◄ دیپلماسی حمل و نقل ایران چگونه هموار شد؟

ارتباط ایران _ ترکمنستان؛ هموارتر از گذشته

برگزاری شانزدهمین اجلاس کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی، بازرگانی، علمی، فنی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران و ترکمنستان به ریاست وزیر راه و شهرسازی که در چهارم و پنجم آبان ماه سال جاری برگزار شد، یکی از مهم‌ترین رویدادهای بین‌المللی حوزه حمل‌ونقل ایران در ماه‌های اخیربود.این اجلاس و همچنین دیدار وزیر راه و شهرسازی با وزیرامورخارجه ترکمنستان را می‌توان گام آغازین و نقطه عطف روابط دیلماتیک محور در حوزه حمل و نقل دانست که دقیقا در راستای سیاست‌های دولت سیزدهم مبنی بر روابط استوار با همه کشورهای جهان و نگاه به شرق انجام گرفته است.از صحبت‌های رستم قاسمی وزیر راه و شهرسازی می‌توان دریافت که در حوزه حمل و نقل، توافقات ایران و ترکمنستان،نتایج شیرینی از جمله؛ افزایش پذیرش تعداد ناوگان حمل و نقل از طریق پایانه‌های مرزی مشترک و ساعات کاری پایانه‌های بین دو کشور و گسترش همکاری‌های ریلی فی مابین، استفاده از امکانات موجود در بندر برای ترابری از طریق کریدورهای حمل و نقل این کشورها و همچنین افزایش دو برابری ترانزیت ریلی در پی داشته است.

میان‌بُر از ترکمنستان به چین

آسیای میانه با جمعیتی بالغ بر ۴۰۰ میلیون می‌تواند بازار بسیار مناسبی برای ایران باشد. ترکمنستان هم به عنوان پل ورود به آسیای میانه و همچنین تنها مسیر ریلی ایران به سمت چین می‌تواند نقش به‌سزایی را در این معادلات ایفا کند. در همین زمینه، میعاد صالحی، معاون وزیر راه و شهرسازی و مدیرعامل شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران در مراسم آغاز به کار کمیته‌های کارشناسی شانزدهمین اجلاس کمسیون مشترک اقتصادی ایران و ترکمنستان به این نکته اشاره کرده بود که «ما از گذشته روابط همه‌جانبه نزدیکی با کشور ترکمنستان به عنوان همسایه شمالی ایران، در بخش‌های ریلی، جاده‌ای و بندریبر قرار کردیم و از مرزهای زمینی سرخس، اینچه برون و لطف آباد و مرز دریایی ترکمن باشی نقاط اتصال متعدد و فعالی با این کشور داشته و برای توسعه روابط بسیار مصمم هستیم، از ظرفیت‌های خوبی که بین دو کشور برای تعاملات دوجانبه و رشد اقتصادی و تجاری وجود دارد،‌ استفاده خواهیم کرد.

احیای روابط ایران و قرقیزستان در حوزه حمل‌ و‌ نقل

وزیر راه و شهرسازی در ادامه استراژی جدید و رو به جلو و استفاده از ظرفیت‌های این وزارتخانه برای پیشبرد اهداف دیپلماتیک، در تاریخ ۲۲ آبان ماه میزبان معاون اول نخست وزیر و وزیر امور اقتصاد و دارایی جمهوری قرقیزستان و هیات همراه او بود. قاسمی در این دیدار با اشاره به اهمیت روابط دوجانبه ایران و قرقیزستان گفت: جدا از مبحث ترانزیت، دو کشور می‌توانند در مواردی چون تجارت، سرمایه‌گذاری‌های متقابل، کشاورزی و صادراتِ تجربه و دانش فنی و مهندسی ایران به قرقیزستان همکاری کنند. با توجه به اینکه کمیسیون مشترک همکاری‌های ایران و قرقیزستان در مهرماه برگزار شد، لازم است یک تیم فنی برای بررسی و پیگیری مصوبات گذشته و آماده‌سازی طرح‌ها و مصوبات برای کمیسیون مشترک بعدی تشکیل شود.

