اولویت فرهنگ‌سازی با کاربران جاده‌ای است
در راستای پرونده «سوانح و تلفات جاده‌ای، مسائل و راهکارها» این بار گفتگویی از علیرضا احمدی دارای مدرک دکترای برنامه‌ریزی حمل و نقل از دانشگاه علم و صنعت و هیئت علمی دانشگاه علوم انتظامی دانشکده پلیس راهنمایی و رانندگی و سرپرست معاونت توسعه حمل و نقل سوخت منتشر می کنیم.
به نظر شما مهم‌‌ترین عامل تصادف‌های جاده‌ای کشور چیست؟
عواملی مختلفی در بروز تصادف موثر است. به طور معمول عامل انسانی، راه و وسیله نقلیه را سه عامل مهم در بروز تصادف می‌شناسند، اما در کشور ما از تصادف‌هایی که در سال‌های گذشته رخ داده برآورد کرده‌اند که بیش‌ترین عامل بروز تصادف عامل انسانی است. در زمینه راه و وسیله نقلیه هم مشکلاتی در کشور داریم، ولی اگر امنیت عامل انسانی را بالا ببریم می‌تواند مشکلاتی که در زمینه وسیله نقلیه و راه وجود دارد را پوشش دهد.
را‌هکارهای پیشگیری و کاهش تصادف‌های جاده‌ای کدام است؟
تعدادی کاربر آسیب‌پذیر در زمینه حوادث رانندگی داریم و فرهنگ ترافیکی در این دسته از کاربران نسبت به آنچه که باید باشد خیلی فاصله دارد؛ از جمله موتورسواران و رانندگان حمل و نقل عمومی. چنانچه برای این دسته افراد در زمینه رانندگی درست فرهنگ‌سازی شود، می‌تواند برای سایر افراد نیز الگوی درستی باشد.
بهترین شیوه فرهنگ‌سازی برای پیشگیری از تصادف‌ها و رفتارهای ناهنجار رانندگی چیست؟
فرهنگ‌سازی برای عموم جامعه شاید هزینه زیادی برای متولیان در بر داشته باشد. با این حال فرهنگ‌سازی برای کاربران خاص جاده‌ها در اولویت قرار دارد. مثلا رانندگان حمل و نقل عمومی، رانندگان حمل و نقل سنگین، کاربرانی که زیاد از شبکه حمل و نقل استفاده می‌کنند، کاربران آسیب‌پذیر مثل کودکان، سالمندان و موتورسواران که باید مورد توجه بیش‌تری قرار بگیرند. از بُعد فرهنگ‌سازی هم می‌توانیم به فرهنگ‌سازی در مقاطع تحصیلی مختلف درباره اهمیت شبکه حمل و نقل بپردازیم. اگر آموزش شبکه حمل و نقل از همان دوران کودکی آموزش داده شود، به قطع در بهبود عملکرد ترافیکی مفید خواهد بود.
موضوع دیگر، بحث‌های تخصصی روان‌شناسی است و روان‌شناس‌ها باید بررسی کنند که مثلا فشارهای روانی که راننده با آن مواجه است چه‌طور قابل مدیریت است. برای نمونه، چرا موتورسواران از پیاده‌رو که محل عبور عابر پیاده است تردد می‌کنند؟ چرا از سرعت مجاز عبور می‌کنند؟ چرا بار غیرمجاز حمل می‌کنند؟
اگر روان‌شناسی فرهنگ نادرست ترافیکی بررسی شود به دلایل اجتماعی و اقتصادی این رفتارها پی می‌بریم. موضوع‌هایی که شاید از بحث‌های ترافیکی دورتر باشند، ولی منشا تاثیرش را در اینجا بروز می‌دهد. متاسفانه بحث حمل و نقل در کشور ما مغفول واقع شده بود و هنوز نتوانستیم به حد ایده‌آلی که مد نظرمان بود، برسیم.
حدود ده سال پیش مراحلی که در کل دنیا به عنوان مراحل اخذ گواهینامه باید سپری شود در کشور ما مورد توجه قرار نمی‌گرفت. در سال‌های اخیر با رویکردی که دولت‌مردان اتخاذ کرده‌اند و در پلیس راهور ناجا در نظر گرفته شده شرایط قدری بهبود پیدا کرده است، اما هنوز نتوانستیم به حد ایده‌آل برسیم. البته خوشبختانه با شیب مثبتی حرکت می‌کند به دلیل این‌که فاصله زیادی با شرایط ایده‌آل داشتیم، هنوز نتوانستیم تمام شرایط را در کشور اجرایی کنیم.
شاید یکی از دلایلی که کشورهای پیشرفته به چشم‌انداز صفر تلفات رانندگی رسیده‌اند توجه به مباحث روانی بوده که در کشور ما هنوز به آن مرحله نرسیده است، ولی روندی که در پیش گرفته‌اند روند رو به رشد است و امیدوارم در سال‌های آینده از این منظر هم پیشرفت‌های قابل‌توجهی داشته باشیم.
به نظر شما استفاده از عوامل بازدارنده برای راننده‌ها مثل جریمه و دوربین‌های ثبت تخلف و سیستم‌های هوشمند چقدر در کاهش حوادث رانندگی موثر است؟
به طبع، این اقدامات در کاهش آمار حوادث رانندگی موثر بوده است. مطالعاتی که درباره سیستم‌های حمل و نقل هوشمند ترافیکی شده است، نشان می‌دهد سیستم هوشمندسازی، جریمه‌ها و عوامل بازدارنده دیگر حدود 40 تا 50 درصد در کاهش حوادث تاثیر داشته است. بررسی‌های کارشناسی می‌تواند تاثیرات آن را نشان دهد. برای نمونه، نمر‌ه‌های منفی که برای گواهینامه در نظر گرفته شد، در اصلاح رفتار نادرست برخی رانندگان بسیار موثر بوده است.
