احیای رابطه شهرها و رودخانه ها برای تضمین آینده شهری پایدار

به گزارش تین نیوز به نقل از ایمنا، پیشرفت های مربوط به فناوری و زیرساخت ها منجر به توجه کمتر مسئولان و برنامه ریزان شهری به اهمیت رودخانه ها در توسعه شهری شده است. با این حال بسیاری از شهرها در تلاش برای احیای رابطه شهر و طبیعت و به طبع آن رودخانه ها هستند. معماران، برنامه ریزان، طراحان منظر، هنرمندان و سیاستمداران گرد هم می آیند تا راه هایی را برای اتصال مجدد شهرها به طبیعت از طریق رودخانه های فراموش شده پیدا کنند.

اهمیت رودخانه ها در توسعه شهری پس از گذشت قرن ها از پیدایش شهرها هنوز پابرجاست، رودخانه ها با تأمین آب، غذا، حمل ونقل و راه های تجاری نقش بسزایی در توسعه شهری داشته اند. بسیاری از شهرهای بزرگ هنوز در نزدیکی منابع آبی قرار دارند و رودخانه ها همچنان پشتیبانی از بخش های حمل ونقل، انرژی و حمایت از کشاورزی محلی را فراهم می کنند. با این حال، فعالیت های انسانی اکوسیستم های رودخانه را از طریق آلودگی و تخریب زیستگاه ها تهدید می کند.

اهمیت تاریخی رودخانه ها در توسعه شهری

نخستین شهرها کنار رودخانه ها و منابع آبی ساخته شدند و رودخانه ها برای بقا و رشد تمدن بشری ضروری بودند. در گذشته مردم سکونتگاه های خود را در کنار رودخانه ها می ساختند زیرا منبعی برای تأمین نیازهای آب، غذا و حمل ونقل جوامع بودند و با فراهم آوردن امکان حمل ونقل کالاها به فواصل طولانی، نقش انکارناپذیری در تجارت و بازرگانی داشتند. چندین شهر از معروف ترین شهرهای جهان در اطراف رودخانه ها رشد کرده اند و تاریخچه آنها عمیقاً با این منابع آبی گره خورده است.

برای مثال، مصر باستان در اطراف رود نیل ساخته شد که رگ حیاتی این شهر بود و آب را برای کشاورزی و ساخت بسیاری از بناهای تاریخی معروف این کشور فراهم می کرد. رودخانه تیبر نقش مهمی در رشد رم به عنوان یک مرکز تجارت و بازرگانی ایفا داشت و بسیاری از مشهورترین مکان های دیدنی شهر در کنار سواحل آن بنا شدند. رودخانه تیمز نیز در توسعه لندن به عنوان مرکز اصلی تجارت و صنعت نقش اساسی داشت و رشد شهر لندن با دسترسی به آن امکان پذیر شد.

اهمیت اقتصادی رودخانه ها در شهرهای امروزی

در حالی که اهمیت تاریخی رودخانه ها از نظرها پوشیده نیست، اهمیت آنها را در توسعه و پیشرفت اقتصادی شهرها نیز نمی توان نادیده گرفت. امروزه بیشتر شهرهای بزرگ جهان هنوز در نزدیکی منابع آبی قرار دارند و رودخانه ها همچنان نقش مهمی در اقتصاد شهری ایفا می کنند که از بارزترین آنها می توان به فراهم کردن راهی برای حمل ونقل اشاره کرد.

حمل ونقل کالا به ویژه برای اقلام بزرگ و سنگین از طریق رودخانه بسیار مقرون به صرفه تر از جاده، راه آهن و هواپیما است. بسیاری از شهرها دارای بندرهای پررونقی هستند که آنها را به سایر نقاط جهان متصل و تجارت بین المللی را تسهیل می کند.

علاوه بر حمل ونقل، رودخانه ها می توانند به عنوان منبع انرژی مورد استفاده قرار گیرند. پتانسیل آب جاری را می توان برای تولید نیروی برق آبی که یک منبع انرژی پاک و تجدیدپذیر است مهار کرد. این موضوع در سال های اخیر اهمیت فزاینده ای پیدا کرده است زیرا شهرها به دنبال دور شدن از سوخت های فسیلی و کاهش ردپای کربن خود بر محیط زیست هستند.

حمایت از کشاورزی محلی یکی دیگر از نقش های مهم رودخانه ها در توسعه و ارتقای اقتصاد شهری است. سیستم های آبیاری محصولات کشاورزی را می توان با استفاده از آب رودخانه ساخت که صنعت کشاورزی پررونقی را برای شهرها به ارمغان می آورد. علاوه بر این، رودخانه ها می توانند به کاهش ردپای کربن در تولید مواد غذایی کمک کنند.

