◄ سهم ناچیز ایران از گردشگری سلامت
بیست مردادماه سال ۹۶ بود که محمدعلی فیاضی، دبیر شورای راهبری گردشگری سلامت، اعلام کرد که با ثبت سفر و درمان ۱۵۰ هزار بیمار خارجی در سامانه وزارت بهداشت، سال ۹۵ حدود ۵۰۰ میلیون دلار درآمد از این محل برای کشور حاصل شده است.
بیست مردادماه سال ۹۶ بود که محمدعلی فیاضی، دبیر شورای راهبری گردشگری سلامت، اعلام کرد که با ثبت سفر و درمان ۱۵۰ هزار بیمار خارجی در سامانه وزارت بهداشت، سال ۹۵ حدود ۵۰۰ میلیون دلار درآمد از این محل برای کشور حاصل شده است.
حالا چند وقتی است که بحث گردشگری سلامت در رسانه‌ها و اظهارنظرهای مسئولان مطرح می‌شود اما مثل‌اینکه گوش شنوایی وجود ندارد و یا عزم جدی برای مبارزه با دلالان این حوزه نیست. موضوع وجود دلال در گردشگری سلامت را ایرج حریرچی، قائم‌مقام وزیر بهداشت، در برنامه گفتگوی ویژه خبری مطرح کرد.
او در صحبت‌هایش گفت که دلالان حوزه گردشگری سلامت را نمی‌توان به‌طور کامل حذف کرد بلکه باید ساماندهی شوند. حریرچی در صحبت‌هایش بیان کرده بود که سیستم دلالی در مورد گردشگری سلامت کشور، وضعیت نامناسبی را ایجاد کرده به‌گونه‌ای که هزینه‌های درمانی بیماران، بسیار کمتر از هزینه‌های دیگر ازجمله هزینه‌های دلال‌ها، هتل، غذا و حمل‌ونقل می‌شود. این صحبت‌های قائم‌مقام وزیر بهداشت واکنش نماینده‌های مجلس را در پی داشت.
سیامک مره صدق، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، درباره وجود دلال در گردشگری سلامت کشورمان گفت: «مشکل موجود در حوزه گردشگری سلامت کشور تنها به وجود دلالان برنمی‌گردد، بلکه مشکلات عمده‌ای در این زمینه وجود دارد که اگر بخواهیم به گردشگری سلامت به‌عنوان یک فرآیند اقتصادی نگاه کنیم باید ابتدا آنها را برطرف کنیم.» او درباره اینکه این مشکلات عمده شامل چه مواردی هستند، به «حمل‌ونقل» گفت: «بیمارستان‌های ویژه گردشگران سلامت باید مجهز به امکانات لازم اقامتی باشند اما این در حالی است که شاید در کشور حتی دو بیمارستان نیز که به این شیوه تجهیز شده باشند وجود نداشته باشد که تحقق این امر نیز نیازمند مشارکت و سرمایه‌گذاری بخش خصوصی است.»
در بازار بحث وجود دلال در حوزه گردشگری سلامت، بعضی‌ها هم معتقدند که وزارت بهداشت در این حوزه باید سفت‌وسخت عمل می‌کرده و این وزارت بهداشت بوده که کم‌کاری کرده وگرنه ایران می‌توانست در حوزه گردشگری سلامت نسبت به کشورهای همسایه پیشتاز باشد؛ اما وقتی چنین انتقادی مطرح می‌شود، عده‌ای هم مقصر را بخش خصوصی در حوزه سلامت معرفی می‌کنند که با قیمت بالا مانع ورود گردشگر سلامت به کشور می‌شود و آنها به کشورهای همسایه می‌روند.
به این موضوع البته ایرج حریرچی در صحبت‌هایش اشاره کرد: «درحال‌حاضر ۴۰ درصد از ظرفیت تخت‌های بیمارستانی بخش خصوصی خالی است و بخش خصوصی باید بازار منطقه را در نظر بگیرد زیرا انحصار با قیمت بالا، پاسخ نمی‌دهد و باید برای توسعه توریسم سلامت، رقابت ایجاد کنیم.»