وزیر راه و شهرسازی با اشاره به ظرفیت بالای همکاری دو کشور در زمینه ترانزیت گفت: امروز امکان ترانزیت ریلی از بندرعباس به قرقیزستان فراهم است و با استفاده از توافقات موجود با ترکمنستان و کشورهای آسیای میانه، می‌توان این ظرفیت را گسترش داد. قرقیزستان می‌تواند به کریدور انتقال کالاهای ایرانی به حوزه شانگهای و کشورهای شرقی تبدیل شود.

گلدی‌یف،وزیر امور اقتصاد و دارایی جمهوری قرقیزستان هم در این نشست با اشاره به زمینه‌های گوناگون همکاری دو کشور خبر خوبی را به تجار ایرانی داد مبنی بر اینکه امکان ورود کالا بدون عوارض گمرکی به قرقیزستان وجود دارد که این اتفاق باعث ورود تجار ایرانی به دیگر کشورهای هم‌جوار هم می‌شود.

گلدی‌یف در ادامه سفر خود به ایران، از بندرعباس نیز بازدید کرد و در جریان این بازدید گفت: ایران ظرفیت‌ عظیمی در حوزه حمل و نقل و ترانزیت کالا دارد؛ این درحالی است که قیرقیزستان به دریا دسترسی ندارد اما می‌توان با استفاده از ظرفیت ترانزیت ریلی و دریایی بندرشهید رجایی و با استفاده از توافقات موجود با چین، ترکمنستان و کشورهای آسیای میانه، این ظرفیت را توسعه داد.

اقدامات دیپلماتیک، این بار قفقاز

در ادامه سفرهای مقامات خارجی به ایران، این بارشاهین مصطفی‌یف، معاون نخست‌وزیر جمهوری آذربایجان و رییس کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی، تجاری و فرهنگی آذربایجان و ایران در راس هیاتی وارد تهران شدند که با تلاش‌های مرکز امور بین‌الملل وزارت راه و شهرسازی در تاریخ ۳۰ آبان ماه مقدمات دیدار وزیر راه و شهرسازی با شاهین مصطفی‌یف فراهم شد و نتایج ارزنده‌ای به همراه داشت.

قاسمی در این نشست با اشاره به اینکه ایران با کشور دوست و برادر خود، آذربایجان مشترکات فراوانی دارد و این دو کشور با یکدیگر یک خانواده را تشکیل می‌دهند، گفت: امیدوارم در این سفر موانع موجود بر سر راه روابط دو کشور برطرف شده و بتوانیم در حوزه اقتصادی همکاری خوبی با یکدیگر داشته باشیم.

وی همچنین گفت؛ احداث پل ماشین‌رو بر روی رودخانه مرزی بین دو کشور، احداث خط آهن رشت-آستارا که از اهمیت زیادی برای دو کشور برخوردار است، تکمیل ترمینال احداث شده در آستارا توسط جمهوری آذربایجان، فعال کردن قطار مسافری نخجوان-مشهد، توسعه همکاری حمل‌ونقلی و ترانزیت جاده‌ای فی ما بین و افزایش تردد ناوگان باری دو کشور از جمله مسائلی است که در این سفر مورد بحث و گفت‌وگو قرار خواهد گرفت.

موافقت‌نامه تاسیس کریدور خلیج فارس-دریای سیاه که منافع فراوانی برای دو کشور به همراه خواهد داشت، از سرگیری پروازها میان دو کشور و همکاری‌های دریایی از دیگر محورهای گفت‌وگو میان دو کشور خواهد بود.

معاون نخست وزیر جمهوری آذربایجان هم با بیان روابط گسترده ایران و باکو گفت: در دوران شیوع ویروس کرونا اقتصاد و روابط تجاری تمام کشورها آسیب دید، اما ترانزیت میان ایران و آذربایجان رشد کرد. این رقم در ۹ ماهه نخست سال جاری ۲۹ درصد افزایش داشته است. مصطفی‌یف در ادامه درباره کریدور شمال-جنوب به عنوان یک پروژه مهم اشاره کرد و از تقویت پل‌های خودرویی در دوکشور سخن به میان آورد.

سوریه، پلی برای ورود به مدیترانه

۱۶ آذرماه یکی دیگر از دیدار های دیپلماتیک محور وزیر راه و شهرسازی در تهران برگزار شد. میهمان این نشست، فیصل مقداد، وزیر امور خارجه جمهوری عربی سوریه بود.

