◄ گزارشی که خوانده نشد
وبلاگ مجید بابایی-قانون برنامه پنجم توسعه دولت را مکلف کرده بود تا تعداد وزارتخانه‌های خود را از بیست و یک به هفده برساند. در این راستا برنامه ادغام بعضی وزارتخانه ها در دستور کار دولت قرار گرفت. یکی از این موارد ادغام وزارت راه و ترابری در وزارت مسکن و شهرسازی بود که در دولت دهم به تصویب رسید.
وبلاگ مجید بابایی-
تاریخچه ادغام های بخش حمل ونقل؟ ادغام راه و شهرسازی چگونه شکل گرفت؟
قانون برنامه پنجم توسعه دولت را مکلف کرده بود تا تعداد وزارتخانه‌های خود را از بیست و یک به هفده برساند. در این راستا برنامه ادغام بعضی وزارتخانه ها در دستور کار دولت قرار گرفت. یکی از این موارد ادغام وزارت راه و ترابری در وزارت مسکن و شهرسازی بود که در دولت دهم به تصویب رسید.
نهایتا قانون تشکیل وزارت راه و شهرسازی که با عنوان لایحه وظایف و اختیارات وزارت امور زیربنایی به مجلس شورای اسلامی تقدیم گردیده بود، در جلسه علنی روز سه‌شنبه مورخ 31/3/1390 به تصویب مجلس و سپس در مورخ 1/4/1390 به تأیید شورای نگهبان رسید.
قانون تشکیل وزارت راه و شهرسازی:
ماده1ـ از تاریخ تصویب این قانون وزارت راه و شهرسازی از تجمیع وزارتخانه‌های مسکن و شهرسازی و راه و ترابری تشکیل می‌گردد. شرح وظایف و اختیارات وزارتخانه جدید شامل وظایف و اختیارات دو وزارتخانه مسکن و شهرسازی و راه و ترابری است.
ماده2ـ کلیه امکانات، تعهدات، اعتبارات، نیروی انسانی، اموال منقول و غیرمنقول در وزارتخانه‌های یادشده به وزارت راه و شهرسازی منتقل می‌شود.
ماده3ـ وظایف و اختیارات وزارت راه و شهرسازی با توجه به قوانین برنامه پنجساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران، اجرای سیاستهای کلی اصل چهل و چهارم (44) قانون اساسی و مدیریت خدمات کشوری در کارگروهی متشکل از وزیر راه و شهرسازی و معاونین برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی، توسعه مدیریت و سرمایه انسانی، امور حقوقی و امور مجلس رئیس‌جمهور، تنقیح و پس از تصویب هیأت وزیران حداکثر سه ماه پس از ابلاغ این قانون به مجلس شورای اسلامی تقدیم می‌گردد.
ماده4ـ در کلیه قوانین به جای وزارتخانه‌های یادشده و وزیران آنها به ترتیب وزارت راه و شهرسازی و وزیر آن جایگزین می‌شود.
قانون فوق مشتمل بر چهار ماده در جلسه علنی روز سه‌شنبه مورخ سی و یکم خرداد ماه یکهزار و سیصد و نود مجلس شورای اسلامی تصویب و در تاریخ 1/4/1390 به تأیید شورای نگهبان رسید.
تاریخچه تغییرات ساختاری بخش حمل و نقل کشور:
- سال 1298 : وزارت فوائد عامه تاسیس شد. امور مربوط به راه : پل و راهداری را نیز بر عهده داشت
- سال 1301 : اداره کل طرق و شوارع در درون وزارت فوائد عامه تاسیس شد
- سال 1308 : اداره کل طرق و شوارع بموجب قانون مجلس به وزارت طرق و شوارع تبدیل شد
- سال 1315 : وزارت طرق و شوارع با تصویب مجلس به وزارت راه تغییر نام یافت
- سال 1353 : وزارت راه به وزارت راه و ترابری تغییر یافت (به منظور اعمال سیاست جامع و هماهنگ برای ترابری کشور و توسعه و تجهیز: گسترش: نگاهداری و ایجاد تاسیسات زیربنایی آن و با توجه به مقتضیات توسعه اجتماعی: اقتصادی و عمرانی و دفاع ملی)
- سال 1390 : وزارت راه و شهرسازی از ادغام دو وزارتخانه راه و ترابری و مسکن و شهرسازی تشکیل شد.
