◄ پیشنهادات استاندارد UIC705 برای افزایش سرعت خطوط معمولی به 230

وبلاگ عباس قربانعلی بیک-پیش­ بینی آینده و رعایت الزامات آن در حد استطاعت یکی از الزامات انتخاب و اجرای هر طرح و پروژه به شمار می‌رود بویژه وقتی عمر طرح طولانی باشد که در این ویژگی در خطوط راه­ آهن بدلیل عمر بسیار طولانی مسیر که اکنون خطوط اولیه آن به دو قرن نزدیک می‌شود اهمیت بیشتری می‌یابد.

 

در کشور ما که اکنون عمر برخی خطوط ریلی به هشتاد سال می‌رسد کاملا مشهود است که سرعت، بار محوری، بارطولی، طول قطار، قواره و ... طی این سال‌ها تغییرات زیادی داشته اند و چنانچه پیش­‌بینی‌­ها مناسب نبود هزینه و مشکلات زیادی را در بهره­ برداری از شبکه و توسعه آن ایجاد می‌کرد.

 

هرچند طراحان اولیه اروپایی بسیاری از این ملاحظات را در طراحی خطوط منظور نموده بودند اما در خرداد 1355 استاندارد طراحی خطوط کامپساکس (شرکت مشاور دانمارکی) ضمن تشریح تفاوت سرعت طراحی و بهره‌­برداری، رویکرد طراحی خطوط جدید را برای راه‌آهن ایران تدوین و مشخص کرد که از جمله مبنای سرعت طراحی خطوط جدید (و مسیرهای اطلاحی خطوط موجود) 160 کیلومتر در ساعت و مبنای بار محوری خطوط جدید 30 تن اعلام می‌شود.

 

در سال 2003 میلادی ویرایش اولیه استاندارد 705 UIC (اتحادیه بین المللی راه آهنها) با عنوان زیرساخت برای قطارهای بین شهری کج شونده (Infrastructure for tilting trains) با سرعت 70 تا 230 کیلومتر در ساعت تدوین شد که با تعیین الزامات هندسه خط با پذیرش قوس اصلی تا حداقل 250 متر، حداکثر بار محوری 18 تن را برای قطارهای خودکشش تعیین نموده (که بالاتر از بار محوری قطارهای خودکشش دیزلی ایران میباشد) و با اشاره به کسری دور تا 30 سانتیمتر در راه‌­آهن آلمان کسری دور 275 میلیمتر را توصیه کرده است.

 

در بخش مشخصات اجزاء روسازی مناسب برای این استاندارد نیز ریلهای UIC54 و UIC60 با گرید 900A و تراورس بتنی با فاصله 60 سانتیمتر و پابندهای الاستیک و مقدار کافی بالاست تعیین و جوشکاری پیوسته توصیه شده است.

 

 در جدول صفحه 5 استاندارد 713 UIC برای تراورس استاندارد، قابلیت سرعت 200 با بار محوری 225 کیلونیوتون و سرعت 300 با بار محوری 180 کیلو نیوتون اعلام شده است.

 

بر این اساس پس از پیشنهاد اولیه برقی کردن مسیر تهران- مشهد با سرعت 200 در کمیسیون مشترک ایران و کرواسی و آغاز بررسی‌های برقی تهران مشهد با سرعت 200 نام‌ه­ای به معاونت ساخت و توسعه وزارت راه برای استعلام تطابق خطوط جدید با استاندارد 705 ارسال و پاسخ مورخ 5/3/86 مدیرکل دفتر فنی و امور طرح‌ها از شرکت ساخت زیربناهای حمل و نقل دریافت شد که مبنای تثبیت سرعت 200 (قطار مسافری با لوکوموتیو) و انتخاب سرعت 250 برای (قطار خودکشش) در مسیر تهران- مشهد شد، در این راستا برای سیستم کنترل اتوماتیک قطار (ATC) تاییدیه سرعت 200 و قابلیت ارتقاء سرعت به 250 با تغییرات نرم افزاری از اداره کل علائم و ارتباطات دریافت شد و امکان افزایش سرعت واگنهای جدید با بوژی MD523 و Y32 به 200 با دو دیسک ترمز از شرکت سازنده ترمز اخذ شد.

 

یکی از الزامات اولیه افزایش سرعت قطارهای آینده تا 250 در خطوط معمولی (حتی یک خطه) و سرعت 350 و بالاتر در خطوط سریع السیر (دوخطه برقی) تدوین آیین ­نامه طراحی و احداث خطوط است که در سال 1386 در قالب نشریه 394 در زمینه طراحی و احداث خطوط سریع‌السیر منتشر شد اما با ملاحظه تعریف خطوط سریع ­السیر مندرج در صفحه نخست (سرعت بالای 160) به نظر می‌رسد رویکرد فنی آن مشابه آیین­ نامه قدیمی کامپساکس برای راه ­آهن ایران که در شرایط سال 1354 تدوین گردید بوده و بازنگری سریع آن ضروری به نظر میرسد، (سال 2012 کمیته  HS2 برای وزارت راه انگلستان سندی تهیه کرده و سرعت طراحی خطوط جدید را 400 اعلام کرده است).