۲۰۰ هزار میلیارد دلار خانه با بهره‌برداری صفر
تین نیوز| وزیر راه و شهرسازی گفت: در حال حاضر ۲ میلیون و ۵۸۷ هزار خانه خالی در کشور وجود دارد که از نظر اقتصاد ملی رقم بسیار تکان‌دهنده‌ای به شمار می‌رود.
به گزارش تین نیوز به نقل از خبرآنلاین، عباس آخوندی در همایش بازخوانی تفکر و تجربه شهرهای جدید در ایران با اشاره به اهمیت بحث توجه به انسان‌ها در حوزه شهرسازی و احداث شهرهای جدید، اظهار داشت: به طور قطع اگر مساله انسان‌ها در این دو حوزه دیده نشود، آخر کار می‌بینیم که همین افراد علیه شما بلند می‌شوند؛ امری که تاکنون نیز شاهد آن بوده‌ایم.
آخوندی با تاکید بر اینکه مساله فرهنگ و انسان، محور اصلی انقلاب اسلامی ما در کشور بوده است، افزود: این اندیشه باید در تمام مراحل حوزه شهری مورد توجه قرار گرفته و در مقام عمل قرار گیرد. این در حالی است که می‌بینیم امروزه نهاد شورشگر مدرنیته تمامی اندیشه‌ها را به زیر سایه خود قرار داده و ما شاهد غلبه تکنیک بر این اندیشه‌ها هستیم.
وی ادامه داد: امروزه می‌بینیم که هزاران میلیارد تومان در کلان‌شهرها هزینه می‌شود تا ما شاهد کاهش تعداد روزهای برخوردار از هوای سالم بوده و بخش عمده‌ای از عمر خود را در ترافیک باشیم. هزینه‌هایی که نه‌تنها طراوت شهرها را از بین می‌برد، بلکه چهره آن‌ها را نیز عبوس کرده و روابط انسانی را نابود می‌سازد. در حال حاضر ایرانیان مسیر روبه‌رو خود را روشن نمی‌بینند و برای یافتن انگیزه و انرژی باید به عقب برگردند. این مساله نکته بسیار مهمی است که باید مورد توجه قرار گیرد.
وزیر راه و شهرسازی، بازگشت به بحث انسان‌محوری و قلمداد شدن آدم‌ها به‌عنوان هسته اصلی تشکیل‌دهنده یک شهر را نکته مهم موردتوجه در این عرصه دانست و گفت: ما باید شهری داشته باشیم که غیر آدم در آن در جهت رفاه انسان‌ها استفاده شود. مساله‌ای که گفتن آن ساده است، ولی بدون شک عمل کردن به آن کاری بسیار سخت و دشوار محسوب می‌شود؛ چراکه نیاز به یک تغییر انگاره بنیادین دارد.
این مقام مسوول اضافه کرد: تغییر انگاره با دستورالعمل محقق نمی‌شود، بلکه نیاز به تغییر در نحوه اندیشه در حوزه توسعه دارد. ما باید به هسته توسعه‌ای در شهرها توجه کنیم به‌واقع آیا این هسته توسعه‌ای همچنان به گسترش و تکرار طرح‌های عمرانی نیاز دارد یا نحوه تفکر یک ملت و قدرت آن‌ها برای همین چالش‌های بنیادین راه‌حل رسیدن به آن است؟ این مساله بحثی است که با هیچ دستوری قابل‌تعمیم نبوده و نیاز به تلاش تاریخی و جمعی دارد.
آخوندی با اشاره به مفهوم پروژه مبنی بر غلبه تکنیک بر تحولات روحی آدم‌ها در این حوزه گفت: من منکر پروژه نیستم؛ چراکه هیچ کاری بدون تصرف در محیط قابل‌اجرا نیست، ولی بحث مورد توجه در این قسمت عدالت است، اینکه ما چگونه می‌خواهیم از این محیط به‌طور عادلانه بهره‌برداری کنیم.