ساختارهای مدیریت حمل و نقل در کشورهای مختلف چگونه است؟
ژاپن: وزارت زمین, زیرساخت, حمل و نقل و جهانگردی
هند: وزارت کشتیرانی , وزارت حمل و نقل جاده ای و بزرگراه ها , وزارت راه آهن
سنگاپور: وزارت حمل و نقل
فیلیپین: دپارتمان حمل و نقل و ارتباطات
چین: وزارت حمل و نقل , وزارت راه آهن
ترکیه: وزارت حمل و نقل و ارتباطات
روسیه: وزارت حمل و نقل
نروژ: وزارت حمل و نقل و ارتباطات
آلمان: وزارت فدرال حمل و نقل, ساختمان و توسعه شهری
انگلستان: دپارتمان حمل و نقل
جمهوری چک: وزارت حمل و نقل
جمهوری آذربایجان: وزارت حمل و نقل
فنلاند: وزارت حمل و نقل و ارتباطات
کانادا: وزارت حمل و نقل
آمریکا: دپارتمان حمل و نقل
مکزیک: وزارت ارتباطات و حمل و نقل
برزیل: وزارت حمل و نقل
شیلی: وزارت حمل و نقل و مخابرات
پرو: وزارت حمل و نقل و ارتباطات
مصر: وزارت حمل و نقل
آفریقای جنوبی: دپارتمان حمل و نقل
نیجریه: وزارت فدرال حمل و نقل
نظرات موافقان و مخالفان ادغام چیست؟
موافقان ادغام:
- تسهیل ارتباط کمیسیون عمران مجلس با مدیران بخش راه و مسکن
- ارتقاء سطح کیفی عمران کشور
- کاهش بوروکراسی اداری
- حل آسانتر مسائل شهری و ترافیکی
- برنامه ریزی و پاسخگویی بهتر
- یکپارچگی بیشتر حمل و نقل درون و برون شهری
مخالفان ادغام:
- گستردگی وظائف هر یک از وزارتخانه ها
- نبود سنخیت بین وظائف دو وزارتخانه
- امکان به حاشیه رفتن یکی از این دو حوزه
- انجام نشدن مطالعات کارشناسی مناسب در این زمینه و عواقب منفی شتاب و عجله در انجام آن
- انجام نشدن بخش بزرگی از وظائف هر یک از این دو وزارتخانه در زمان ادغام
- بالا بودن تعهدات وزارت راه و ترابری
- گستره بالای سرزمینی در هر دو حوزه راه و مسکن
- نقش چشمگیر و استراتژیک حمل و نقل در مسیر توسعه کشور
پیشنهاد بهتر چیست؟
تغییرات ساختاری در وزارتخانه ای که مدیریت شبکه های حمل و نقل کشور را بر عهده دارد, باید در راستای افزایش شتاب توسعه, جبران عقب ماندگی های این بخش و افزایش بهره برداری از فرصت های خاص سرزمینی باشد. از اینرو چنین ادغامی مستلزم انجام مطالعاتی دقیقتر و منظور نمودن ملاحظات بلندمدت می باشد.
در مطالعات انجام شده توسط مرکز تحقیقات استراتژیک که در اردیبهشت سال 90 انجام گرفته پیشنهاد تشکیل وزارت حمل و نقل و ارتباطات ارائه شده است. اما تنها یکماه بعد یعنی در خرداد سال 90 مجلس وزارتخانه راه و شهرسازی را رسما تاسیس نمود.
در طول این حدود شش سالی که از ایجاد وزارتخانه راه و شهرسازی می گذرد در برهه های زمانی مختلف موضوع ادغام مذکور عمدتا از سوی کارشناسان بخش حمل و نقل مورد انتقاد قرار گرفته است. البته هیچگاه هم از سوی متولیان امر پاسخی درخور داده نشد. به عبارتی نه در زمان تهیه لایحه ادغام و نه پس از ادغام موضوع بشکلی کارشناسی مورد بررسی همه جانبه قرار نگرفته است.
به نظر می رسد توجه کشور و دولتمردان به موضوع حمل ونقل در سال های اخیر بسیار پر رنگ تر شده است اما با وجود تعدد مکانیزم های معیوب و ساختار نامانوس فعلی همواره ترمز جدی در مسیر اصلاحات اساسی بخش بوده است. در این بین موضوع توسعه حمل و نقل ریل پایه نیز به همین دلایل از سرعت لازم به هیچ عنوان برخوردار نیست.
حال که در آستانه شروع بکار دولت دوازدهم می باشیم موقعیت مناسبی است که در خصوص تشکیل وزارت مستقل حمل و نقل فکری اساسی بشود.
*ماخذ: گزارش راهبردی شماره 132 : مرکز تحقیقات استراتژیک: اردیبهشت 1390
