نقش تایر هواپیما در ایمنی پرواز

وبلاگ تین نیوز | شورای ایمنی حمل و نقل ملی امریكا اعلام كرد برخی از تكنسین­های فنی از فواصل زمانی مناسب بازبینی فشار باد تایرها اطلاع ندارند و درنتیجه هواپیماها را با تایرهایی پرواز می‌دهند كه به طور خطرناكی كم بادهستند. این شورا به ذكر سقوط هواپیمای لیرجت -600 می­پردازد كه سانحه آن را ناشی از سرویس و نگهداری ضعیف تایرها می­داند.
شورای ایمنی حمل و نقل ملی گفت فشار باد تایرها در هنگام سانحه هواپیما كه در كلمبیا، كارولینا جنوبی اتفاق افتاد، حدود 3هفته قبل از 19 سپتامبر 2008 بازبینی نشده بود. نقایص چندگانه تایر حاصل (كم بادی شدید) هنگام برخواستن هواپیما از سطح باند روی داد و خلبان را وادار ساخت از برخاستن صرف نظر كند اما هواپیما از منطقه ایمن باند گذشت و دچار سانحه شد.
تمام خدمه و دو سرنشین آن كشته شدند، دو سرنشین دیگر بسیار مجروح شدند و هواپیما منهدم شد.
بررسی سانحه معلوم كرد كه چهار ارابه فرود اصلی در دسامبر 2007 نصب و در زمان سانحه متحمل 20 فرود شده بودند. میزان فشار باد تایر ها بالغ بر 220 پی.اس.آی. بود.

مطابق موازین كاركرد تایر كه در مدارك مربوطه از جمله سازمان هواپیمایی كشوری آمریكا ذكر گردیده حداكثر افت مجار فشار تایر روزانه حدود 5درصد می باشد. آزمون­های كارخانه تایرسازی گودیر نشان دادند نوع تایر نصب شده بر هواپیمای سانحه دیده روزانه 2/2 درصد افت فشار داشتند.

گزارش سانحه حاكی از آن بود كه دفترچه ثبت تعمیر و نگهداری لیرجت نشان می‌داد این هواپیما طی 12 روز قبل از سانحه پنج روز پرواز كرده است. مصاحبه­هایی كه با كاركنان تمام مراكز بررسی سانحه هواپیما درآن دوره صورت گرفت مشخص ساخت آنها هیچ تعمیرات یا درخواست بازبینی ارابه فرود اصلی را دریافت نكرده بودند.

آزمون­های بعدی نشان داد كه تایر­های فرود اصلی حدود 36درصد كم باد بودند. گزارش شورای ایمنی حمل و نقل ملی كه راهنما تعمیرونگهداری هواپیما تاكید دارد تایر را می­توان با كسر فشار15درصد یا بیشتر تعویض كرد.

صدمات ناشی از حرارت زیاد
وقتی تایرها می‌چرخند حرارت تولید می­كنند كه عمدتا به دلیل اصطكاكی است كه هنگام انحراف اندكی متاثر از سرعت برخورد تایر با زمین به وجود می­آید. تایرها زمانی صحیح كارمی‌كنند كه منظم باد شوند و بیش از حد بر آنها بار تحمیل نگردد. باوجود این وقتی تایرها كم بادشوند یا بار زیاد یر آنها تحمیل شود بیش از حد مجاز منحرف خواهند شد.
گزارش حاصل می­گوید: وقتی دیواره‌های جانبی تایرها تحت هر چرخش بیش از حد خم شوند، به فرسوده شدن الیاف های بیش از اندازه می­انجامد و فشار درونی آن سریع­تر از زمانی افزایش می‌یابد كه به نحو مطلوب باد شده باشد حرارت بالا خواص فیزیكی تركیبات تایر را از بین می­برد و صدمات جبران ناپذیری به بار خواهد آورد. دستورالعمل باز بینی‌های روزانه فشار باد تایرها دركتابچه راهنمای تعمیر نگهداری بسیاری از هواپیماها و مدارك تعمیرنگهداری تایرها درج شده و گزارش سانحه نیز به این دستورالعمل­ها اشاره دارد.
گزارش­ها حاكی از آن است كه بازبینی فشار باد تایرهای هواپیما لیرجت-60 وظیفه تكنسین‌های قسمت تعمیر نگهداری است البته در مورد این هواپیما دسترسی به تایر ها امری ضروری است و خلبانان شركت فشار گلوبال اگزك حاكی از آن است كه دستورالعمل پرواز هواپیما لیرجت-60 مشخص نمی‌كرد كه بازبینی روزانه تایرها امری ضروری است و خلبانان شركت فشار تایرها را بازبینی نكرده و درخواست انجام چنین كاری نشده بود. در روز سانحه، دستورالعمل پیش از پرواز ایجاب می‌كرد خدمه پرواز، چرخها، تایرها و ترمزهای ارابه فرود اصلی را بازبینی كنند و دستورالعمل پرواز هواپیما نیز بازبینی آنها را تاكید می‌نمود. گزارش سانحه از زبان كارشناسان می‌گوید كه قبل از پرواز باید با چشم به بازبینی شرایط كلی تایرها از جمله فرسودگی شدید، بیرون زدگی دیواره تایرها یا مشهود شدن الیاف تایرها پرداخت و تنها یك خلبان اظهار كرد كم بادی تایر را به دشواری می‌توان با چشم تشخیص داد.