اهمیت زیست محیطی رودخانه ها

رودخانه ها علاوه بر اهمیت اقتصادی و تاریخی، نقش کلیدی در محیط زیست دارند، آنها زیستگاه گونه های مختلفی از گیاهان و جانوران هستند و اکوسیستم پیچیده ای دارند که متأسفانه به دلیل فعالیت های انسانی تعادل ظریف آنها مورد تهدید واقع شده است.

آلودگی یکی از مهم ترین تهدیدها برای اکوسیستم های رودخانه ای است؛ بسیاری از شهرها مواد شیمیایی، فاضلاب و سایر مواد زائد را به رودخانه ها می ریزند که اثرات مخربی بر گیاهان و حیوانات ساکن در آنجا دارد. این آلودگی ها آب را برای مصرف انسانی نیز غیرقابل استفاده می کند و می تواند عواقب جدی بر سلامتی داشته باشد.

یکی دیگر از تهدیدهای مهم برای اکوسیستم های رودخانه، تخریب زیستگاه است. همانطور که شهرها رشد می کنند، اغلب به زیستگاه رودخانه ها تجاوز می کنند و گیاهان و حیواناتی را که در آنجا زندگی می کنند، از بین می برند. این کار تعادل طبیعی اکوسیستم را بر هم می زند و اثرات طولانی مدتی بر سلامت رودخانه و موجودات ساکن در آن دارد. نگهداری و حفظ رودخانه ها برای تضمین سلامت و سرزندگی طولانی مدت شهرها برای نسل های آینده بسیار مهم است.

شهرهایی که رابطه با رودخانه های خود را احیا می کنند

شهرهای امروزی در حال تلاش برای تغییر در نحوه بازنمایی رابطه شهر و طبیعت هستند؛ بعضی در حال حذف زیرساخت ها یا کشف مجدد میراث صنعتی متروکه کنار رودخانه هستند تا طبیعت را دوباره به شهر بازگردانند و کیفیت زندگی مناطق اطراف را افزایش دهند. بعضی شهرهای دیگر ارتباط با رودخانه را به یک سطح کاملاً جدید می برند تا بتوانند به یک رابطه پایدار با رودخانه در آینده برسند و از تأثیر آنها بر تغییرات اقلیمی کنونی حداکثر بهره را ببرند. در ادامه نمونه هایی از احیای رودخانه ها در چند شهر معرفی می شود که راهی برای بهبود کیفیت زندگی و بازگرداندن طبیعت به قلب شهر باز کرده است.

رودخانه پارک بیشان | سنگاپور

منشأ پروژه پارک رودخانه کلنگ (Kallang) ضرورت یافتن ظرفیت سیلابی بیشتر رودخانه و ابتکار شهر برای غنی سازی عملکرد زهکشی کانال ها است. این پروژه بخشی از طرح «آب ABC» است که از آب های جاری، زیبا و پاک برای ایجاد فضاهای اجتماعی پرنشاط استفاده می کند که به طور همزمان عملکردهای زهکشی رودخانه را در خود جای می دهند.

طی این پروژه کانال ۲.۷ کیلومتری رودخانه حذف شد تا فضا برای رودخانه پرپیچ وخم طبیعی باز شود، ظرفیت سیلابی آن به وضعیت عادی برگردد و در طول تمام تغییرات سطح رودخانه، امکان دسترسی به رودخانه مهیا باشد. پس از تخریب کانال، یک تپه به عنوان چشم انداز طبیعت در اطراف آن ساخته شد که مردم را برای مشاهده و برقرار ارتباط با آب دعوت می کند و با ارائه فعالیت های متعدد پیوندی میان مردم جامعه برقرار می کند.

روبان BIG U در مصب رودخانه هادسون | نیویورک

نیویورک به دلایل مختلف ازجمله نیاز به فضاهای عمومی و طبیعی و جبران اثرات تغییرات اقلیمی به بازنگری مصب رودخانه هادسون پرداخت. پس از طوفان بسیار شدید سندی در سال ۲۰۱۲ و اثراتی که بر جای گذاشت، مسئولین برای محافظت از نیویورک از خطرات فزاینده سیل ناشی از تغییرات اقلیمی، یک رقابت بین المللی در جستجوی راه حلی انعطاف پذیر در ۲۰۱۴ برگزار کردند.

