چرا ترافیک تهران دوباره شلوغ شد؟

پس از گذشت بیش از یک هفته کم ترافیک در پایتخت، روز گذشته بار تردد خودرویی در معابر شهر با افزایشی محسوس و ملموس روبه‌رو شد. ترافیک سنگین در حالی روز گذشته به ویژه در ساعات پیک صبحگاهی مشاهده شد که «کرونا» به‌عنوان عامل کاهنده ترافیک در هفته گذشته، دیروز مسبب افزایش تقاضای سفرهای درون شهری نیز شناسایی شد.

 به گزارش تین نیوز به نقل از دنیای اقتصاد، تازه‌ترین گزارش رسمی مرکز کنترل ترافیک پلیس راهور تهران بزرگ که روز گذشته تشریح شد، نشان داد نه تنها در معابر شریانی محدوده مرکزی شهر موسوم به طرح ترافیک بلکه در حلقه دوم این طرح یعنی محدوده‌ای که به‌عنوان طرح زوج و فرد سابق شناسایی می‌شود نیز، ترافیک به میزان قابل توجهی افزایش یافت. این محدوده شامل قطعاتی از ۱۰ بزرگراه است که در اغلب آنها بار تردد با خودروی شخصی در مقایسه با روزهای پیش از این سنگین‌تر شده بود. 

دیروز بزرگراه شهید همت در مسیر غرب به شرق از محدوده پارک پردیسان، بزرگراه آیت‌الله هاشمی رفسنجانی (نیایش) در مسیر غرب به شرق از خروجی سعادت‌آباد و بزرگراه شیخ فضل‌الله نوری در مسیر غرب به شرق از محمدعلی جناح تا تیموری با ترافیک نیمه‌سنگین روبه‌رو بودند. علاوه بر این در بزرگراه‌های شهید زین‌الدین و حاج قاسم سلیمانی (رسالت) نیز در مسیر شرق به غرب ترافیک نیمه‌سنگین صبحگاهی گزارش شد. 

به‌رغم اینکه در هفته گذشته سبک زندگی و سفر شهروندان به واسطه شیوع ویروس کرونا به کلی تغییر کرد و نه تنها آمار مسافران مترو با ۶۰ درصد کاهش روبه‌رو شد، بلکه حتی سفرهای خودرویی نیز کاهش یافت و معابر تهران چنان خلوت شد که بی‌شباهت به وضعیت شهر در ایام تعطیلات نوروز نبود، اما این وضعیت در هفته جاری با تغییراتی روبه‌رو شد که «دنیای اقتصاد» علت آن را بررسی کرده است.  ماجرای ترافیک دوباره به تبدیل بخشی از «سفرهای غیرضروری درون شهری» به «سفر ضروری» طی گذشت زمان بازمی‌گردد.

وزارت بهداشت هفته گذشته، منتهی به جمعه ۱۶ اسفند را به‌عنوان هفته اوج شیوع کرونا معرفی و از مردم به ویژه در استان‌های تهران، گیلان، مازندران و قم که با شدت بیشتری درگیر این پدیده هستند درخواست کرد، از سفرهای غیرضروری خودداری کنند.  به این ترتیب نه تنها ساعت کار ادارات دولتی در تهران تغییر کرد، بلکه بسیاری از شاغلان بخش خصوصی نیز «دورکار» و «شیفت‌بندی» شدند و از بار ترافیک به میزان قابل ملاحظه‌ای کاسته شد. این تدابیر سبب شد مردم نیز خود را بیش از پیش با شرایط خاص ناشی از وضعیت قرمز فعلی تطبیق داده و از انجام سفرهای غیرضروری خودداری کنند. این پایبندی به قرنطینه خانگی تا آنجا بود که بازار بزرگ تهران نیز یک «شب عید» بی‌سابقه را پشت‌سر گذاشت و در هفته‌ای که گذشت، خلوتی ایام نوروز را شاید برای اولین‌بار در طول چند دهه گذشته، در اسفند ماه که قاعدتا باید پرجنب و جوش‌ترین زمان کسب و کارهای این مکان باشد، تجربه کرد.  با این حال با گذشت بیش از یک هفته، خبر امیدوارکننده‌ای که نشان‌دهنده پایان یافتن الزام به قرنطینه خودخواسته و خانگی شهروندان باشد، منتشر نشد و حتی اخبار تازه حکایت از آن دارد که در دو هفته آتی، همچنان اوج‌گیری شیوع این بیماری محتمل است و برای جلوگیری از تبدیل آن به «اپیدمی» چاره‌ای جز ادامه تعطیلی مراکز تحصیلی، کاهش ساعت کار و دورکاری به منظور حذف میزان تردد شهروندان در اماکن عمومی نیست. 