عضو کابینه دولت یازدهم در ادامه با تاکید بر اینکه انتقام محیط از انسان‌ها بسیار سخت‌تر از انتقام آدم‌ها از یکدیگر است، گفت: بدون شک نباید به‌گونه‌ای از محیط پیرامون خود بهره‌برداری کنیم که این فضا از ما انتقام بگیرد. آنچه امروز ذهن من را به خود مشغول کرده، همین عدم تعادل‌های موجود در کشور است.
وی با بیان اینکه شهرهای جدید در دهه ۶۰ با توجه به تحولات جمعیتی وقت و تقاضای انبوه آن زمان شروع به احداث کردند، متذکر شد: در آن زمان تقاضای بسیاری به دلیل مهاجرت‌های ناشی از جنگ، بیکاری و رشد جمعیت در شهرها به‌ویژه شهرهای بزرگ به وجود آمد. درنتیجه گرایش شدیدی به سمت شهرهای جدید مطرح شد. در آن زمان تصور می‌شد که با تسلط به تکنیک می‌توانیم تمامی مشکلات را به‌راحتی برطرف کرده و در هر مکانی عقلانی بود شهر جدیدی را ایجاد کنیم؛ اما امروزه پس از گذشت ۳۰ سال مجموع شهرهای جدید باوجود برخورداری ظرفیت پذیرش ۴.۵ میلیون جمعیت تاکنون شاهد اسکان یک‌میلیون نفر بوده‌اند.
وزیر راه و شهرسازی با تاکید بر اینکه با توجه به اهداف جمعیتی اولیه در شهرهای جدید تاکنون ۲۳ درصد از آن محقق شده است، عنوان کرد: قاعدتا این شهرها در پیرامون شهرهای بزرگ واقع‌شده‌اند تا بتوانند رشد کلان‌شهرها را کنترل کرده و جمعیت را به این مناطق منتقل کنند. این در حالی است که کلان‌شهر تهران دارای ۱۳.۵ میلیون نفر جمعیت است. شهری که در ابتدای دهه ۶۰ تنها دارای ۶ میلیون جمعیت بود. پس می‌بینیم که سهم شهرهای جدید در این زمینه اندک بوده و نمی‌تواند به‌عنوان یک راهکار مناسب در این عرصه به شمار برود.
آخوندی دراین‌باره اضافه کرد: من نمی‌خواهم بگویم که اندیشه شهرهای جدید اشتباه است. من خود از طرفداران این اندیشه هستم. ولی اگر بخواهیم ارزیابی مجددی در بازخوانی اندیشه‌های این شهرها داشته باشیم، باید ببینیم که چرا سیاست‌های پیشین شهرهای جدید نابود شده و اهداف مشخص‌شده محقق نشده است.
این مقام مسوول در ادامه توجه به تحولات پیرامونی را راه‌حل اصلی رفع مشکلات شهرهای جدید دانست و تصریح کرد: ما باید نقطه گرفتاری کانونی این شهرها را پیدا کنیم. آمارهای جمعیتی موجود از این مناطق حاوی دو پیام بسیار مهم در حوزه سیاست شهرسازی در این مناطق هستند. یکی کاهش سرعت رشد قابل‌توجه جمعیت شهری و دیگری توجه به ظرفیت جمعیتپذیری شهرهای موجود است.
وی دراین‌باره افزود: اگر به ظرفیت جمعیتپذیری شهرهای موجود کشور نگاه کنیم می‌بینیم که تقریبا اکثر شهرها قدرت جذب جمعیت بیش از خود را دارند. طبق مطالعات اخیر انجام‌شده در حال حاضر حدود ۳.۹ میلیون خانه در تهران وجود دارد که مفهوم آن این است که با در نظر گرفتن بعد خانوار ۳.۲ ظرفیت جمعیتپذیری آن به حدود ۱۳ میلیون نفر می‌رسد.
این در حالی است که ظرفیت حقیقی آن برابر با ۸.۲ میلیون نفر است. این مساله تقریباً در تمامی شهرهای کشور دیده می‌شود که نشان‌دهنده ظرفیت جمعیتپذیری بسیار گسترده شهرهای موجود ما در ایران است.