پیشنهاد برنده شامل راه اندازی یک زیرساخت اجتماعی ۱۲ کیلومتری برای ایجاد فضایی برای فعالیت ها و فضاهای عمومی در نزدیکی رودخانه بود که به عنوان دیوار محافظتی در برابر سیل های آینده عمل می کرد. این دیوار محافظتی U شکل منهتن را در مجموعه ای از چشم اندازهای طبیعی قرار می دهد و به عنوان یک جاذب طبیعی آب های با سطح بالا عمل می کند. ساخت این محافظ سیلاب ابتکاری چندمنظوره است که نه تنها مشکل افزایش سطح دریا را حل می کند، بلکه رویکرد جدیدی در مورد چگونگی ابداع مجدد شیوه تعامل شهرها با رودخانه های خود ارائه می دهد.

بازسازی حاشیه رودخانه مسکوا | روسیه

مسکو در جستجوی ارائه کیفیت زندگی بهتر برای ساکنان از شهرهای دیگر پیروی کرده است که ارزش افزوده رودخانه را به عنوان بخشی از فضاهای عمومی شهر دوباره کشف می کنند. نخستین گام در این مسیر ایجاد یک فضای عمومی یک کیلومتری در امتداد رودخانه مسکوا است که با ایجاد یک مسیر پیاده روی کنار خیابان، عابران پیاده را برای نشستن و استراحت در این محیط فرامی خواند. فواره ها، صحنه های نمایش و فعالیت های طراحی شده برای هر فصل به جذابیت این فضا افزوده است.

گام بعدی بازسازی کل رودخانه در مسکو به منظور ایجاد ستونی سبز برای آینده پایتخت بود که در ۲۰۱۵ برداشته شد. این پروژه شامل ایجاد فضاهای عمومی در امتداد رودخانه، توسعه گردشگری و گسترش حمل ونقل آبی از طریق بنادر متصل به محله ها بود و بخش هایی از رودخانه نیز به صورت طبیعی احیا شد.

سواحل رودخانه سن | پاریس

پاریس یکی از متراکم ترین شهرهای جهان در امتداد رودخانه سن است که توسط میراث جهانی یونسکو محافظت می شود. سواحل این رودخانه در دهه ۶۰ به خیابان تبدیل شده بود، تا سال ۲۰۰۱ که مسئولان شهر تصمیم گرفتند راهی برای بازگرداندن رونق این رودخانه و ارتقای کیفیت زندگی مردم معرفی کنند.

پروژه سواحل پاریس شامل بستن بخشی از خطوط در امتداد رودخانه و تبدیل آنها به فضاهای عمومی به مدت یک ماه بود و سالانه تکرار می شد. با توجه به موفقیت پروژه، این خیابان ها در سال ۲۰۱۲ به صورت دائمی بسته و به فضاهای عمومی تبدیل شدند. به این ترتیب رابطه پاریسی ها با رودخانه خود تغییر کرد و ارزش این سایت میراث جهانی افزایش یافت.

بازسازی رودخانه لیوبلیانیکا | اسلوونی

سواحل رودخانه لیوبلیانیکا در آغاز قرن بیستم، به دلیل قدیمی بودن زیرساخت ها و ساخت مناطق مخصوص خودرو شروع به تحلیل رفتن کرد که با توجه به موقعیت این رودخانه و گذر از مرکز شهر لیوبلیانا، تأثیر منفی جدی بر سرزندگی شهر داشت. به منظور احیای رابطه شهر با رودخانه و ارتقای کیفیت و رفاه شهروندان، شورای شهر تصمیم به سرمایه گذاری در توسعه بخش مرکزی رودخانه لیوبلیانیکا گرفت تا مزایای فراموش شده آن را به شهر بازگرداند. نتیجه این سرمایه گذاری یک شهر احیاشده، فضاهای عمومی در کنار رودخانه و معکوس کردن گرایش پراکندگی شهری بود که رودخانه به شهر می آورد.

بازسازی رودخانه چئونگی چئون | کره جنوبی

قبل از اینکه رودخانه چئونگی چئون در سال ۲۰۰۵ به محل تجمع عمومی مردم سئول تبدیل شود، یک کانال فاضلاب سرپوشیده بسیار آلوده بود که با زیرساخت های مرتفع شهری احاطه می شد. توسعه مجدد بیش از ۱۱ کیلومتر از کانال رودخانه و تخریب زیرساخت های اطراف آن، نه تنها امکان بازآفرینی کیفیت رودخانه را فراهم کرد، بلکه نحوه ارتباط مردم با آن را تغییر داد.

این پروژه که برای حل چالش های مربوط به سطوح مختلف رودخانه در طول فصل باران های موسمی و بقیه سال طراحی شده بود، یک تجربه شهری رودخانه پسند و پر از فعالیت در شهر ایجاد کرده است.