تنها یكی از خلبانان لیرجت-60 درمصاحبه خودگفت كه بازبینی فشار باد تایر به بخش تعمیرنگهداری مربوط است و آنها آموزش چنین كاری را ندیده بودند. مدیر بخش تعمیر و نگهداری شركت گلوبال اگزكت به ماموران بررسی سانحه گفت كه نمی‌دانسته فشار باد تایرها چندوقت یكبار بازبینی می‌شدند. 

افت فشار نامحسوس
شورای ایمنی حمل و نقل ملی امریكا در گزارش سانحه و توصیه­های ایمنی همراه آن اظهار كرد كه حتی اگر تایرهای هواپیما مسافری روزانه 5درصد از باد خود را از دست بدهند این افت فشار مشهود نیست و تنها با بازبینی ابزاری فشار آنها می‌توان به این امر واقف شد.

شورای ایمنی حمل و نقل ملی گفته كه به دلیل افت فشار سریع تنها چند روز طول می‌كشد تا باد این تایرها به كمتر از مقداری برسد كه دستورالعمل تعمیر و نگهداری، تعویض آنرا تصریح كرده است. شورای مذكور پیشنهاد كرد كه سازمان هواپیمایی كشوری آمریكا خلبانان و تكنسین­های تعمیر و نگهداری را از افت فشار بالقوه تایرها و پیامدهای آن، آگاه سازند. شورا همچنین از سازمان هواپیمایی كشوری آمریكا درخواست كرده تمامی مسئولان شركت­های هواپیمایی و مالكان هواپیماهای خصوصی را وادار سازد تا فشار تایرهای هواپیما را به تكرار بازبینی كنند.

علاوه بر این شورای حمل و نقل ملی اظهار داشت كه اف.ای.ای باید در دستور العمل های تعمیر و نگهداری تصریح كند. بازبینی فشار باد تایرها باید در مكانی استاندارد و قابل تشخیص و با فواصل زمانی معین برای همه هواپیماها قابل اجرا باشد. شورا باز هم اعلام كرد خلبان­های هواپیماهای تحت مقررات هواپیمایی كشوری امریكا باید مجاز باشند تا فشار تایرها را بازبینی و وجود سیستم های كنترل فشار باد تایرها باید در مورد تمام هواپیما­های مسافربری الزامی شود. گزارش سانحه اعلام كرد اكر سیستم كنترل فشار باد تایرها بر روی هواپیما نصب بود اطلاعات مورد لزوم را در اختیار خلبانان قرار می‌داد اگرچه مسئولان شركت­های لیرجت و گلوبال اگزكت گفتند در فكر نصب این سیستم بودند سیستم مذكور شامل حسگر بیسیم فشار و دمایی است كه در تایر قرار می‌گیرد تا بازبینی روزانه فشار باد تایرهای هواپیما را امكان­پذیر سازد. هشداردهنده صوتی و تصویری این سیستم خلبان را از عدم فشار مطلوب تایرها آگاه می سازد. 

دستورالعمل‌های جدید
قبل از آنكه گزارش سانحه منتشر شود اف.ای.ای خطرات تایرهای كم باد را شرح و برای پرهیز از این مشكل راهنمایی­هایی ارائه كرد.
به گفته اف.ای.ای تایر هواپیماهای معمولی مركب است از 50درصد لاستیك، 45درصد پارچه و 5درصد فولاد. این تایر ها به منظور حمل بارهای سنگین در سرعت­های بالا طراحی شده­اند. مشكلاتی كه بر اثر فشار نادرست باد تایر­ها ایجاد شده می‌تواند به خرابی جبران ناپذیری بی­انجامد به­علاوه بیش از حد باد شدن تایر نیز می‌تواند موجب فرسودگی غیر یكنواخت آج تایر و كاهش كشش شود و آج تایر را بیشتر مستعد بریده شدن نكند. از طرفی كم باد بودن تایر می‌تواند باعث فرسودگی غیر یكنواخت تایر و افزایش و تنش بر آن و دمای بالای تایر سبب كاهش عمر آن می‌شود.