افتتاحی که شاید فاجعه بیافریند!
«بهره‌برداری‌های زودهنگام خطوط مترو باید متوقف شود.» این درخواست شفاف و روشن منتخبان پنجمین دوره انتخابات شورای شهر تهران از مدیریت شهری است.
«بهره‌برداری‌های زودهنگام خطوط مترو باید متوقف شود.» این درخواست شفاف و روشن منتخبان پنجمین دوره انتخابات شورای شهر تهران از مدیریت شهری است.
منتخبان شورای شهر در نشست اخیر خود با مجمع نمایندگان تهران، با اعلام این پیام برای مدیریت شهری، از اعضای شورای شهر فعلی خواستند در مقابل بهره‌برداری‌های زودهنگام خطوط مترو که از سوی مدیریت شهری اتفاق می‌افتد، سکوت نکنند.
ماجرای این سخنان به بهره‌برداری خط ۷ مترو در روزهای اخیر بازمی‌گردد. برخی اعضای شورای شهر فعلی و نیز منتخبان پنجمین دوره شورای شهر تهران در انتخابات اخیر، معتقدند این بهره‌برداری در شرایطی انجام شده که خط و تجهیزات مورد نیاز آن، به طور کامل آماده نبوده و تعجیل در بهره‌برداری از این خط می‌تواند خطرآفرین باشد. اگرچه در مقابل، مسئولان مترو و شهردار تهران این سخنان را سیاه‌نمایی می‌دانند و می‌گویند بهره‌برداری آزمایشی از یک خط مترو، امری متداول در دنیاست، اما برخی کارشناسان نظری متفاوت با این سخن دارند و می‌گویند پیش از بهره‌برداری از یک خط مترو، آزمایش‌های سرد و گرم انجام می‌شود و با وجود این آزمایش‌ها، نیازی به بهره‌برداری آزمایشی به همراه مسافر نیست؛ بهره‌برداری که می‌تواند خطرآفرین باشد.
به گزارش گسترش تجارت، خط ۷ مترو تهران با تاکید مدیریت شهری بر ویژگی‌هایی همچون «عمیق‌ترین خط مترو»، «دارای بیشترین ایستگاه‌های تبادلی با دیگر خطوط»، «دارای آرماتوربندی ۱۱ برابر برج ایفل» و «دارای خط برق فشار قوی برابر فاصله ارومیه تا بندرعباس» فقط چند روزی است رو به مسافران گشوده شده تا ۳ ساعت در روز و با زمان انتظار ۴۵ دقیقه‌ای، امکان استفاده از آن را داشته باشند، اما در همین چند روز، اعتراض‌ها نسبت به گشایش این خط کم نبوده است؛ اعتراض‌هایی که علت آنها، زودهنگام و بدون تجهیزات و ایمنی بودن این خط درحال‌حاضر است.
یکی دو روز بعد از این بهره‌برداری، منتخبان شورای شهر پنجم تهران نشستی با اعضای مجمع نمایندگان تهران داشتند که خطرات احتمالی استفاده از مترو خط ۷ درحال‌حاضر، از موضوع‌های مطرح شده در این نشست بود.
در این نشست، محسن هاشمی، مدیرعامل پیشین مترو و منتخب نخست شورای شهر تهران در انتخابات اخیر با اشاره به خط ۷ مترو گفت: بهره‌برداری خطی که هواکش نداشته و قطار کافی برای آن وجود ندارد، ایجاد ناامنی برای مسافران است و هرکس به عنوان شهردار جدید تهران انتخاب شود باید در نخستین روز کاری خود این خط را تعطیل کند.
این اظهار نظر، تنها انتقاد نسبت به گشایش زودهنگام خط ۷ مترو تهران نیست و اعضای فعلی شورای شهر هم انتقادهای زیادی به این بهره‌برداری دارند. برخی از آنها می‌گویند واگن‌های این خط، فقط ۱۰ درصد استانداردهای لازم را دارند و برخی دیگر سخنان هاشمی درباره خطرات احتمالی این خط را تایید می‌کنند.
محمد حقانی، رئیس کارگروه محیط‌زیست وسلامت شورای شهر تهران در گفت‌وگو با «گسترش تجارت»، با تایید سخنان هاشمی درباره خطرناک بودن خط ۷ مترو به دلیل کامل نبودن تجهیزات، اظهار کرد: با توجه به پیشینه‌ای که هاشمی در زمینه فعالیت در مترو دارد، سخنان او درباره مترو کارشناسانه و قابل استناد است.