وزیر راه و شهرسازی با تاکید بر اینکه با توجه به آمار اعلام‌شده فلسفه کمک شهرهای جدید برای سرریز جمعیت کلان‌شهرها کاملا مورد ترغیب قرارگرفته است، گفت: در حال حاضر طبق آمار گفته‌شده غیر از چند استان اکثر استان‌های کشور دارای نرخ رشد جمعیتی کمتر از یک یا منفی هستند.
آخوندی در ادامه افزود: اگر از جهت خرد این مساله را موردبررسی قرار دهیم داستان بسیار پیچیده‌تر می‌شود. آمارها نشان می‌دهد که در حال حاضر ۲ میلیون و ۵۸۷ هزار خانه خالی در کشور وجود دارد که از نظر اقتصاد ملی رقم بسیار تکان‌دهنده‌ای به شمار می‌رود.
وزیر راه و شهرسازی در ادامه بابیان این مطلب که نزدیک به دو میلیون واحد از این خانه‌های خالی از نظر بهره‌برداری صفر هستند گفت: این رقم بسیار بزرگ از نظر مفهوم مالی و اقتصادی به آن معناست که اگر هر خانه را ۱۰۰ هزار دلار در نظر بگیریم با رقمی بالغ‌بر ۲۰۰ هزار میلیارد دلار خانه با بهره‌برداری صفر روبرو می‌شویم. این ارقام واقعیتی است که هم‌اکنون در ایران به چشم می‌خورد.
وی این مشکلات را محصول نگاه فلسفه مدرن و یا همان غلبه تکنیک بر سایر موارد دانست و گفت: بدون شک این مساله بر روی زندگی شهرهای جدید و آینده توسعه شهرنشینی تاثیرگذار خواهد بود. مساله‌ای که قطعاً نمی‌توانیم نسبت به آن بی‌تفاوت باشیم. به تصور من با به اتمام رسیدن تمامی پروانه‌های صادرشده طی سال‌های ۹۱ و ۹۲ در سال‌های آتی شاهد افزایش مجدد این آمار خواهیم بود؛ به‌طوری‌که شاید در ۵ سال آینده این رقم به بیش از ۳ میلیون خانه افزایش پیدا کند.
عضو کابینه دولت تدبیر و امید در ادامه سخنان خود بروز این مشکلات و اتفاقات در بحث شهرسازی و مسکن ایران را نتیجه بی‌تدبیری گسترده و ساده‌اندیشی بسیار عجیب دانست و گفت: باوری بسیار عجیب که فضاها، آسمان، مقررات و ظرفیت‌های زیستی یک شهر فروخته شود تا آن شهر در کوتاه‌مدت به شکل ظاهری آباد شود.
آخوندی در این خصوص تاکید کرد: در این سال‌ها شاهد تفکر سوداگرانه‌ای از مدیریت شهری بودیم که بدون شک ریشه تمامی گرفتاری‌های فعلی ما محسوب می‌شود. اینکه وقتی همه‌چیز تبدیل به کالا و ابزاری برای معامله شود نتیجه آن نوعی سیاست فاسد و این محصول خام و تلخ می‌شود. محصولی که ما همچنان با آن مواجه بوده و هنوز در کشور به‌صورت شفاف درباره آن صحبت نکرده‌ایم.
وزیر راه و شهرسازی با اشاره به این مطلب که تاکنون در کشور در خصوص مورد تهدید قرا گرفتن تمام ظرفیت‌های زیستی و همچنین ظرفیت‌های نسل‌های آینده از سوی سیاست‌های سوداگرانه گذشته بحث نشده است گفت: به همین دلیل است که عاقلان این سیاست هنوز فکر می‌کنند که می‌توانند آن را ادامه داده و همچنان فضا و پیرامون مارا بفروشند. ما باید ببینیم که در پیرامون ما چه اتفاقات سهمگینی در حال وقوع است.
