نسخه عملیاتی برای ایمنی ساختمان‌های عمومی و بلند مرتبه پایتخت
مجموعه ساخت و سازهایی که در شهر تهران در طول این سال ها و دهه های گذشته انجام شده است متاسفانه عموماً اصول و استانداردهای ایمنی در خصوص آنها رعایت نشده است.
رییس کمیسیون معماری وشهرسازی شورای شهر تهران جزییات لایحه برنامه عملیاتی ایمن سازی ساختمان‌های ناایمن بلند مرتبه و پرخطر شهر تهران را تشریح کرد.
به گزارش مهر محمد سالاری، با اشاره به اینکه موضوع ایمن سازی شهر وبه ویژه ساختمان های شهر تهران یکی از اولویت های جدی شورای شهر تهران است گفت: مجموعه ساخت و سازهایی که در شهر تهران در طول این سال ها و دهه های گذشته انجام شده است متاسفانه عموماً اصول و استانداردهای ایمنی در خصوص آنها رعایت نشده است و عدم رعایت قوانین و استاندارهای ایمنی بیشتر معطوف به ساختمان های قدیمی و ساختمان های عمومی و پاساژ ها و و ساختمان های بزرگ مقیاسی که عمدتاً در مناطق مرکزی شهر تهران وجود دارند و محل حضور و تردد مردم هستند و سرمایه های مادی قابل توجهی از مردم و صاحبان این واحدهای تجای و اداری در این مکان ها انبار شده است که نمونه اش را ما در ساختمان پلاسکو به عنوان نماد عدم رعایت اصول ایمنی دیدیم.
وی ادامه داد: بعد از اتفاق پلاسکو بود که کمیسیون های تخصصی شورا موضوع ایمنی ساختمان های قدیمی را به شدت مورد توجه قرار دادند و در شورای پنجم هم در کمیسیون شهرسازی و معماری طرحی را ارائه دادیم که مصوبه شورای شهر هم شد، تحت عنوان «الزام شهرداری تهران به ارائه لایحه برنامه عملیاتی ایمن سازی ساختمان های نا ایمن بلند مرتبه» و تکلیف کردیم برای شهرداری تهران که این لایحه را طی یک مدت زمان ۶ ماه برای شورای شهر ارسال کند. این لایحه مربوط به ساختمان مسکونی، غیر مسکونی بود.
سالاری با اشاره به نخستین لایحه ای که از سوی شهرداری به شورای شهر تهران با محوریت سازمان آتش نشانی، معاونت خدمات شهری و معاونت معماری و شهرسازی تهیه شده بود گفت: در بررسی های اولیه مشخص شد این لایحه اشکالات زیادی دارد. نخست آنکه محدوده کردن این لایحه به ساحتمان های نا ایمن بلند مرتبه درست نیست و ما بسیاری ازساختمان های دیگر هم در شهر داریم که بلند مرتبه نیستند اما بزرگ مقیاس و پر خطر هستند و حتی میزان خطرات ناشی از اتش سوزی وعدم رعایت اصول ایمنی در آنها برای جامعه شهری بیشتر است، بنابراین عنوان این لایحه به «برنامه عملیاتی ایمن سازی ساختمان‌های ناایمن بلند مرتبه و پرخطر شهر تهران (اعم از مسکونی و غیرمسکونی) و رفع خطر احتمالی» تغییر کرد.
رییس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای شهر تهران اضافه کرد: در این لایجه شهرداری تهران مکلف شده است از طریق تقویت تعامل و همکاری، هماهنگی و جلب مشارکت سازمانها و مراجع ذیمدخل در موضوع ایمن سازی ساختمان‌های بلند مرتبه و پر خطر (اعم از مسکونی و غیرمسکونی) با اولویت حفاظت در برابر حریق، اقدامات و هماهنگی‌های لازم را انجام بدهد. تمامی اقداماتی که باید انجام شود نیز مبتنی بر اسناد فرادست از جمله این اسناد مباحث مربوط به نظام مهندسی و مبحث سوم و بیست و دوم در قانون مقررات ملی ساختمان است.
شناسایی کلیه ساختمان های پرخطر
سالاری ادامه داد: شهرداری تهران مکلف است ظرف مدت شش ماه از تاریخ ابلاغ این مصوبه نسبت به شناسایی کلیه ساختمان‌های موضوع این مصوبه در شهر تهران در قالب یک سامانه برخط به تفکیک نوع کاربری، تصرف و مالکیت (دولتی، خصوصی، وقفی و سایر موارد) اقدام کند به نحوی که دسترسی لازم برای شهرداران مناطق، سازمانها و سایر نهادهای مرتبط مانند مراجع قضائی و کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی بنا بر تشخیص کمیته ای که پیش بینی شده فراهم کند و هشدارهای کنترلی لازم به صورت مستمر بر اساس دستورالعملی ارائه دهد.