او همچنین گفت که اگر توریسم سلامت توسط شرکت‌های شناسنامه‌دار و مورد نظارت وزارت بهداشت و سازمان گردشگری انجام شود بخش عمده‌ای از دلالی در حوزه گردشگری سلامت حل می‌شود. به گفته قائم‌مقام وزیر بهداشت: «مشکل گردشگری سلامت، بازار غیررسمی است و دلالی این حوزه در هیچ‌یک از مراکز خصوصی و دولتی درجه‌یک مشاهده نمی‌شود.» اما بشیر خالقی، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، ازجمله افرادی هستند که معتقدند وزارت بهداشت در این حوزه کم‌کاری کرده است.
او در گفتگو با «حمل‌ونقل» گفت که وزارت بهداشت باید متولی این حوزه باشد و دست دلالان را از این حوزه کوتاه کند. خالقی این نکته را هم مطرح کرد: «اگر وزارت بهداشت با برنامه وارد میدان گردشگری سلامت شود، می‌تواند به اقتصاد کشور کمک کند و ایران را تبدیل به قطب گردشگری سلامت بکند.» به گفته این نماینده مجلس ارائه تسهیلات ویژه اقامتی برای گردشگران این حوزه از جذابیت‌هایی است که می‌توان از آن برای جذب گردشگر حوزه سلامت استفاده کرد و نباید گذاشت که کشورهای همسایه با جذابیت‌هایی که برای گردشگران به وجود آورده‌اند در این حوزه پیروز میدان باشند.»
اشاره بشیر خالقی به کشورهای اردن و دوبی است. دو رقیب ایران در این حوزه که سالانه پول زیادی را از این راه به جیب می‌زنند. برای نمونه کشور اردن سالانه ۵۰۰ میلیون دلار درآمد ارزی از توریسم درمانی دارد یا دوبی از چند سال پیش شهرهای سلامت را راه‌اندازی کرده و با برخی از دانشگاه‌های معتبر دنیا برای توسعه این مراکز قراردادهایی بسته است.
درحال‌حاضر ۳۵ مؤسسه گردشگری سلامت در ایران فعالیت می‌کنند. همچنین با وجود اینکه در افق ۱۴۰۴ اعلام‌شده که ایران می‌تواند پذیرای ۲۰میلیون گردشگر باشد اما طبق آمار ارائه‌شده در سال ۱۳۹۵، ۱۰۵ هزار تبعه خارجی از کشورهای عراق، جمهوری آذربایجان، ارمنستان و حوزه خلیج‌فارس به‌طور قانونی و به دوراز چشم دلالان برای استفاده از خدمات درمانی و پزشکی به ایران سفرکرده‌اند. این در حالی است که درآمد جهانی از گردشگری پزشکی ۱۵۰میلیارد دلار بوده که سهم ایران از آن در سال ۹۵ کمتر از نیم درصد بوده است.
در سال ۲۰۰۷، حدود ۲۰ هزار گردشگر سلامت به کشور ما وارد می‌شدند ولی خوشبختانه درحال‌حاضر این رقم به ۳۰۰ تا ۵۰۰ هزار مورد افزایش‌یافته اما انتظار می‌رود که به دنبال ارقامی بالاتر از این باشیم و در جایگاه اول منطقه قرار بگیریم؛ چراکه پتانسیل‌های زیادی در حوزه گردشگری سلامت در نقاط مختلف کشور وجود دارد که باید مدنظر قرار بگیرد و از طرف دیگر نیز تبلیغات جهانی در این حوزه در دستور کار مسئولان قرار بگیرد تا با نقطه‌ای که می‌خواهیم در افق ۱۴۰۴ به آن دست پیدا کنیم فاصله زیادی نداشته باشیم.
