عباس آخوندی برای دور دوم وزارت خود چه خواب‌هایی دیده است
با وجود پشت سر گذاشتن دو استیضاح و چند بار حضور در صحن علنی مجلس شورای اسلامی برای پاسخگویی به سوالات نمایندگان عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی دولت یازدهم که از روزهای ابتدایی با معرفی روحانی کار خود را آغاز کرده بود، توانست تا پایان دوره‌اش در ساختمان خیابان دادمان باقی بماند.
با وجود پشت سر گذاشتن دو استیضاح و چند بار حضور در صحن علنی مجلس شورای اسلامی برای پاسخگویی به سوالات نمایندگان عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی دولت یازدهم که از روزهای ابتدایی با معرفی روحانی کار خود را آغاز کرده بود، توانست تا پایان دوره اش در ساختمان خیابان دادمان باقی بماند.
با وجود آنکه عملکرد آخوندی انتقادهایی به همراه داشت که البته به نظر می رسد بسیاری از آنها به بهانه جویی های سیاسی مرتبط باشد، اما در نهایت آنچه اتفاق افتاد ثبت آمارهایی دقیق از بهبود شرایط در حوزه راه و شهرسازی ایران بود که می تواند در آینده گره گشای بسیاری از امکانات زیرساختی ایران باشد.
در نامه ای که رییس جمهوری به رییس مجلس شورای اسلامی برای معرفی کابینه دولت دوازدهم ارائه کرد، باز هم نام عباس آخوندی به عنوان وزیر پیشنهادی راه و شهرسازی مطرح شده و به نظر می رسد رییس ستادی ترین وزارتخانه اقتصادی دولت قصد دارد برای چهار سال دیگر در سمت خود باقی بماند.
به دنبال معرفی رسمی آخوندی از سوی روحانی برای سمت جدید در کابینه این مقام مسوول برنامه خود برای وزارت راه و شهرسازی در دولت دوازدهم را ارائه کرده که در کنار بررسی وضعیت این وزارتخانه در سال 1392 مصادف با آغاز به کار دولت دوازدهم شرایط امروز این بخش در پایان این دولت را تشریح کرده و نگاهی کلان به برنامه های آینده راه و شهرسازی ایران داشته است.
آخوندی در ابتدای این برنامه به سوابق علمی و اجرایی خود اشاره کرده است. وی که دکترای اقتصاد سیاسی خود را در دانشگاهی در لندن دریافت کرده سابقه حضور به عنوان هیات در چند دانشگاه معتبر ایران را دارد و در کنار تالیف کتاب و مقالات گسترده در حوزه مهندسی عمران و اقتصاد سیاسی تدریس در مسائل کلان اقتصادی را نیز در سابقه خود جای داده است.
در سوابق اجرایی نیز آخوندی از ابتدای انقلاب کار خود را در سمت های مختلف آغاز کرده و از دهه سوم زندگی خود به عنوان وزیر در چند دولت مشغول به کار شده که آخرین تجربه مربوط به این حوزه به وزارت راه و شهرسازی دولت یازدهم باز می گردد. در کنار آن سمت هایی مانند اولویت در شورای رقابت، عضویت در شورای مرکزی نظام مهندسی ساختمان، قائم مقامی مدیرعاملی صداوسیما، عضویت در شورای پول و اعتبار، ریاست بنیاد مسکن، معاونت سیاسی وزیر کشور وعضویت در شورای مرکزی جهاد سازندگی اصلی ترین سمت های اجرایی وزیر راه و شهرسازی را تشکیل می دهد.
در ادامه این برنامه آخوندی به تبیین وضعیت حوزه راه و شهرسازی در زمان آغاز به کار دولت یازدهم پرداخته است. طبق آمارهای ارائه شده در برنامه پیشنهادی وزیر راه و شهرسازی، وضعیت زیرساختی جاده های ایران در سال 1392 به 139 هزار کیلومتر جاده منجر شده که 2200 کیلومتر آزادراه، 14 هزار کیلومتر بزرگراه، 21 هزار کیلومتر راه اصلی و 101 هزار کیلومتر راه روستایی آسفالته را شامل می شود.
در کنار آن در سال 1392 ایران 13 هزار و 200 کیلومتر راه آهن داشته که از این میان 10 هزار کیلومتر خطوط اصلی و 2800 کیلومتر خط فرعی بوده است.
وضعیت ناوگان جاده ای ایران نیز در حوزه باری میانگین سنی بیش از 17 و در ناوگان مسافری میانگین سنی بیش از 16 سال داشته است. در حوزه ناوگان ریلی نیز 821 دستگاه لوکوموتیو، 22 هزار دستگاه واگن باری و 2160 دستگاه واگن مسافری فعال بودند و در ناوگان هوایی کشور نیز تنها 147 فروند هواپیما با حدود 22 هزار صندلی ثبت شده کار خود را ادامه می دادند.