آنطور که حقانی می‌گوید، پیش از بهره‌برداری از هر پروژه‌ای در شهر، لازم است پیوست‌های زیست‌محیطی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی درباره آن پروژه از سوی مسئولان ارائه شود، اما درباره خط ۷ مترو هنوز این اقدام انجام نشده است.
حقانی معتقد است از خط مترویی که امکاناتی مانند هواکش و راه پله فرار ندارد و هنوز قطار لازم برای آن تامین نشده است، نباید بهره‌برداری شود زیرا این نوع بهره‌برداری امکان دارد ایمنی و سلامتی شهروندان را به خطر بیندازد. وی با بیان اینکه هدف نخست و نهایی از راه‌اندازی مترو، افزایش سرعت و ایمنی در جابه‌جایی شهروندان است، ادامه داد: این نوع بهره‌برداری‌ها که در نبود امکانات ابتدایی مانند قطار انجام می‌شود شاید به این دلیل است که هزینه‌های بهره‌برداری اصلی و تامین قطارها و... به دوش مدیریت شهری بعدی بیفتد.
خطرات بهره‌برداری زودهنگام از مترو
شهردار تهران معتقد است آنچه درباره آماده نبودن ایستگاه و تجهیزات خط ۷ مترو تهران گفته می‌شود، «سیاه‌نمایی و ضایع کردن فرهنگ و دستاورد یک ملت و شهر» است.مدیرعامل مترو هم گفته است «بهره‌برداری آزماشی از یک خط مترو در مدت یک ماه امری مرسوم در دنیاست.» با این حال، علاوه بر منتخبان شورای شهر تهران، یکی از فعالان صنعت ریلی و مترو نیز معتقد است بهره‌برداری‌های بدون تجهیزات کامل از خطوط مترو، می‌تواند خطرات و آسیب‌های احتمالی هم برای مسافران و هم برای تجهیزات مترو داشته باشد.
مهدی بهادری، کارشناس ارشد راه‌آهن برقی در گفت‌وگو با «گسترش تجارت» در این زمینه اظهار کرد: بدون شک شرط نخست بهره‌برداری خطوط مترو، در نظر گرفتن امنیت و ایمنی مسافران آن است. بهره‌برداری از خطوط، بدون راه‌اندازی تجهیزات و سامانه‌های ضمانت‌کننده ایمنی مسافران و شهروندان و در راس آنها، سامانه‌های کنترل خودکار قطارها(ATP-ATO)، ضمن اینکه ریسک‌پذیری سفرهای ریلی را بسیار بالا خواهد برد موجب می‌شود در صورت بروز اشتباهات انسانی، شاهد وقوع پیامدهای اجتماعی گسترده‌ای باشیم که در درجه نخست، سازمان بهره‌بردار را به چالش خواهد کشید.
بهادری ادامه داد: با توجه به استفاده قشرهای مختلف مردم از مترو از جمله کودکان و سالمندان، در گام بعد توجه به سلامتی مسافران و مسائل زیست‌محیطی در افزایش رضایتمندی آنها از استفاده از حمل‌ونقل عمومی سهم بسزایی خواهد داشت. بنابراین راه‌اندازی پله‌های برقی، هواسازها، دستگاه‌های تهویه، مسیرهای خروج اضطراری، علائم راهنما و هشداردهنده و... در هنگام بهره‌برداری از خطوط مترو ضروری به نظر می‌رسد.
این کارشناس ارشد راه‌آهن برقی معتقد است علاوه بر احتمال وقوع مشکلات انسانی در بهره‌برداری زودهنگام خطوط مترو، این اقدام می‌تواند باعث استفاده نادرست و غیرکارشناسانه از تجهیزات شده و در نتیجه، هزینه‌های زیادی به سازمان متولی مترو تحمیل کند.
او اضافه کرد: استفاده از تجهیزات موقت، راه‌اندازی تجهیزات در شرایط نامساعد تونل‌ها و ایستگاه‌ها، انجام نشدن بازدیدهای مورد نیاز سامانه‌ها در زمان تحویل‌دهی و رعایت نشدن استانداردها، از جمله موضوع‌هایی است که ضمن کاهش طول عمر مفید تجهیزات مترو، موجب افزایش هزینه‌های جاری شرکت بهره‌بردار مترو خواهد شد.