تهیه نقشه ایمنی ساختمان های عمومی و بلند مرتبه شهر
رییس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای شهر تهران با بیان اینکه نخستین مرحله هشدارهای کنترلی، مرحله شناسایی و اولویت بندی است گفت: در این مرحله کلیه مستندات موجود از مشخصات ساختمان‌های موضوع این مصوبه اعم از گواهی پایان کار، نقشه‌های معماری، نقشه‌های سازه‌ای، نقشه پلان تخلیه اضطراری (با درج محل استقرار تجهیزات آتش نشانی ساختمان بر روی نقشه) و نوع معابر اطراف ساختمان بلند مرتبه و پرخطر از نظر امکان نفوذ در زمان بحران و امکان استقرار تجهیزات آتش نشانی و امداد و نجات بایستی در سامانه مزبور درج شود. در صورت فقدان این مستندات، اخطار عدم وجود در سامانه درج می شود و به مالک اخطار الزام به تهیه نقشه‌های مزبور ابلاغ شود. همان طور که در ساختمان پلاسکو دیدید این نفشه های وجود نداشت و نقشه های خروج اضطراری برای آتش نشان ها وجود نداشت و شاید دلیل عمده این حد از فاجعه و از دست دادن جان تعدادی از آتش نشان های یمان بودیم همین عدم وجود اطلاعات در سامانه بوده است.
در این مرحله ساختمان‌های شناسایی شده بر اساس درجه خطرپذیری مطابق شیوه نامه‌ای که توسط کمیته تخصصی پیش بینی شده بر مبنای مباحث مقررات ملی ساختمان و استانداردهای مرجع تهیه می شودو بر مبنای این اولویت بندی، مراحل اخطار، ایمن سازی و بازرسی دوره‌ای اعمال می شود.
سالاری با اشاره به اینکه مرحله دوم، مرحله اخطار و ایمن سازی است گفت: در این مرحله سازمان آتش نشانی موظف به صدور اخطار و دستورالعمل ایمنی بهره برداری موقت و دائم متناسب با شرایط ساختمان به منظور تأمین حداکثر شرایط ایمنی قابل اجرا بر اساس مباحث مقررات ملی ساختمان و استانداردهای مرجع برای ساختمان‌های پرخطر در اولویت است. این اخطارها به مدیران (مالکان و ذینفعان) ساختمان‌های مذکور داده می شود و مهلت حداکثر شش ماهه هم جهت اجرای دستورالعمل ایمنی ابلاغی و انجام تمهیدات اصلاحی جهت رفع خطر از ساختمان داده می‌شود. در صورت عدم تمکین و عدم همکاری مؤثر مدیران (مالکان و ذینفعان) ساختمان‌ها، شهرداران مناطق بیست و دوگانه مکلف به صدور اخطار طی دو مرحله با فواصل یک ماهه برای الزام مالکین به رفع خطر از ساختمان‌های پر خطر هستند. پس از اتمام مدت اخطارهای مزبور و در صورت عدم صدور تاییدیه ایمنی با اعتبار یکساله برای ساختمان‌های مذکور، شهرداران مناطق بیست و دوگانه مکلف هستند با استفاده از کلیه ظرفیت‌های قانونی خود و ظرفیت‌های قانونی قوه قضائیه و نیروی انتظامی و سایر نهادها، سازمانها و ارگان‌های دولتی و عمومی نسبت به ممانعت از بهره برداری تا زمان اجرای کامل دستورالعمل ایمنی و صدور تاییدیه ایمنی اقدام کنند.
رییس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای شهر تهران با بیان اینکه مجموعه ساختمان های پر خطر و نا ایمن شهر تهران بسیاری گسترده است که نمی توان در یک بازده زمانی کوتاه مدت و با امکاناتی فعلی سازمان آتش نشانی ایمن سازی کرد بنابراین در ابتدا باید این ساختمان ها شناسایی شده وبراساس اساس میزان پر خطری اولویت بندی شوند و اخطارهای لازم داده شود گفت: در مرحله بعد بازرسی دوره‌ای و پایش مستمر باید انجام شود. در این مرحله سازمان موظف است پس از صدور «تاییدیه ایمنی ساختمان»، نسبت به نظارت مستمر در خصوص حسن نگهداشت و حفظ اسمترار کارکرد بهینه تمهیدات و تأسیسات ایمنی و آتش نشانی توسط مدیران (مالکان و ذینفعان) ساختمان اقدام کند. در صورت نقض شرایط صدور تاییدیه ایمنی ساختمان، سازمان مکلف به لغو تاییدیه ایمنی ساختمان و ارجاع مجدد پرونده ساختمان مذکور به مرحله اخطار و ایمن سازی است.