در حوزه دریایی طبق اعلام وزیر راه و شهرسازی ظرفیت اسمی بنادر ایران 190 میلیون تن، ظرفیت کانتینری ۴.۶ میلیون TEU و ظرفیت جابه جایی مسافر 16 میلیون نفر بوده است. در این سال یکی از اصلی ترین محورهای کاری این وزارتخانه را طرح مسکن مهر به وجود می آورده از این رو آخوندی در تشریح وضعیت بخش مسکن در سال 1392 مسکن مهر را به عنوان اصلی ترین محور قرار داده است.
از سال 1386 این طرح با هدف ساخت ۱.۵ واحد مسکونی برای شهروندان فاقد مسکن طراحی شد که تعهد ساخت آن تا ابتدای دولت یازدهم به بیش از دو میلیون و 300 هزار واحد رسید.
طبق اعلام آخوندی با حمایت دولت و پرداخت تسهیلات بانکی ارزان قیمت توسط اشخاص حقیقی و حقوقی بنا شد برنامه مسکن مهر به پیش برود اما در پایان دولت دهم تنها حدود یک میلیون واحد معادل 45 درصد از این پروژه تکمیل و افتتاح شدند. جانمایی مناسب، ضعف در پاره ای از موارد، عدم برخورداری از خدمات زیربنایی مناسب همچون آب، برق، گاز و فاضلاب، انتقال پول پرقدرت در تامین مالی و محدودیت منابع مالی بخشی از مشکلاتی بود که مسکن مهر برای دولت یازدهم به ارمغان آورد.
در کنار آن نیاز به برطرف کردن معضل زندگی 19 میلیون نفر بد مسکن، نبود طرح مشخص برای خانه دار شدن خانه اولی ها و عدم تناسب راهکار طرح مسکن مهر با تقاضای حاشیه نشینان بخش دیگری از شرایط سخت پیشروی دولت در ماه های ابتدایی آغاز به کار خود را به وجود می آورد.
آخوندی پس از تشریح وضعیت تحویل گرفته شده از سوی دولت یازدهم به بررسی اصلی ترین اقدامات صورت گرفته در این دولت پرداخته و انتشار طرح جامع حمل و نقل کشور و تدوین استراتژی های توسعه بخش حمل و نقل در کلیه شغوق شامل بین شهری و اتصال به درون شهری را اصلی ترین محور در نظر گرفته شده در این اقدامات قرار داده است.
احداث و تکمیل 6580 کیلومتر زیرساخت جاده ای شامل 198 کیلومتر آزادراه بیش از 2400 کیلومتر بزرگراه و بیش از 3900 کیلومتر راه اصلی یکی از محورهای کاری وزارت راه و شهرسازی در طول چهار سال گذشته بوده است. به دنبال این اقدامات افزایش 17 درصدی راه های کشور در قیاس با سال 1392 یکی از اصلی ترین نتایج واضح کاری دولت در طول سال های گذشته را به وجود می آورد.
در حوزه راه آهن نیز اتصال پنج مرکز استان همدان، کرمانشاه، تبریز، ارومیه و رشت به شبکه ریلی کشور که تاکنون کار همدان و کرمانشاه به طول 290 کیلومتر تکمیل شده و مابقی به طول 361 کیلومتر ظرف ماه های آتی تکمیل خواهد شد اصلی ترین کار وزارت راه و شهرسازی در این حوزه به شمار می رود. در کنار آن بهسازی 800 کیلومتر، بازسازی 600 کیلومتر و احداث خط دوم و سوم به طول 878 کیلومتر به ارزش بیش از 2980 میلیارد تومان دیگر اقدامات صورت گرفته در حوزه ریل را به وجود می آورد.
افزایش 14 درصدی ظرفیت اسمی بنادر ایران در قیاس با سال ۱۳۹۲، افزایش 20 درصدی ظرفیت کانتینری بنادر ایران در قیاس با همان سال و پیگیری طرح توسعه بنادر مهمی مانند چابهار با افزایش ظرفیت شش میلیون تنی محورهای اصلی اقدامات این وزارتخانه در چهار ساله دولت یازدهم در حوزه دریایی را شامل می شود. در کنار آن پیگیری طرح های زیربنایی مانند توسعه و تکمیل 28 فرودگاه، افزایش تعداد واگن های باری، نوسازی ناوگان جاده ای، خرید و ورود هواپیماهای نو از ایرباس و ATR و عقد قرارداد با شرکت بوئینگ برای خرید جمعا 200 فروند هواپیما با ارزش تقریبی 33 میلیارد دلار، افزایش سهم ترانزیت ریلی، افزایش ترانزیت کالاهای غیرنفتی، افزایش 114 درصدی پروازهای ترانزیتی، افزایش 50 درصدی صدور و تمدید گواهی نامه های قانونی محصولات مرتبط، انجام مطالعات مکان یابی مراکز لجستیک، طرح تشکیل صندوق توسعه حمل و نقل، اصلاح قانون مشارکت و آیین نامه های اجرایی، هوشمند سازی شبکه راه های شریانی و طراحی و پیاده سازی سامانه های جامع حوادث اصلی ترین اقدامات این وزارتخانه در بخش های مختلف حمل و نقل را شامل می شود.
