مقاومسازی به سبک آمریکایی و ژاپنی
زمینلرزههای روزهای گذشته بهویژه در تهران، موجب شد باردیگر مساله ایمنی هتلها و مراکز اقامتی نیز بهعنوان یکی از چالشهای موجود خود را نشان دهد. کشورهای مختلفی که روی گسلها قرار دارند و با این پدیده سر و کار دارند، تمهیداتی برای مقاومسازی چنین ساختمانهایی اندیشیدهاند. ژاپن و ایالاتمتحده از مهمترین کشورها در این زمینه هستند.
زمینلرزههای روزهای گذشته بهویژه در تهران، موجب شد باردیگر مسئله ایمنی هتلها و مراکز اقامتی نیز بهعنوان یکی از چالشهای موجود خود را نشان دهد. کشورهای مختلفی که روی گسلها قرار دارند و با این پدیده سر و کار دارند، تمهیداتی برای مقاومسازی چنین ساختمانهایی اندیشیدهاند.
ژاپن و ایالاتمتحده از مهمترین کشورها در این زمینه هستند. در ایالاتمتحده تاکید بر مقاومسازی با مصالحی همچون فولاد و بتون پس از دهه ۱۹۷۰ قابلملاحظه بوده است. در ژاپن نیز دولت مرکزی با همکاری دولتهای محلی سعی در ایجاد استانداردهایی برای ساختمانهای هتلها و سایر بناها کردند تا ایمنی در آنها را بهطور قابلتوجهی افزایش دهند و از سختتر کردن معیارهای مقاومسازی گرفته تا کمک مالی برای احداث یا بازسازی هتلها، بیمارستانها و ساختمانهای مشابه و همچنین بیمه کردن چنین ساختمانهایی را مدنظر قرار دادهاند.
ایالاتمتحده آمریکا یکی از کشورهایی است که در طول تاریخ خود زلزلههای بزرگی را تجربه کرده است. به همین دلیل نیز این کشور مقاومسازی بناهای مختلف خود را برای جلوگیری از آسیبدیدگی شدید در برابر زمینلرزه از سالها پیش در دستور کار خود قرار داده تا از آسیبهای جانی و مالی ناشی از این پدیده طبیعی جلوگیری کند. این بحث مقاومسازی به هتلها و متلهای این کشور نیز کشانده شده است. اگرچه ساخت مراکز اقامتی نیز شبیه به سایر ساختمانها است، اندازه، اشغال و هدف این ساختمانها موجب میشود نیازمند تمهیدات بیشتری باشند که باید موردتوجه قرار بگیرند.
چنین مواردی در گزارشهای «سازمان مدیریت اضطراری فدرال» مورد بررسی قرار گرفتهاند. مهمترین ملاحظهای که این سازمان درباره زلزله در هتلها مدنظر قرار داده، کاهش ریسک فروپاشی کامل ساختمان است. یکی از کارهایی که برای انجام این امر در نظر گرفته شده، تقویت شدید ساختمانها با فولاد و بتون بوده و براساس آن، استفاده محض از مصالحی همچون سیمان در متلها نیز فاقد وجاهت است. عمده معیارهای آمریکایی برای مقاومسازی در دهه ۱۹۷۰ میلادی تدوین شده است. مراکز اقامتی در ایالاتمتحده نهتنها باید امنیت جانی میهمانان و افراد را حفظ کنند، بلکه باید از آسیب دیدن شدید ساختمانها نیز جلوگیری کنند زیرا ساختمانهایی مانند هتلها یک کسبوکار بوده و در کنار اشتغال برخی افراد، ارزش افزودهای به اقتصاد آن کشور اضافه میکنند. در همین راستا معیاری با عنوان NEHRP نیز تدوین شده است که به طراحی و مقاومسازی در برابر زلزله کمک میکند.
معیارهای «سرزمین لرزهها»
هتل فرانکلویدرایت در توکیو را میتوان سمبل مقاومت در برابر زلزله دانست. این هتل در جریان زمینلرزه سال ۱۹۲۳ که تقریبا تمام ساختمانهای مهم را لرزاند یا آتشسوزی از میان برد، مقاوم باقی ماند. علت اصلی آن نیز این بود که طراح این هتل در پاسخ به تقاضای سرمایهگذار آن برای صرفهجویی در هزینههای این هتل و در نتیجه حذف حوضچه آب و تدابیری که برای خاموش کردن آتش اندیشیده شده بود، پاسخ منفی داد و سرانجام حرف خود را به وی قبولاند. او که پیشتر چند آتشسوزی بزرگ را در توکیو دیده بود، ظاهرا دو سال بعد که چنین زمینلرزهای اتفاق میافتاد را پیشبینی کرده بود.
در طول زمان ژاپنیها تدابیر بیشتری برای مقابله با زمینلرزه اتخاذ کردند. مقررات فعلی، برای حفاظت ساکنان و ساختمانهای تجاری در برابر زمینلرزه، متعلق به قوانین استانداردهای ساختمانسازی ۱۹۸۱ است که پس از آن با اصلاحات اندکی همراه بوده است. در سال ۲۰۱۳، ژاپن اصلاحات بیشتری در قانون ایجاد کرد که برخی مشکلات موجود در قانون را بپوشاند که بخشهایی را به قانون سال ۱۹۸۱ اضافه کرد. به موجب این قانون، مالکان ساختمانهای بزرگی که مورد استفاده عمومی قرار میگیرند، از جمله هتلها و مراکز خرید، مجبور میشوند ارزیابیهایی از سوی طرف ثالثی انجام دهند تا ببینند آیا معیارهای مربوط به قوانین موجود در مورد مقاومسازی در برابر زلزله انجام شده یا خیر و نتایج آن را افشا کنند. هدف از این کار افزایش میزان اجراییشدن قانون استانداردسازی چنین بناهایی از ۸۰ درصد در سال ۲۰۰۷ به ۹۰ درصد بود.
دولت مرکزی و اغلب دولتهای محلی ژاپن، در برخی موارد کمکهای مالی تا میزان ۸۰ درصد فراهم کردند تا استانداردهای شدیدتری را بتوانند اعمال کنند. حتی در برخی موارد به اندازه صددرصد هزینه کامل انجام این تمهیدات را پوشش دادند. ژاپنیها در کار خود سه محور را مورد توجه قرار داده بودند: نخست حفظ جان کارکنان و افراد، دوم حفظ ساختمانهایی که تولید میکردند یا خدمات ارائه میکردند که شامل هتلها نیز میشد و سوم، اطمینان بخشیدن به استمرار کسبوکار. از سوی دیگر، بیمه کردن یکی از ابزاری بوده که دولت ژاپن در اینخصوص در پیش گرفته است. این مسائل موجب شده مالکان هتلها و سایر بناهای عمومی، انگیزه داشته باشند تا استانداردهای سال ۱۹۸۱ را برآورده کنند یا حتی از آن نیز فراتر بروند تا بتوانند مشتریان را به خود جلب کنند زیرا هتلها و خانهها یا مراکز اقامتی که در مکان بهتر و با کیفیت بهتری ساخته شده باشند، میتوانند نرخ اجاره بیشتری از مشتریان خود طلب کنند.