سالاری در این رابطه توضیح داد: دربسیاری از ساختمان های نوسازی که اصول ایمن سازی و مقرارت ملی ساختمانی را رعایت کرده اند و مجهزه به سیستم های ایمنی قابل توجهی هستند می بینیم که در نظارت های دوره ای می بینیم اینها از کار افتاده است و ذی نفعان از آنها استفاده نمی کنند. سازمان آتش نشانی موظف است پس از صدور تاییده ایمنی ساختمان نظارت های دوره ای داشته باشد. زمان بندی بازرسی‌های دوره‌ای و چک لیست‌های مربوطه در چارچوب دستورالعملی که توسط کمیته تخصصی بر مبنای مباحث ۳، ۱۲، ۱۳، ۱۵، ۱۷، ۲۰ و ۲۲ مقررات ملی ساختمان و مطابق مفاد مصوبه شورای اسلامی شهر تهران با عنوان «توسعه و بهبود خدمات ایمنی و آتش نشانی» - تهیه می شود انجام می‌پذیرد. کلیه چک لیست‌ها و مستندات بازرسی دوره‌ای باید در سامانه موضوع این ماده قابل رؤیت. پیگیری باشند.
تایید ایمنی رسمی ساختمان ها بر ای نخستین بار
وی تاکید کرد: ما پیش از این تایید ایمنی ساختمان به طور رسمی که مصوبه شورای شهر تهران را داشته باشد نداشتیم و این تایید ایمنی می تواند به عنوان شاخصی در مرغوبیت ساختمان ها مطرح شود.
سالاری در پاسخ به این پرسش که آیا تمامی ساختمان های بلند مرتبه امکان اصلاح و ایمن سازی دارند گفت: با توجه به اینکه در گذشته چنین قواعدی نبود و شهرداری هم سهل انگاری کرده و مجوزهایی برای کاربری تجاری و… صادر کرده است و برخی از این امکان در حال حاضر تبدیل به رستوران و امکان تجاری شده و مجوز قانونی هم برای فعالیت دارند و امکان رعایت استاندارهای ایمنی به روز در این ساختمان ها وجود ندارد قرار بر این شد که ما موضوع ایمنی را در این نوع ساختمان ها به صورت صفر و صد نبینیم و بر اساس کمیته تخصصی که پیش بینی شده میزان ایمن سازی برای انی نوع ساختمان ها نیز مشخص شود، در هر صورت فراهم کردن ۳۰ درصد ایمنی در برخی ساختمان ها بهتر از نا ایمن بودن است و باید از یان ساختمان ها تا آنجا که امکان دارد رفع خطر شود.
به گفته سالاری در خصوص آن دسته از ساختمان‌های موضوع این لایحه که تصرف کسبی، تجاری، کارگاهی، صنعتی و یا انبار دارند، شهرداری تهران مکلف است با همکاری اتحادیه اصناف و همکاری شورای عالی حفاظت فنی، پیگیری لازم برای صدور یا تمدید جواد صنفی منوط به اخذ تاییدیه ایمنی از سازمان را اعمال کند. همچنین در صورتی که در بازرسی‌های دوره‌ای موضوع این ماده، عدم انطباق نحوه بهره برداری ساختمان با کاربری مجاز در گواهی پایان کار ساختمانی محرز شود سازمان موظف به ارجاع موضوع به کمیسیون ماده ص (۱۰۰) علاوه بر انجام اقدامات مرحله اخطار و ایمن سازی است.
