سه علت اصلی گرانی سفرهای داخلی
نبود زیرساخت‌ها، عدم توزیع تعطیلات و فصلی بودن سفر و نرخ غیرواقعی ارز سه عاملی است که به باور کارشناسان و فعالان گردشگری دست به دست هم داده‌اند تا سفر داخلی برای گردشگران گران تمام شود یا نسبت به سفرهای خارجی گران به نظر برسد.
نبود زیرساخت‌ها، عدم توزیع تعطیلات و فصلی بودن سفر و نرخ غیرواقعی ارز سه عاملی است که به باور کارشناسان و فعالان گردشگری دست به دست هم داده‌اند تا سفر داخلی برای گردشگران گران تمام شود یا نسبت به سفرهای خارجی گران به نظر برسد.
به گزارش تین‌نیوز به نقل از روزنامه دنیای اقتصاد، به عقیده این کارشناسان، کمبود زیرساخت‌های گردشگری و عدم توسعه آنها مانند حمل‌ونقل، محل‌های اقامتی، گردشگری و... موجب شده تا رقابتی در این زمینه صورت نگیرد و عدم توازن بین عرضه و تقاضا اجازه نمی‌دهد قیمت‌ها از آنچه امروز با آن مواجه هستیم کمتر شود. همچنین غیرواقعی نگه‌داشتن نرخ ارز باعث شده سفرهای خارجی نسبت به سفرهای داخلی ارزان‌تر به‌نظر برسد و گردشگر تصور کند با مبلغی که در نظر گرفته می‌تواند یک سفر خارجی با همان کیفیت و حتی بهتر و فارغ از محدودیت‌های اجتماعی نسبت به سفر داخلی داشته‌باشد. توزیع نامتوازن تعطیلات نیز به فصلی شدن سفر در ایران انجامیده و به نوبه خود باعث شده سفر در ایام اوج سفر برای مردم گران تمام شود.
ضعف زیرساخت؛ علت‌العلل؟
اما نبود نگاه کاربردی برای ایجاد زیرساخت‌های گردشگری و بهبود مشکلات زیربنایی از جمله مواردی است که غلامرضا اباذری، رئیس انجمن صنفی دفاتر سفر هوایی، زیارتی و گردشگری تهران درباره علل گرانی سفر در کشور به آن اشاره می‌کند می‌گوید: متاسفانه معاونت گردشگری که وظیفه تسهیل سفر چه داخلی و چه خارجی را برای تمام شهروندان برعهده دارد تاکنون نگاهی کاربردی در راستای بهبود وضعیت زیرساخت‌ها و مشکلات زیربنایی مانند ضعف در ناوگان حمل و نقل و محل‌های اقامتی نداشته است. در همین حال، به باور کارشناسان از جمله مهم‌ترین دلایلی که باعث می‌شود همچنان زیرساخت‌های گردشگری با مشکلات عدیده‌ای دست و پنجه نرم کند، نبود حمایت‌های لازم از سرمایه‌گذاران است. اباذری در این باره می‌گوید: متاسفانه برای ارزان‌سازی سفر داخلی هیچ‌گونه حمایتی از فعالان و سرمایه‌گذاران بخش خصوصی صورت نمی‌گیرد؛ اما کشورهایی که در زمینه گردشگری موفق هستند عرصه را برای سرمایه‌گذارانشان باز گذاشته‌اند.
گران بودن هزینه ساخت مراکز اقامتی و هتل‌ها از جمله دلایلی است که گفته می‌شود ضعف زیرساخت‌ها را تشدید می‌کند. رئیس انجمن صنفی دفاتر سفر هوایی، زیارتی و گردشگری تهران با اشاره به تجربه ترکیه که در صنعت گردشگری به‌عنوان یک کشور پیشرو شناخته می‌شود، این‌طور توضیح می‌دهد: «ترکیه از سال ۱۹۸۰ و زمان ریاست جمهوری تورگوت اوزال برنامه جامع و میان‌مدتی برای توسعه گردشگری کشورش تدوین و اجرا کرد. یکی از این برنامه‌های جامع، اعطای زمین‌های مناسب برای ساخت اقامتگاه‌ها به سرمایه‌گذاران بود. همچنین یارانه‌های خاص و بسته‌های حمایتی مناسبی در اختیار فعالان گردشگری قرار داد. حتی دولت ترکیه تا سال ۲۰۱۳ برای هر اتاق به هتلداران سوبسید می‌داد و زمانی که هزینه سوخت هواپیماها افزایش پیدا کرد دولت مابه‌التفاوت افزایش قیمت بلیت را پرداخت می‌کرد؛ چون می‌دانست سرمایه‌ای که گردشگر با خودش می‌آورد بسیار بیشتر از این مبالغ خواهد بود.