وی با تاکید براین نکته که این‌گونه بی‌مهری به انسان و طبیعت قطعا انتقام محیط اطراف را به دنبال خواهد داشت گفت: باید بسیار اندیشمندانه فکر کنیم که چه اندیشه مناسبی برای آینده شهرنشینی در کشور داشته باشیم. امروزه با توجه به اینکه تمامی استراتژیست‌های ایرانی همیشه از قدرت دریا و مزیت‌های نسبی آن برای کشور صحبت می‌کنند ولی در عمل می‌بینیم که دریا رها شده و تمامی نشانه‌ها به سمت مرکز کشور است. این صحبت‌ها درد دل نیست این مسائل بازی با طبیعت است که قطعاً آثار خود مانند فرونشست‌ها و خشک شدن هامون‌ها را برای کشور خواهد داشت.
این مقام مسئول ادامه داد: ازآنجایی‌که ما نمی‌توانیم براین مسائل بی‌توجه باشیم باید تجدیدنظری در خصوص اهداف و مبنای ایجاد شهرهای جدید در نظر بگیریم. ازاین‌پس شهرهای جدید نباید پاسخگوی سرریز جمعیت کلان‌شهرها باشند بلکه مبنای احداث آن‌ها باید بازگرداندن تعادل به جغرافیای ایران باشد.
آخوندی در خصوص احداث نسل سوم شهرهای جدید در کشور گفت: مفهوم احداث این شهرها آن است که به این عدم تعادل‌ها پرداخته شود نه اینکه مسیر قبلی و ساخت صرفاً خوابگاه‌هایی در کنار شهرهای بزرگ ادامه پیدا کند چراکه این کلان‌شهرها از قدرت جمعیتپذیری گسترده‌ای برخوردار هستند.
وزیر راه و شهرسازی ادامه داد: اگر با توجه به رویکرد اقتصادی به مساله نگاه کنیم باید از این ظرفیت ۴.۵ میلیون نفری شهرهای جدید بهره ببریم. قاعدتا با فعال شدن مسکن مهر به شکل اسمی تصور می‌شود که جمعیت از یک‌میلیون نفر به ۲.۵ میلیون نفر افزایش پیدا کند که اگر مبنا را بر همین مساله قرار دهیم ظرفیت ۲ میلیون نفری دیگری باقی می‌ماند که دارای نرخ بهره‌وری بسیار اندکی است پس باید ببینیم که چگونه می‌توان از این ظرفیت در جهت تامین مسکن و ارتقای کیفیت زندگی در شهرهای جدید استفاده کنیم.
به گفته آخوندی اگر سیاست سوداگرانه را کنار بگذاریم می‌بینیم که مساله مسکن ایران در سه حوزه مسکن خانه اولی‌ها، مسکن افراد ساکن در بافت‌های فرسوده و حاشیه شهرها متمرکز می‌شود که باید در سیاست‌‌گذاری‌های حوزه مسکن موردتوجه قرار گیرد.
وی با اشاره به این مطلب که ما باید ببینیم که شهرهای جدید چه کمکی می‌تواند به رفع مشکل مسکن به گروه‌های نام برده داشته باشد گفت: با این تاریخ نه سیاست شهرهای جدید و نه سیاست مسکن هیچ‌کدام مساله حاشیه‌نشین‌ها را رفع نکرده و حتی به آن نزدیک نشده است بنابراین باید توجه ویژه‌ای به این بخش داشته باشیم، هرچند که عقیده ما آن است که مشکل حاشیه‌نشین‌ها باید در خود منطقه سکونت آن‌ها حل شود چراکه انتقال این افراد به محلی دیگر امری صحیح خواهد بود.
وزیر راه و شهرسازی در پایان محله‌محوری را یکی از سیاست‌های اصلی مورد توجه در شهرهای جدید در دولت یازدهم دانست و گفت: روابط انسانی در محله شکل می‌گیرد امیدواریم این سیاست در شهرهای جدید مؤثر بوده و هرچه سریع‌تر جنبه عملیاتی و اجرایی پیدا کند.