شهروندان ابتدای هفته را نیز با سپری کردن تعطیلاتی که به پنج‌شنبه و جمعه هفته گذشته متصل شده و فرصت خوبی برای گذران وقت کنار خانواده بود، پشت‌سر گذاشتند اما با اتمام تعطیلات و عدم دریافت اخبار توقف شیوع کرونا، کارهایی را که پیش‌تر «غیرضروری» دسته‌بندی کرده بودند، «ضروری» تشخیص دادند و برای انجام آنها خانه‌ها را ترک کردند. این تغییر رفتار آنها در قبال شیوع کرونا، زمینه‌ساز تشدید ترافیک در روز گذشته شد.  علاوه بر این موضوع دیگری که در تغییر وجهه برخی از کارهای شهروندان از غیرضروری به ضروری موثر بود، تعطیلات پیش‌روی نوروزی نیز بوده است. در واقع برخی از کارهای بانکی، خریدهای ضروری و نظایر آن مادامی که خبری از تعطیلات ۱۵ روزه نوروزی نباشد، می‌تواند همچنان غیرضروری تلقی شود، اما از نگاه تعدادی از شهروندان، با توجه به اینکه تعطیلات آتی فروردین ماه، عملا انجام برخی امور را به مدت طولانی‌تری به تعویق می‌اندازد، این کارها اکنون دیگر ضروری به‌نظر می‌رسد. هر چند بعید به‌نظر می‌رسد که این روزها هیچ کاری ضروری‌تر از حفظ سلامتی باشد، اما این نگاه روز گذشته به شکل خفیف گروهی از شهروندان را به خیابان‌ها کشاند و بر میزان بار ترافیک افزوده شد.

  البته بررسی رفتار ترافیکی شهروندان پیش از این هم نشان می‌دهد عموما پس از تعطیلات چند روزه پیاپی در پایتخت، افزایش بار ترافیک رخ می‌دهد، چراکه بخشی از سفرهای درون شهری به زمان پس از اتمام تعطیلات موکول می‌شود و تلاقی این سفرها زمینه‌ساز تشدید ترافیک می‌شود. نمونه آن را تهرانی‌ها نیمه آبان امسال به شکل یک «شوک ترافیکی» تجربه کردند. در آن زمان نیز کارشناسان ترافیک و مدیران شهری تایید کردند که این شوک ناشی از تعطیلات متوالی در دو هفته پیاپی آبان و انباشته شدن بخشی از سفرهای درون شهری مربوط به فعالیت‌های روتین و عادی شهروندان به بعد از این تعطیلات بود.  به این ترتیب نه‌تنها به شکل سنتی، بروز شوک ترافیکی پس از تعطیلات محتمل بوده است، بلکه عامل شیوع کرونا نیز با توجه به عدم دریافت اخباری از کنترل کامل این ویروس در تهران، ادامه یافتن قرنطینه خانگی و نیز در پیش بودن تعطیلات نسبتا طولانی مدت نوروزی، زمینه‌ساز انجام تعداد بیشتری از سفرهای درون‌شهری برای انجام کارهای به تعویق افتاده در روز گذشته شد. این در حالی است که کارشناسان سلامت توصیه می‌کنند شهروندان همچنان به سبک زندگی جدیدی که تحت‌تاثیر شیوع این ویروس در روزهای گذشته انتخاب کرده‌اند، پایبند بوده و تا حد امکان از حضور در اماکن عمومی خودداری کنند.