سالاری اضافه کرد: شهرداری تهران مکلف است حسب اعلام سازمان آتش نشانی، اقداماتی را در راستای تسهیل دسترسی خودروهای آتش نشانی وانجام عملیات امداد و نجات در ساختمان‌های بلندمرتبه انجام دهد از جمله شناسایی و رفع موانع دسترسی خودروهای عملیاتی آتش نشانی (به ویژه بالابرها و نردبان‌های هیدرولیکی) به طور خاص رفع و جابجایی موانعی نظیر کابل‌های برق هوایی، تیرهای برق، درختان و سایر موانع مزاحم دیگر در سطح معابر که توسط سازمان گزارش می شود، از طریق همکاری با سازمانها و نهادهای ذیربط از قبیل سازمان بوستانها و فضای سبز، شرکت توزیع نیروی برق تهران بزرگ و نظایر آن طی مدت حداکثر سه سال از تاریخ ابلاغ این مصوبه به منظور تسهیل شرایط امدادرسانی به شهروندان، شناسایی نقاط و محدودیت‌هایی از معابر شهر تهران که توقف حاشیه‌ای خودروها، مانع دسترسی و استقرار بالابرها و نربان های هیدرولیکی آتش نشانی جهت انجام عملیات در ساختمان‌های بلندمرتبه می شود و اعمال تمهیدات ترافیکی مؤثر مانند نصب تابلوی توقف مطلقاً ممنوع با همکاری پلیس راهور با هدف تسهیل انجام عملیات امداد و نجات در ساختمان‌های بلندمرتبه طی مدت حداکثر شش ماه از تاریخ ابلاغ این مصوبه؛ در مواردی که دسترسی خودروهای آتش نشانی به علت تنگی معابر، شیب زمین و سایر عوامل محدود کننده به تشخیص سازمان امکاپذیر نیست، شهرداری تهران، مکلف است با کسب نظر از سازمان طی مدت حداکثر شش ماه از تاریخ ابلاغ این مصوبه با همکاری شرکت آب و فاضلاب استان تهران نسبت به نصب «شیرهای هیدرانت آتش نشانی» به نحوی اقدام کند که در مجاورت هر ساختمان بلند مرتبه حداقل دو شیر هیدرانت آتش نشانی که یکی از آنها در فاصله حداکثر ده (۱۰) متری و حداقل سه (۳) متری ساختمان و دیگری در فاصله حداکثر چهل وپنج (۴۵) متری ساختمان نصب و آماده بهره برداری باشد.
شهرداری تهران مکلف است ظرف مدت شش ماه از ابلاغ این مصوبه به نحو مقتضی فهرست ساختمان‌های دارای تاییدیه ایمنی (به همراه تاریخ اعتبار) و ساختمان‌های فاقد تاییدیه ایمنی را از طریق پرتال سازمان آتش نشانی برای ساختمان‌های مشمول را منتشر و اطلاع رسانی کند سالاری تاکید کرد: به منظور ایجاد مدیریت یکپارچه و هماهنگ تصمیم گیری های مورد نیاز در مراحل اجرایی و پایش مستمر اجرای این مصوبه، کمیته‌ای با عنوان «کمیته تخصصی ایمنی و آتش نشانی مرکب از رئیس سازمان یا معاون حوزه پیشگیری و حفاظت از حریق سازمان آتش نشانی، مدیر کل دفتر تدوین مقررات ملی ساختمان وزارت راه و شهرسازی، نماینده تام الاختیار دادستانی تهران، نماینده تام الاختیار وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی (مدیرکل بازرسی و حفاظت فنی کار، مدیر کل امور اجرایی کمیسیون‌های ماده ۱۰۰ شهرداری تهران، مدیر کل معماری و ساختمان معاونت شهرسازی و معماری، مدیر کل حقوقی شهرداری تهران، رئیس یا معاون پیشگیری و کاهش خطرپذیری سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران، یک نفر متخصص در زمینه ایمنی ساختمان‌ها در برابر خطر حریق به انتخاب شورای اسلامی شهر تهران، نماینده تام الاختیار سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تهران، یک نفر نماینده از تشکل‌های حرفه‌ای مرتبط با ایمنی در برابر حریق به انتخاب رئیس کمیته تشکیل می شود.
رییس کمیسیون معماری وشهرسازی شورای شهر تهران یادآور شد: شهرداری تهران مکلف است ظرف مدت شش ماه از ابلاغ این مصوبه به نحو مقتضی فهرست ساختمان‌های دارای تاییدیه ایمنی (به همراه تاریخ اعتبار) و ساختمان‌های فاقد تاییدیه ایمنی را از طریق پرتال سازمان آتش نشانی برای ساختمان‌های مشمول را منتشر و اطلاع رسانی کند.
به گفته سالاری در صورت تصویب این لایحه در صحن شورا که در کمیسیون مشترک معماری و شهرسازی و سلامت بررسی و نهایی شده است برندیگ ساختمان ها از نظر ایمنی مشخص می شود.