در کنار آن اجرای سامانه حقوق شهروندی، افتتاح 825 هزار واحد مسکن مهر، افزایش سقف کلی تسهیلات بانکی این مسکن، افزایش مدت زمان بازپرداخت اقساط، افزایش سقف فردی تسهیلات و تثبیت نرخ های مسکن مهر اصلی ترین بخش اقدامات وزارت راه و شهرسازی در حوزه مسکن مهر را به وجود می آورد.
در کنار آن در اولویت قرار دادن خانه اولی ها و ساکنان بافت های فرسوده، ظرفیت سازی نهادهای مالی در بازار سرمایه، تدوین و تصویب برنامه مسکن کم درآمد، ساماندهی سکونتگاه های غیررسمی و نوسازی مسکن روستایی اصلی ترین محور اقدامات صورت گرفته در حوزه مسکن به شمار می رود.
در شاخص های عملکردی نیز امروز طول جاده های ایران به بیش از 148 هزار کیلومتر، طول خطوط ریلی ایران به بیش از 13 هزار و 700 کیلومتر، تعداد واگن مسافری ریلی به 2160 دستگاه، تعداد هواپیماهای فعال ناوگان به 180 فروند ظرفیت اسمی بنادر به 217 میلیون، تعداد پروازهای ترانزیتی به 382 هزار پرواز و تعداد ایستگاه های هواشناسی به بیش از 4900 دستگاه افزایش یافته است.
وزیر راه و شهرسازی در بخش نگاه خود به آینده ابتدا اصلی ترین چالش های پیش روی این وزارتخانه را مدنظر قرار داده است. در این چارچوب ضعف رویکرد بین المللی بعضی از مدیران دولتی، ضعف رویکرد بازرگانی حمل و نقل، چند نرخی بودن سوخت، خودرومحور بودن نظام حمل و نقل، چالش ایمنی، چالش در تامین مالی، وجود موانع ساختاری در حمایت از بخش خصوصی، تداوم قیمت گذاری دولتی، بی انضباطی در مدیریت شهری، تنگنای مالی دولت در تامین هزینه مسکن اقشار کم درآمد و چالش های ادامه دار مسکن مهر اصلی ترین مشکلاتی هستند که دولت و وزارت راه و شهرسازی بعدی باید با آنها دست و پنجه نرم کند.
وزیر راه و شهرسازی بعد از تشریح این برنامه با استفاده از استراتژی های کلان این وزارتخانه مانند توسعه یکپارچه شبکه حمل و نقل در قالب 10 کریدور، افزایش سهم حمل و نقل عمومی، تامین منابع مالی پایدار، بازخوانی موافقت های بین المللیف افزایش سرمایه گذاری بخش خصوصی، رفع موانع و ارتقاء قابلیت زیست پذیری شهرها و توسعه و اعتلا مهندسی ساختمان اعلام کرده که برنامه های گسترده ای برای آینده این حوزه در نظر خواهد داشت.
اصلی ترین برنامه های اعلام شده از سوی آخوندی به افزایش سهم ترانزیت ایران در سیستم حمل و نقل منطقه، بهبود فرآیند جابه جایی بین مرزی در حوزه بار و گردشگری، تشویق برقراری خطوط دریایی، هوایی، زمینی و ریلی در حوزه ایران و جهان اسلام، تسهیل دسترسی آزاد به شهروندان به اطلاعات حوزه راه، تکمیل زیرساخت ها و افزایش طول خطوط اصلی ریلی، نوسازی و تکمیل سامانه های ارتباطی، تجهیز و توسعه امکانات بنادر، اجرای طرح جامع پارک های لجستیکی، ارتقاء رویکرد بازرگانی بخش خصوصی از طریق واگذاری مدیریت بنادر با آنها، جلب سرمایه گسترده ملی و بین المللی در فرودگاه امام و هفت فرودگاه دیگر، کاهش شدت مصرف سوخت، فراهم آوردن زمینه ی تولید مسکن مطابق برنامه ششم، توسعه مسکن روستایی، تکمیل واحدهای باقی مانده مسکن مهر واجد متقاضی و هماهنگی جهت احداث خدمات زیربنایی مورد نیاز این واحدها اصلی ترین بخش برنامه های اقتصادی این وزارتخانه در سال های آینده را به وجود خواهند آورد.
طبق برنامه ریزی های صورت گرفته مجلس شورای اسلامی از هفته آینده کار بررسی و صلاحیت وزرای پیشنهاد رییس جمهور برای دولت دوازدهم را آغاز خواهد کرد و در این چارچوب عباس آخوندی که یک بار برای آغاز به کار دولت یازدهم و دوبار در طول جلسات استیضاح از مجالس فعلی و سابق رای اعتماد گرفته باید بار دیگر با ارائه برنامه هایی که اصلی ترین شاخص ها تشریح شد شانس خود برای تداوم حضور در ساختمان شهید دادمان را آزمایش کند.
