◄ پیشنهاد گسترش هوشمندسازی شبکه حمل‌و‌نقلی با هدف افزایش بهره‌وری
بر اساس تعاریف مندرج در این سند هدف از هوشمندسازی حمل‌ونقل کشور، استفاده از تکنولوژی‌های روز و سامانه‌های جامع اطلاعاتی و ارتباطی به‌منظور افزایش بهره‌وری و کارایی فرآیندهای حمل‌ونقل است.
در سند استراتژی حمل و نقل ایران که اخیراً از سوی وزیر راه و شهرسازی ابلاغ‌شده است در راستای هوشمندسازی حمل‌ونقل، اقدامات مهمی پیشنهادشده است.
به گزارش خبرنگار تین نیوز در این سند آمده است که پیاده‌سازی روش‌های پایش، مدیریت و اجرای فرآیندهای مبتنی بر فناوری اطلاعات، اتوماسیون فرآیندها در بنادر، راه‌آهن و حمل‌ونقل جاده‌ای کالا مبتنی بر فناوری اطلاعات، اتخاذ رویکردهای مبتنی بر فناوری اطلاعات برای استفاده حداکثری از ظرفیت ناوگان و زیرساخت در تمامی شیوه‌های حمل‌ونقل جزو سه راهکار اساسی برای هوشمندسازی حمل‌ونقل است.
بر اساس تعاریف مندرج در این سند هدف از هوشمندسازی حمل‌ونقل کشور، استفاده از تکنولوژی‌های روز و سامانه‌های جامع اطلاعاتی و ارتباطی به‌منظور افزایش بهره‌وری و کارایی فرآیندهای حمل‌ونقل است.
ازجمله مزیت‌هایی که حمل‌ونقل هوشمند به همراه دارد می‌توان به افزایش ایمنی و کاهش تصادفات، کاهش آسیب‌های زیرساخت، مدیریت و کنترل ترافیک، کاهش آلاینده‌ها، افزایش روانی حرکت و نظارت جامع بر عملکرد سیستم اشاره کرد.
این سند می‌افزاید که هوشمندسازی در زمینهٔ های متفاوتی ظهور می‌یابد و بر این اساس خدمات قابل‌ارائه توسط حمل‌ونقل هوشمند را می‌توان به‌صورت زیر دسته‌بندی کرد. باید توجه داشت برخی از این خدمات اساساً بدون حمل‌ونقل هوشمند قابل‌ارائه نیستند و برخی دیگر با حمل‌ونقل هوشمند از اثربخشی و کارایی بیشتری برخوردار خواهند بود.
حمل‌ونقل بار و ناوگان تجاری: ازجمله زیرخدمات این دسته می‌توان به مدیریت ناوگان تجاری، مدیریت زنجیره جابجایی بار، ترخیص الکترونیکی، عملیات مرزی الکترونیکی، اولویت‌دهی به ناوگان تجاری، برنامه‌ریزی، بهینه‌سازی عملیات تخلیه و بارگیری، گزارش عملکرد الکترونیکی، عملیات خودکار توزین و کنترل و نظارت خودکار اشاره کرد.
مدیریت داده: در مجموعه سیستم حمل‌ونقل، اطلاعات زیادی تولید می‌شود. خدمات هوشمندی که درزمینهٔ اطلاعات ارائه می‌شود شامل جمع‌آوری، ذخیره‌سازی، تهیه گزارش، ارزیابی عملکرد و تبادل اطلاعات بین بخش‌های مختلف حمل‌ونقل است.
ساخت و نگهداری: خدمات نظارت بر زیرساخت‌ها، هماهنگی فعالیت‌های نگهداری و بازسازی، نظارت بر ایمنی محیط ساخت، عملیات راهداری زمستانی و نظارت و ردگیری وسایل نقلیه و تجهیزات ساخت و راهداری ازجمله خدمات قابل‌ارائه در این دسته از خدمات هستند.
ایمنی حمل‌ونقل و مدیریت سوانح: از پرکاربردترین و تأثیرگذارترین سامانه‌های هوشمند حمل‌ونقل، سامانه‌های مرتبط با ایمنی و سوانح هستند. برخی از خدمات این دسته شامل تماس‌های اضطراری و ارسال نیرو، پشتیبانی مسیریابی وسیله نقلیه امدادی، اولویت‌دهی و رزرو مسیر برای خودروی امدادی، ارسال اطلاعات سانحه پیش از رسیدن خودروی امدادی به محل حادثه، مدیریت ناوگان خدمات امداد خودرو، اطلاع‌رسانی تخلیه و بازگشت جمعیت، و اطلاع‌رسانی سوانح و حوادث به کاربران شبکه حمل‌ونقل است.
از دیگر موارد سامانه‌های هوشمند مرتبط با ایمنی، خدمات داخل خودرویی است که اطلاع‌رسانی و هشدارهای لازم را در اختیار راننده قرار می‌دهد. سامانه‌های ارتباط خودرو با خودرو و خودرو با مسیر نیز خدمات مرتبط با ایمنی ارائه می‌کنند.
حمل‌ونقل همگانی: خدمات هوشمندی چون رهگیری ناوگان، مدیریت پویای خدمات همگانی، خدمات الکترونیک کرایه، نظارت بر امنیت حمل‌ونقل همگانی، ارزیابی هوشمند تقاضا، اولویت حرکت به ناوگان همگانی، هماهنگی و پرداخت کرایه حمل‌ونقل چندوجهی و اطلاع‌رسانی قبل و حین سفر ازجمله خدمات قابل‌ارائه از سوی سامانه‌های هوشمند مرتبط با حمل‌ونقل همگانی است.
حمل‌ونقل پایدار: در زمینهٔ حمل‌ونقل پایدار که کاهش آلاینده‌ها و تصادفات را شامل می‌شود می‌توان به خدماتی چون مدیریت محدوده کاهش آلاینده‌ها، مدیریت معاینه فنی وسایل نقلیه، مدیریت و هماهنگی خطوط ویژه وسایل پرسرنشین، سامانه‌های اخذ عوارض ورود به محدوده و خطوط ویژه، مدیریت سامانه اطلاعاتی تصادفات و نقاط پرخطر و نظارت و مدیریت تجهیزات ایمنی و روشنایی معابر اشاره کرد.
مدیریت ترافیک: سامانه‌های هوشمند مدیریت ترافیک ازجمله پرکاربردترین و متنوع‌ترین سامانه‌های ارائه خدمات هوشمند هستند. در این دسته مهم‌ترین سامانه‌ها عبارت‌اند از سامانه‌های نظارت تصویری، مدیریت تقاطع‌ها، شمارش حجم ترافیک، خدمات اطلاع‌رسانی قبل و حین سفر، مدیریت ترافیک منطقه‌ای، سامانه‌های مدیریت تقاضای سفر، اخذ خودکار عوارض، قیمت‌گذاری پویا، تعیین پویای محدودیت سرعت و کنترل تخلفات، مدیریت
این گزارش می افزاید: نکته قابل‌توجه در بهره‌گیری سامانه‌های مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات، توجه به الزامات و پیش‌نیازهای آن مانند شناخت اولویت‌های به‌کارگیری سامانه‌های هوشمند، وضع قوانین و مقررات مرتبط، برنامه‌ریزی برای شتاب‌دهٔ، هماهنگی، آینده‌نگری، سازگاری با تکنولوژی‌های نو، روان‌سازی جریان اطلاعات و یکپارچگی قسمت‌های مختلف حمل‌ونقل است.