قاسمی در این نشست در ادامه تقویت روابط اقتصادی دو کشور گفت: آنچنان که باید و شاید روابط اقتصادی دو کشور به ثمر ننشسته و چارچوب‌های مورد نظر طرفین شکل نگرفته است؛وی ابراز امیدواری کرد که با توجه به مذاکرات خوبی که این بار بین دو طرف شکل گرفته بتوان توافق‌های امضا شده را به مرحله اجرا برسانیم.

همچنین قاسمی به ظرفیت‌های بخش خصوصی در این حوزه اشاره کرد و گفت: در ادامه روند جدیدی که بوجود آمده است بخش خصوصی نقش به‌سزایی می‌تواند ایفا کند که ما با تقویت جایگاه آن‌ها می‌توانیم هر چه سریع‌تر به نتایج مورد نظر دست پیدا کنیم.

در این نشست، فیصل مقداد، وزیر امور خارجه جمهوری عربی سوریه نیز ضمن تقدیر از کمک‌های ایران به دولت ومردم سوریه در مبارزه با تروریسم گفت: کشورهایی که در دوران سخت در کنار ملت سوریه ایستادند، در بازسازی سوریه نیز در کنار ما خواهند بود. بنابراین از حضور شرکت‌های ایرانی در روند بازسازی سوریه استقبال می‌کنیم.

وی در ادامه ضمن تاکید و تایید بر صحبت های رستم قاسمی گفت: توافقنامه‌ها و یادداشت‌های تفاهم زیادی بین دو کشور به امضا رسیده که باید به مرحله اجرا برسند. همچنین از عقد قراردادهای راهبردی وجامع با ایران به منظور گسترش روابط در همه زمینه‌ها استقبال می‌کنیم.

تهران – دمشق؛ جدی‌تر از گذشته در مسیر توسعه روابط

رستم قاسمی در تاریخ ۲۲ دی ماه در راس هیاتی بلندپایه اقتصادی و سیاسی و برای سفری سه روزه وارد دمشق پایتخت سوریه شد. وزیر راه و شهرسازی ایران در این سفر با بشار اسد رئیس جمهور سوریه، «حسین عرنوس» نخست‌وزیر، «فیصل مقداد» وزیر امور خارجه، «عصام هزیم» رئیس بانک مرکزی و همچنین وزیران اقتصاد، حمل ونقل، کار و مسکن این کشور به دیدار و گفت‌و‌گو پرداخته است.

در ابتدای این سفر وزیر راه و شهرسازی کشورمان میهمان بشار اسد بود.به گزارش شبکه «الاخباریه» سوریه؛دو طرف در این دیدار روابط دوجانبه به‌ویژه در زمینه اقتصادی را مورد بحث و بررسی قرار داده‌اند و رئیس‌جمهور سوریه در راستای منافع استراتژیک ایران و سوریه و پیوند بخش‌های تجاری دو کشور بر اهمیت ایجاد طرح‌های جدید تأکید کرده است.

طبق این گزارش رستم قاسمی در این گفت‌و‌گو به موضع ثابت تهران در حمایت از پایداری‌ و مقاومت ملت سوریه در مواجهه با تروریسم و لزوم توسعه همکاری‌های میان دو کشور در تمام زمینه‌هایی که به نفع ملت دوست ایران و سوریه است، تأکید کرد. دردیدار دیگری که وزیر کشورمان در دمشق با سامر الخلیل وزیر اقتصاد سوریه داشت،درباره اینکه پایان جنگ در سوریه باید سرآغازی برای تحول در این کشور و بهبود روابط دو طرف باشد سخن به میان آورد.

در دیدار رستم قاسمی با وزیر امور خارجه سوریه مقرر شد که بانک مشترکی بین دو کشور در سوریه ایجاد شود. در این راستا قرار است بانک‌های ایرانی و سوری در کشور‌های یکدیگر شعبه داشته باشند. همچنین از آنجایی که حمل‌و‌نقل در بخش‌های مختلف،یکی از زیرساخت‌های مهم توسعه اقتصادی کشور است، در این زمینه تصمیم گرفته شد رئیس سازمان هواپیمایی کشور موضوعات اجرایی را با همکاران خود بررسی کند.