به گفته اباذری، سال‌هاست نگاه به گردشگری یک نگاه تبعیض‌آمیز و شعارگونه بوده‌است. «گردشگری» بیشتر به‌عنوان ابزاری برای فعالیت‌ها و مناسبت‌های انتخاباتی و سیاسی و... مورد استفاده قرار می‌گیرد. با توجه به این شرایط نمی‌توان توقع داشت سفر داخلی سفری مفید، ارزان و در دسترس باشد. وی عدم فرهنگ‌سازی سفر در بخش گردشگری در لایه‌های مختلف جامعه و بی‌اطلاعی مسوولان نسبت به نیاز شهروندان به سفر را از عواملی می‌داند که موجب شده مسوولان نیز به درستی وظیفه‌شان را انجام ندهند: مسوولان در دهه‌های گذشته در هر دوره مربوط به فعالیت‌شان سیاست‌گذاری‌های تازه‌ای را رو می‌کنند؛ اما هیچ‌کدام از آنها پاسخگوی نیاز شهروندان نبوده و به مرحله اجرایی شدن نیز نرسیده‌اند.
هزینه تمام‌شده بالا، بلای جان ارزانی سفر
علی‌اصغر شالبافیان، کارشناس گردشگری نیز درباره گرانی سفر داخلی به دلیل مشکلات زیرساختی می‌گوید: هزینه تمام‌شده سفرهای داخلی بالاست؛ چون قیمت سفرهای داخلی تابع هزینه تمام‌شده سفرهاست. از هزینه حمل و نقل گرفته تا هزینه محل اقامت، خورد و خوراک، مسائل تفریحی و گردشگری در مقصد و... که مجموعا رقم بالایی خواهدبود.» شالبافیان هم با تاکید بر بی‌توجهی به زیرساخت‌های اقامتی خاطرنشان می‌کند: یکی دیگر از اجزای سفر محل اقامت است. محدودیت‌های فراوانی برای ساخت هتل در کشور وجود دارد، در حالی که این محدودیت‌ها در کشوری مانند ترکیه وجود ندارد. متاسفانه در ایران قیمت زمین بسیار بالاست و یک سرمایه‌گذار برایش اصلا به صرفه نیست تا در این زمینه ورود کند.» عدم توزیع تعطیلات نیز خود علتی دیگر برای گرانی سفر عنوان می‌شود؛ چه آنکه، به دلیل نبودن تعطیلات توزیع‌شده، سفر در ایران فصلی شده و این موضوع ایام اوج تقاضا برای سفر را ایجاد کرده است.
این کارشناس گردشگری دراین‌باره نیز می‌گوید: فصلی بودن سفر هم موجب بالا رفتن قیمت سفر می‌شود. ترکیه توانسته تا حد بسیاری فصلی بودن صنعت گردشگری‌اش را بهبود ببخشد. چون جریان مستمر عرضه، تقاضای مستمر را نیز به همراه خواهدداشت. این اتفاق موجب می‌شود تا ایام پیک سفر کمتری در طول سال داشته‌باشیم و سفر در کل سال توزیع شود. در کشور ما همچنان گردشگری فصلی است. به همین دلیل عرضه‌کننده در این زمان حداکثر قیمت را برای تقاضاکننده اعمال می‌کند. آنچه موجب می‌شود بازار یک جریان مستمر تقاضا نداشته‌باشد و باعث عدم توازن قیمت خواهد شد، فصلی بودن سفر است. دغدغه ارزان‌سازی سفر دغدغه‌ای است که در هر دوره‌ای مسوولان ساز و کارهایی برای بهبود آن لحاظ می‌کنند؛ سیاست‌های مختلفی مانند کارت سفر، یارانه سفر، قسط‌بندی هزینه‌های سفر و... اما تا به حال هیچ کدام موثر واقع نشده‌اند. حالا گرچه هرسال تعداد سفرهای داخلی افت محسوسی را تجربه نمی‌کند اما گرانی خدمات باکیفیت هر سال بیش از گذشته افت کیفی سفرهای داخلی را به همراه دارد.
