درآمد ٣٠هزار میلیارد ریالی عربستان از حجاج ایرانی
تین نیوز | بر اساس اعلام یک کارشناس حوزه گردشگری دولت عربستان‌سعودی از زائران ایرانی خانه خدا به صورت میانگین سالانه بیش از ٣ هزار میلیاردریال درآمد کسب می‌کند. بیشتر از ٧ درصد این مبلغ حجم درآمد عربستان از سفر حج عمره حجاج ایرانی است.
در همین شرایط این روزها که تنش‌ها میان ایران و عربستان، به‌ویژه پس از حمله این کشور به یمن و همچنین تعرض به دو نوجوان ایرانی در فرودگاه جده در اوج است، بسیاری خواستار توقف اعزام حجاج به این کشور شده‌اند. استدلال منتقدان این است که در شرایطی که شأن و احترام حجاج ایرانی در عربستان حفظ نمی‌شود لازم نیست با فرستادن زائران ایرانی به این کشور به اقتصاد آنها سود مالی برسانیم.
تاکنون در این رابطه، هم برخی از مراجع تقلید و هم مسئولان مختلف اظهارنظر کرده‌اند. علاوه‌براین در نظرسنجی‌های صورت‌گرفته در وب‌سایت‌های مختلف در همین رابطه، در اغلب موارد بیشتر از ٩ درصد شرکت‌کنندگان در نظرسنجی رأی به لزوم لغو سفرهای حج عمره تا زمان تغییر رفتار عربستان داده‌اند.
در چنین شرایطی بررسی جایگاه و سهم اقتصاد گردشگری سفر حج، هم برای جیب ایرانیان و هم برای خزانه دولت سعودی حائزاهمیت است. بر اساس آخرین آمارهای منتشرشده توسط صندوق بین‌المللی پول و منابع خبری وابسته به دولت عربستان درآمد سالانه عربستان، از حج واجب و عمره معادل ٣ میلیارد دلار تخمین زده شده است.
درهمین‌حال سایت شبکه العربیه چندی پیش، درآمد حاصل از موسم حج امسال (بدون احتساب عمره) را ۳۲ میلیاردریال عربستان (معادل ٥/٨میلیارددلار) اعلام کرده بود. ١ سال پیش، در سال ۲۰۰۴ میلادی، درآمد عربستان از موسم حج برابر با ٢/٥میلیاردریال عربستان (معادل ٣٨/١ میلیارددلار) بود و به‌این‌ترتیب ظرف مدت ١ سال، درآمد عربستان از حج، بیش از شش‌برابر شده است. این کشور سالانه پذیرای ٢٢ میلیون زائر از کشورهای مختلف اسلامی است که از این تعداد، بیش از دومیلیون زائر مربوط به حج تمتع است.
برای بررسی بیشتر و جزئی‌تر سهم زائران ایرانی در این بخش از درآمدهای دولت عربستان به سراغ اردشیر اروجی، کارشناس گردشگری و مدیرکل سابق دفتر آمار و برنامه‌ریزی سازمان میراث فرهنگی، رفتیم تا در این‌باره از او بپرسیم. این صحبت‌های او است: «دولت عربستان به هر کشور مسلمانی سهمیه مشخصی برای حج عمره و حج تمتع می‌دهد که این آمار در پاره‌ای مواقع بسته به روابط دولت این کشور با دیگر کشورها متغیر است. اما به‌صورت‌کلی آنها برای کشور ما در حوزه حج عمره بین ٨ تا ٩ هزار سهمیه درنظر گرفته‌اند، همچنین در حوزه حج تمتع شیوه محاسبه آنها به‌ازای جمعیت
کشورها و هر هزار نفر، یک حاجی است که بر همین اساس سهم ایران در این بخش نیز ٧٥ هزار نفر تعیین شده که البته مجموع این آمار در دوره‌هایی که روابط دو کشور مثبت بود تا یک میلیون‌نفر هم افزایش پیدا کرد. با این حال آمارهای زائران در سفرهای حج تمتع و حج عمره به دلیل انجام کارهای عمرانی در عربستان در چهار تا پنج سال اخیر متغیر شده و کاهش داشته است.» اروجی می‌افزاید: «برای رسیدن به درآمدهای دولت عربستان از طریق حجاج ایرانی، به‌طور میانگین برای رسیدن به یک عدد مشخص برای حج عمره ٨٥ هزار نفر را درنظر می‌گیریم. از طرفی با توجه به اینکه هزینه‌های حج عمره به
دلایل کاروان‌های متنوع قیمت‌های مختلف بین ٧/١ میلیون تا ٨/٢ میلیون تومان بسته به نوع کاروان و هتل دارد، میانگین این اعداد را می‌توان عدد دو میلیون تومان در نظر گرفت. حالا اگر ٨٥ هزار نفر را در دو میلیون تومان ضرب کنیم به عدد یک‌هزارو ٧ میلیاردتومان می‌رسیم که این میزان مبلغ هزینه‌کرد حجاج ایرانی تنها در این بخش است و حتی با درنظرگرفتن دلار با قیمت سه هزارتومان مجموع آن به ٥٦ میلیون‌دلار در سال می‌رسد؛ یعنی می‌توان گفت حجاج ایرانی در هر سال چیزی حدود ٥٦ میلیون دلار تنها در بخش حج عمره به اقتصاد زیارتی گردشگری عربستان کمک
می‌کنند.»