اگرچه مسئولان مدیریت شهری و مدیران مترو می‌گویند بهره‌برداری زودهنگام از خط ۷ مترو در نبود تجهیزاتی مانند هواکش، راه فرار، پله برقی و حتی قطار به اندازه کافی، به دلیل یافتن مشکلات احتمالی بوده و در دنیا متداول است اما بر اساس نظر بهادری، این سخن چندان قابل استناد به نظر نمی‌رسد.
بهادری در این زمینه گفت: برای آزمایش خطوط مترو آماده بهره‌برداری و یافتن اشکالات احتمالی، پیش از آغاز بهره‌برداری عمومی، با انجام دو نوع آزمایش سرد (حرکت قطار بدون محرکه و نیروی برق) و آزمایش گرم (حرکت قطار با نیروی برق ایجادشده)، بهره‌برداری به شکل آزمایشی انجام می‌شود که مشخص می‌کند خط مورد نظر دارای شرایط بهره‌برداری است یا خیر.
این کارشناس‌ارشد راه‌آهن برقی تاکید کرد: انجام درست و موفق عملیات آزمایش‌های سرد و گرم به منزله مشخص شدن مشکلات یا تایید بی‌اشکال بودن تجهیزات مورد استفاده است و با وجود این آزمایش‌ها، دیگر نیازی به بهره‌برداری آزمایشی به همراه مسافر و بالابردن ریسک‌پذیری عملیات بهره‌برداری نیست.
به گفته بهادری، در بیشتر کشورهای جهان، هرچند بهره‌برداری از خطوط به‌صورت فازبندی شده مرسوم است اما به‌طور معمول، فازهای تعیین‌شده شامل بهره‌برداری از تعداد ایستگاه‌های متوالی و پشت سرهم و با رعایت تمامی جوانب مسائل فنی و عمومی انجام می‌شود.
ویژگی‌های خط ۷ مترو تهران
خط ۷ متروی تهران که در روزهای گذشته با حضور مسئولان شهرداری تهران به بهره‌برداری رسید، در مجموع ۲۷ کیلومتر طول دارد که درحال‌حاضر ۲۲ کیلومتر آن به بهره‌برداری رسیده است. قرار است ۵کیلومتر باقیمانده خط ۷ نیز تا پایان سال به بهره‌برداری برسد.
خط ۷ مترو تهران از شهرک امیرالمومنین (قصر فیروزه) در کنار ورزشگاه تختی در جنوب شرقی پایتخت آغاز و پس از طی مسیر شرقی-غربی و تقاطع با خط یک در ایستگاه مولوی، به سمت شمال متمایل می‌شود و در ایستگاه نواب با خط ۲ و در ایستگاه توحید با خط ۴ تقاطع خواهد داشت، سپس در امتداد بزرگراه چمران ادامه یافته و پس از عبور از کنار برج میلاد وارد میدان صنعت در شهرک غرب شده و در انتها به میدان بوستان در سعادت‌آباد می‌رسد.
این خط دارای ۱۰ ایستگاه است که درحال‌حاضر ۷ ایستگاه میدان صنعت، دانشگاه تربیت مدرس (پل نصر)، شهیدنواب صفوی، کمیل، بریانک، میدان محمدیه (مولوی) و بسیج به بهره‌برداری رسیده است. درحال‌حاضر زمان فعالیت این خط از ساعت ۱۰ تا ۱۳ در نظر گرفته شده و فاصله گذر قطارها هر ۴۵ دقیقه است. درحال‌حاضر سه رام قطار برای تردد در این خط پیش‌بینی شده که گفته می‌شود از خطوط دیگر گرفته شده است.
به گفته مسئولان، با بهره‌برداری از این خط، بار ترافیکی مسیرهای شرقی-غربی تهران همچون بزرگراه شهید همت و شهیدحکیم کاهش یابد. اتصال خط ۷ به خط یک و ۲ متروی تهران، از جمله مزیت‌های خط ۷ به شمار می‌آید. با وجود بهره‌برداری از این خط، کار ساخت ۳/۵کیلومتر از باقیمانده خط ۷ از میدان صنعت به سمت میدان کتاب و ۵/۱کیلومتر از خیابان شهیدمحلاتی به سمت شهرک امیرالمومنین در جنوب شرقی تهران، همچنان ادامه خواهد داشت.
براساس برنامه‌ریزی مدیریت شهری در برنامه پنج‌ساله شهرداری تهران، این خط باید تا پایان سال ۹۴ به بهره‌برداری می‌رسید، اما به دلیل وجود مشکلات مالی، کار ساخت آن طول کشید.
