سواحل مکران، فرصت‌فراموش شده

هادی حق شناس*: به جرأت می‌توان گفت در ادبیات اقتصادی ایران سرمایه‌گذاری روی ظرفیت‌های اقتصادی سواحل مکران در استان سیستان و بلوچستان دست‌کم تا قبل از یک دهه اخیر، یک فرصت فراموش شده بود تا اینکه در سند چشم‌انداز 20ساله و سیاست‌های کلی برنامه ششم توسعه، به این فرصت تاریخی و اثرگذار بر اقتصاد ملی توجه صورت گرفت.

هرچند پیش از این سازمان بنادر و دریانوردی ایران با استفاده از منابع مالی مختلف ازجمله با مشارکت هندی‌ها در بندر چابهار سرمایه‌گذاری کرد و اخیرا شاهد راه‌اندازی ترانزیت کالا از هند به افغانستان بودیم، اما امیدواریم در آینده شاهد شکل‌گیری ترانزیت معکوس و رونق تجارت منطقه‌ای بین کشورهای هند، ایران، افغانستان و حتی چین با کشورهای آسیای میانه باشیم. توسعه نیافتگی سواحل 700کیلومتری مکران باعث کم‌رونق شدن زندگی و اقتصاد و خالی شدن شهرها و روستاها در این منطقه استراتژیک ایران شده و درصورتی که امکانات زیرساختی و رفاهی و سرمایه‌گذاری کلان با برنامه‌ریزی و اجرای دقیق صورت گیرد، قطعا اقتصاد دریاپایه به‌عنوان یک الگوی موفق در اقتصاد مقاومتی می‌تواند فرصت‌های کم‌نظیری را در اختیار اقتصاد ایران قرار دهد، به‌ویژه اینکه با ساخت و راه‌اندازی تاسیسات بندری حداقلی این امکان فراهم خواهد شد تا به‌دلیل عمق آبخور 20متری سواحل مکران، شاهد پهلوگیری کشتی‌های بزرگ دنیا باشیم؛ مشروط بر اینکه زنجیره‌های حمل‌ونقل ترکیبی ازجمله حمل‌ونقل ریلی و هوایی و همچنین زیرساخت‌های بانکی، بیمه‌ای و امکانات رفاهی هم پیش‌بینی شود که مزیت فوق‌العاده‌ای برای ایجاد یک چهارراه ترانزیت کالا برای اقتصاد ایران به‌دنبال خواهد داشت.
 

از سوی دیگر توسعه سواحل مکران می‌تواند به بحران کم‌آبی و تراکم جمعیتی در شهرهای پرجمعیت صنعتی ایران کمک کند و یک فرصت بی‌نظیر برای اقتصاد ایران خواهد بود؛ به‌گونه‌ای که می‌توان صنایع بزرگ نظیر پتروشیمی‌ها و مجتمع‌های فولادی را به جای استقرار در کویر و شهرهای مرکزی ایران که عمدتا با مشکلات کم‌آبی و آلودگی هوا مواجه هستند، در سواحل مکران مستقر کرد و نباید فراموش کنیم که هر قدر سواحل ایران ازجمله مکران در استان محروم سیستان و بلوچستان آبادتر باشند، شاهد امنیت پایدارتری خواهیم بود. تجربه سواحل شبیه مکران در کشور عمان یعنی بندر ثلاثه، یا سرمایه‌گذاری چین و هند در بندر گوادر پاکستان نشان می‌دهد که امکان جذب سرمایه‌گذاری در سواحل مکران و تقویت اقتصاد دریاپایه برای ایران وجود دارد چرا که با توسعه مکران می‌توانیم تقاضای 40درصد جمعیت جهان ازجمله چین و هند را مدنظر قرار دهیم و از سوی دیگر به آرزوی دیرینه کشورهای آسیای میانه برای دسترسی به آب‌های آزاد از طریق رونق تجارت بر فرصت‌های آینده پاسخ دهیم. از منظر دیگر استقرار پایانه‌های نفتی در بندر جاسک و سواحل مکران به‌عنوان گزینه جایگزین پایانه نفتی خارک هم نشان می‌دهد که می‌توان امنیت انتقال انرژی را افزایش داد و سرمایه‌گذاری در این حوزه هم، علمی، اقتصادی و منطقی است که دست‌کم در روز مبادا صادرات نفت ایران را در حاشیه امنیت قرار می‌دهد. سرمایه‌گذاری در سواحل مکران امروز یک ضرورت است نه اختیار.

*معاون سازمان بنادر و دریانوردی ایران