نقطه عطفی در هماهنگی حمل‌ونقل و شهرسازی

شهرسازی ریل پایه، یکپارچگی حمل و نقل درون و برون شهری، Mobility ، حل مشکل آلودگى هوا، اقتصادى شدن حمل و نقل همگانى تماماً کلید واژه‌هایی است که از ابتدای صدارت جناب آقای دکتر آخوندی در وزارت راه و شهرسازی مطرح گردید.

اما این موضوع فقط در حد شعار و گفته باقی نماند! در اواسط مدیریت ایشان در وزارت راه و شهرسازی، پیشنهاد تنظیم  برنامه عملیاتی و تدارک سمینارهای ملی ، استانی و... را به چند مقام و معاون مسئول ارائه نمودند. چندی نکشید که شرکت راه آهن همایشی را تحت عنوان همایش "شهرسازی ریل پایه" در بهمن ۱۳۹۴ با حضور مقامات ملی، استانی، شهری، متخصصان و مشاوران با هدف رسیدن به یک تعریف مشترک برگزار نمود. گرچه این سمینار اولین گام براى نشستن حمل و نقلى ها و شهرسازى ها در یک میز بود، اما کافی نبود! 

از اوایل سال ۹۵ زمزمه هایی در خصوص تهیه سند و راهنمایی با موضوع توسعه مبتنی بر حمل و نقل همگانی با تأکید بر ریل به عنوان حمل و نقل پاک (در شهرهایی که این امکان را دارند) مطرح گردید و در همایش دوم نیز رونمایی شد، اما صرفاً تدوین، رونمایی و ارائه؛ چاره ای راه نبود؛ برحسب اهمیت موضوع لازم بود تا موضوع در "شورایعالی شهرسازی و معماری" و "شورایعالی هماهنگی ترابری" تصویب گردد. پس از طرح این موضوع در کمیته های فنی هر دو شورا و اخذ نظرات کارشناسی صاحب‌نظران و حتى اخذ نظرات وزارت کشور(زیرا ابعاد درون شهرى هم در آن وجود دارد) ، بالاخره "سند راهبردی توسعه مبتنی بر حمل و نقل همگانی" عیناً در دو شورا تصویب و مقرر شد راهنمای توسعه مبتنی بر حمل و نقل همگانی ظرف یکماه به ۲ شورا جهت تصویب و ابلاغ، ارائه گردد.

اولین بار است که چنین سند مهمى در میان ٣ گروه مهم مورد توافق قرار گرفته : حمل و نقلى ها ، شهرسازها و وزارت کشور.

این نشان میدهد که ما هم مى توانیم با کار کارشناسى و تعامل، هماهنگى هاى فرابخشى و فرارشته اى را انجام دهیم .

این تازه ابتدای راه است! در واقع سند مذکور نقطه پایانی بر هرج و مرج در بلند مرتبه سازی و عدم یکپارچگی آن با حمل و نقل همگانی می باشد. این سند که اختصاراً TOD نامیده می شود مخفف عبارت Transit Oriented Development است؛ مفهوم آن ایجاد بلند مرتبه سازی ها علی الخصوص از نوع تجاری در جوار ایستگاه‌های حمل و نقل همگانی و کریدورهای مربوطه می باشد.

در این رابطه توضیح بیشتر ارائه می گردد: در زمانی که مجوز ساخت یک  برج در نقطه ای از شهر داده می شود که هیچ گونه سیستم حمل و نقل عمومی در نزدیکی آن وجود ندارد و تردد زیادی به آن مکان صورت خواهد گرفت، این کار به معنای آن است که ما خودرو محوری را رواج داده و به مردم پیغام می دهیم که از خودرو شخصی استفاده کنند. این در حالیست که اگر همین برج یا مکان تجاری در جوار ایستگاه حمل و نقل همگانی بنا گردد ، تعداد زیادی از افرادی که به آن مکان مراجعه می کنند امکان و فرصت استفاده از مترو یا سایر وسایل حمل و نقل عمومی را پیدا می کنند. این موضوع فواید بسیاری دارد هم در جهت تقویت حمل و نقل همگانی و کاهش خودرو محوری و هم منجر به اقتصادی‌تر و سودآور تر شدن حمل و نقل همگانی(به علت افزایش ضریب استفاده از آن)  می گردد. در نتیجه باعث می شود هم سرمایه گذاری در حمل و نقل همگانی توجیه پیدا کند و هم سرمایه گذاری در بخش TOD.، ما در صدد اشاعه این مفهوم و اجرائى ساختن آن در کلیه شهرهاى کشور هستیم.

*معاون حمل و نقل وزارت راه و شهرسازى