مدیرکل سابق دفتر آمار و برنامه‌ریزی سازمان میراث فرهنگی همچنین در رابطه با بخش حج تمتع چنین آماری را ذکر می‌کند: «همان‌گونه که گفتم بر اساس اعلام عربستان به ازای هر هزار نفر، یک حاجی تعیین شده که سهم کنونی ما در هر سال برای حج تمتع ٧٥ هزار نفر است. در این چند سال که در حال مرمت و توسعه حرم هستند ٢ درصد از سهمیه هر کشور کم کرده‌اند که سهمیه ما به ٦ هزار نفر رسیده است اما در دوره‌هایی سهمیه ما حتی تا ١ هزار نفر هم رسیده بود. با این حال من به‌صورت میانگین برای این بخش نیز سهمیه ٧٥ هزار نفری را درنظر می‌گیرم که با توجه به قیمت بالاتر نرخ هزینه این حج
عدد ١ میلیون تومان به ازای هر نفر را باید برای آن در نظر گرفت. بر این اساس مجموع درآمد این کشور از زائران ایرانی موسم حج تمتع نیز حدود ٧٥ میلیاردتومان در سال است که برابر است با ٢٥ تا ٣ میلیون دلار.»
طبق گفته اردشیر اروجی از آنجا که برحسب سنت‌های رایج هر حاجی ایرانی از عربستان با خود مقدار زیادی سوغاتی برای نزدیکان و آشنایان خریداری کرده و به کشور می‌آورد اگر مبلغ خرید هر نفر را تنها یک میلیون‌تومان در نظر بگیریم ایرانی‌ها سالانه از عربستان معادل ٩٢٥ میلیاردتومان- نزدیک به ٣ میلیون دلار - کالا به‌عنوان سوغاتی خریداری کرده و به کشور وارد می‌کنند.
با درنظرگرفتن مجموع اعداد ذکرشده مشخص می‌شود به‌صورت میانگین عربستان هر سال حدود یک میلیارد دلار درآمد از طریق زائران ایرانی کسب می‌کند، حتی اگر این مبلغ را در دلار سه هزارتومانی ضرب کنیم به عدد سه هزار میلیارد تومان یا ٣ هزار میلیارد ریال می‌رسیم.
همه اینها در شرایطی است که دولت عربستان برای کسب این سود کلان از گردشگران زیارتی ایران، حتی یک دلار هزینه تبلیغ یا تلاش برای جذب نمی‌کند و همه هزینه‌ها برای تبلیغات و جذب حجاج ایرانی در داخل کشور و توسط شرکت‌ها و سازمان‌های داخلی انجام می‌شود. اروجی با ذکر همین موارد می‌گوید: طبیعی است درچنین‌شرایطی ما انتظار داریم دولت سعودی با حجاج و شهروندان ایرانی، نه فقط به‌خاطر شرایط میزبانی از زائران، بلکه دست‌کم به‌دلیل همین سود و منفعت اقتصادی، رفتاری درخور شأن و همراه با احترام داشته باشد.
درهمین‌شرایط حجت‌الاسلام سالک، رئیس فراکسیون حج و زیارت مجلس‌شورای‌اسلامی، نیز از امکان لغو سفر عمره‌گزاران ایرانی از سوی مجلس‌شورای‌اسلامی، به‌صورت موقت و تا اجرای مجازات متخلفان تعرض به دو نوجوان ایرانی خبر داد.
سالک در ادامه افزوده است: «تعرض پلیس عربستان سعودی به زائران ایرانی خانه خدا محکوم است، البته و خوشبختانه نوجوان‌های ما با مقاومت و هوشیاری در برابر این تعرض ایستادند که خود این کار جای ستایش دارد. بااین‌حال مجلس دنبال برخورد قانونی با این موضوع است که ان‌شاءالله در قالب یک طرحِ دوفوریتی، این قضیه پیگیری خواهد شد. تصمیم ما این است که ان‌شاءالله اشد مجازات برای متخلفان و این دو پلیس مجرم و اجرای مجازات آنها به‌صورتی قوی و جدی پیگیری شود. همین‌طور امیدواریم وزارت امور خارجه و سازمان حج و وزارت نیز این مسئله را تا اجرای این خواسته، که هم برای ما
مهم است و هم به شکل مطالبه مردمی درآمده، دنبال کنند.»