در پایان این سفر نیز، وزیر راه و شهرسازی کشورمان در توئیتر نوشت: تفاهم‌نامه‌های اقتصادی و عمرانی انجام پذیرفته در سفر به سوریه، بسیاری از فرصت‌های مغفول مانده را برای فعالان اقتصادی و عمرانی احیا خواهد کرد که می‌تواند برای جوانان ما اشتغال و برای سرمایه‌گذاران ایرانی ارزش‌افزوده بسیاری به‌دنبال داشته باشد. تعلل دیگر جایز نیست.

تقویت دیپلماسی حمل‌ و‌ نقل در سفر به عراق

پنجم دی‌ماه، رستم قاسمی وزیر راه و شهرسازی، در سفری ۴ روزه با اهداف و برنامه‌های طراحی شده که در محوریت آن‌ها موضوع راه آهن شلمچه –بصره قرار داشت، به بغداد رفت.در این سفر رستم قاسمی پس از دیدار با مصطفی الکاظمی نخست وزیر، برهم صالح رئیس جمهوری و همتای عراقی‌اش، موفق شد پس از سال‌ها توافق‌نامه مهمی در حوزه حمل‌ونقل برای اجرای خط ریلی بصره –شلمچه به امضاء برساند.

درادامه برنامه های رستم قاسمی در عراق، نشستی با فعالان اقتصادی و بازرگانی ایرانی در بغداد نیز برگزار شد که طی آن، پیشاهنگان اقتصاد و تجارت خارجی ایران و عراق در حضور سفیرکشورمان در بغداد، ایرج مسجدی، به بیان مشکلات و موانع بر سر راه تجارت و همکاری‌های اقتصادی و فنی میان دو کشور پرداختند.

از دیگر اقدامات وزیر راه کشورمان درعراق، می‌توان به بازدید از پروژه توسعه حرم امامین جوادین در کاظمین،پیگیری روند توافقات قبلی در حوزه‌های مختلف،به ویژه راه آهن ایران و عراق، سفر به شهرهای جنوبی عراق از جمله کربلا، بابل، قادسیه و بصره و دیدار با استانداران اشاره کرد.

رستم قاسمی این بار در باکو

وزیر راه و شهرسازی کشورمان به همراه تیمی اقتصادی، نهم بهمن‌ماه به جمهوری آذربایجان سفر کرد تا به پیگیری مصوبات دیدارهای گذشته و بررسی راه‌های توسعه روابط و سرمایه‌گذاری ایران در این کشور بپردازد.

وی در ابتدا از برخی مناطق آزادشده در قره‌باغ بازدید کرد و با روند اجرای پروژه‌های زیرساختی و حمل‌ونقل در این مناطق آشنا شد.وی همچنین از روند ساخت دومین فرودگاه بین‌المللی "زنگیلان" در مناطق آزاد شده بازدید کرد.

قاسمی با اشاره به بازدیدهای خود از پروژه‌های مشترک در خاک جمهوری آذربایجان، گفت: مذاکراتی درباره اهداف سفر با مقامات آذربایجانی در حال انجام است که بخشی از آن مذاکرات در خصوص اجرای پل مشترک ایران و آذربایجان برای افزایش ترانزیت و افزایش حمل بار بین دو کشور است. در صدد هستیم طی توافق با مقامات کشور آذربایجان بتوانیم کاهش تعرفه‌ها را نیز در این سفر به نتیجه برسانیم.

همچنین کاهش تعرفه‌های سفر به آذربایجان از ماحصل حضور وزیر راه و شهرسازی در این کشور بود.

در ادامه این سفر؛ توافقنامه ساخت پل جاده‌ای روی رودخانه «آستاراچای» در مرز دو کشور ایران و آذربایجان در باکو به امضا رسید و رستم قاسمی در مراسم کلنگ زنی پل جاده‌ای بر رود آستاراچای به همراه معاون نخست وزیر این کشور حضور پیدا کرد.

رئیس جمهور آذربایجان به دیدار مثبتی که در گذشته با همتای ایرانی خود داشته،اشاره کرد و از سرمایه‌گذاری شرکت‌های ایرانی در زمینه‌های مختلف اقتصادی، طرح‌های ترانزیتی و تولید انرژی برق به عنوان راه‌کارهای بهبود روابط دو کشور سخن گفت.

رستم قاسمی هم در این دیدار از توسعه مسیرهای ترانزیتی ایران و آذربایجان و بهبود روابط تجاری و اقتصادی دو کشور استقبال و ابراز امیدواری کرد که در آینده این دو کشور همکاری های موثری با یکدیگر داشته باشند.

