته 19 درصد افزایش یافته و به یک میلیارد و 451 میلیون دلار رسیده است. دنیس مویلنبورگ در این اجلاس گفت: «به دلیل تمرکز بر قابلیت تولید و عملکرد، تیم بوئینگ نتایج فصلی خوبی ازجمله رشد سود سالانه و جریان نقدینگی عملیاتی را ثبت کرد. ما از طریق سرمایه‌گذاری در محصولات جدید، نوآوری و نیروی انسانی، بوئینگ را در موقعیت رشد قرار می‌دهیم و همچنان به تعهد خود مبنی بر بازگرداندن سود به سهامداران پایبند هستیم.» شرکت بوئینگ پیش‌بینی می‌کند درآمد این شرکت در کل سال 2017 در محدوده 90 میلیارد تا 92 میلیارد و 500 میلیون دلار خواهد بود.