سوغات وزیر راه و شهرسازی از قطر

وزیر راه و شهرسازی کشورمان کمتر از یک ماه پس از بازگشت از آذربایجان، راهی قطر شد. این سفر که پس از سال‌ها و با اهداف ارتقاء همکاری‌های دیپلماتیک در حوزه حمل و نقل رخ داده بود، دستاوردهای قابل توجهی به همراه داشت. در این سفر رئیس جمهور و تعداد دیگری از وزرا با هیات همراه نیز حضور داشتند اما دستاوردهای ترانزیتی آن چشمگیر بود.

با توجه به اینکه مرز میان ایران و قطر مرز آبی است، مهمترین زمینه رشد تبادلات اقتصادی با قطر از مسیر دریا است.

از دستاوردهای قابل توجه این سفر می‌توان به ساخت تونلی میان ایران و قطر از زیر دریا اشاره کرد که از طریق آن راه زمینی به ایران باز شده و کالاهای ایرانی و ترکی بصورت زمینی وارد این کشور می شود.ساخت تونل زیر دریا بین ایران و قطر یک پروژه بی‌نظیر به شمار می‌رود و از بندر دیر بوشهر تا قطر خواهد بود.

به گفته علی اکبر صفایی، معاون وزیر راه و شهرسازی، ایجاد تونل زیر‌زمینی قطر را به کل کشورهای شمالی، اروپا، کشورهای حوزه دریای خزر، شرق و غرب از طریق جاده و ریل وصل می‌کند و این پروژه یک تحول عظیم برای قطر و نیز جمهوری اسلامی ایران به شمار می‌رود تا با اتصال خلیج فارس به شمال و جنوب، ارتباط گسترده‌ای با کشورهای غرب آسیا و حاشیه دریای خزر تا مدیترانه به وجود آید.

صفایی همچنین به این موضوع اشاره کرد که بخشی از این توافقنامه مربوط به حوزه دریایی و در عین حال دارای بخش جاده و ریل است و به همین دلیل کمیته مشترک در این زمینه تشکیل می‌شود.

زمان پیش‌بینی شده برای این پروژه تونلی یکسال و نیم و قُطر آن به طول ۱۶۰مایلاست و برخی کارشناسان پیش‌بینی کرده‌اند،‌ علاوه بر نتایج اقتصادی و تجاری،‌ پس از احداث این پروژه، محدودیت ویزا به قطر نیز برداشته شود.

اما تونل،‌تنها دستاورد این سفر نبود. طی این سفر در بخش‌های هوایی، دریایی و بندری نیز توافقاتی انجام گرفت و توافق برای استفاده بیشتر خطوط هوایی تجاری قطر از آسمان ایران از جمله موضوعات مهم پیگیری شده طی سفر وزیر راه و شهرسازی به دوحه بود.

با توجه به عضویت هر دو کشور ایران و قطر در آی‌ام‌او (سازمان جهانی دریانوردی)، این دو کشور می‌توانند نقش موثری در حمل و نقل دریایی ایفا کنند، در همین راستا،‌ وزیر راه و شهرسازی کشورمان که یکم اسفندماه با وزیر حمل و نقل و ارتباطات این کشور، دیدار و در مورد گسترش ارتباطات زمینی، دریایی و هوایی مذاکره و تبادل نظر کرده بود، از مذاکره با همتای قطری خود برای راه‌اندازی خطوط منظم کشتیرانی بین بنادر دو کشور خبر داد.

حسین عباس‌نژادسرپرست معاونت دریایی سازمان بنادر و دریانوردی هم از امکان همکاری ایران و قطر در زمینه بانکرینگ (ارائه سوخت به کشتی‌ها) خبر داد و گفت: از دیگر موارد همکاری با قطری‌ها می‌تواند در حوزه کشتی‌سازی و تعمیرات کشتی باشد.

رستم قاسمی،‌ وزیر راه و شهرسازی در این سفر بازدید‌هایی هم از بنادر تجاری و فرودگاه‌های قطر داشت. گفتنی است اهمیت راهبردی کشور ایران در منطقه و قرارگیری در تقاطع کریدور‌های شرقی، غربی و شمالی جنوبی همواره مورد تاکید رستم قاسمی بوده که به تبع آن، ضرورت توسعه روابط با کشور‌های همسایه را نیز دو چندان می‌کند.