آموزش‌های راه دور
تین نیوز | کارآفربن ایرانی، یک دانشگاه خصوصی در ترکیه برای آموزش تجارت دریایی تاسیس کرده است .
از سال گذشته که خبر تأسیس دانشگاه بین‌المللی علوم دریایی در ترکیه را در جلسه انجمن صنفی کشتیرانی و خدمات وابسته شنیدیم، پیگیر ماجرا بودیم تا بالاخره امسال توانستیم با فرداد فیروزپور، مدیرعامل شرکت پترو آسیا و عضو هیات موسس و هیات امنای این دانشگاه درباره انگیزه تأسیس چنین دانشگاهی و مراحل کنونی راه‌اندازی آن صحبت کنیم.
فیروزپور می‌گوید اگرچه به سبب تحریم‌ها و محدودیت‌های سیاسی نتوانسته این دانشگاه را در ایران تأسیس کند اما بسیار امیدوار است که بتواند شعبه‌ای از این دانشگاه را در مناطق آزاد کشور احداث کند و در این دانشگاه‌ها دانشجویانی تربیت شوند که به معنای واقعی تاجران دریایی باشند.
او امیدوار است که انجمن کشتیرانی نیز این حرکت را جدی بگیرد:« ... آن هم با توجه به اینکه افرادی در صنف کشتیرانی کار می‌کنند که از نظر علمی و موقعیت بین‌المللی، واقعا حرف‌هایی برای گفتن در دنیا دارند. امیدوارم این آقایان هم در آینده نزدیک، دست رد به سینه ما نزنند و برای انتقال تجربه به جوان‌ترهاي اين حرفه، حتما بتوانیم از تجربیاتشان استفاده کنیم.»
با توجه به وجود دانشکده‌های دریانوردی در ایران، چه نیازی شما را به تأسیس دانشکده جدید در خارج از کشور تشویق کرد؟
درست است که ما در ایران در شهرهای نوشهر و خرمشهر دانشکده‌های دریانوردی داریم، ولی متأسفانه در ایران، با وجود این که همه سیاستمداران و تجار ما اذعان دارند که بیش از 90 درصد تجارت ایران از طریق دریا صورت می‌گیرد، هیچ توجهی به آموزش تجارت دریایی نمی‌شود.
آنچه در حال حاضر در ایران شاهد آن هستیم، تربیت دریانوردانی است که در بهترین حالت، فقط یک «ناوبر» محسوب می‌شوند و سررشته‌ای از تجارتی که در آن دخیل هستند، ندارند. ما دوستانی داریم که سابقا کاپیتان کشتی بوده‌اند، ولی وقتی بازنشسته شده و از مأموریت خود فاصله گرفته‌اند، معلوم شده که اطلاعاتشان از فضای تجارت دریایی، در حد بسیار پایینی است؛ حتی گاها نحوه محاسبه اجاره کشتی را نمی‌دانند؛ با این که مدت طولانی بر روی کشتی به عنوان کاپیتان کار کرده‌اند. از طرف دیگر، به علت نبود آگاهی پرسنل شرکت‌های کشتیرانی، خسارت‌های زیادی به تاجران و
صاحبان صنعت وارد می‌شود؛ پرسنلی که قاعدتا باید بر اصول تجارت، بانکداری، قوانین بین‌المللی دریانوردی، اصول بندری و کانتینری، ترمینال‌داری، امور گمرکی، بسته‌بندی و مذاکره اشراف داشته باشند.
به بیان دیگر، موفق‌ترین افراد شاغل در تجارت دریایی در ایران کاملا به صورت خودجوش و غیردانشگاهی و با زحمت فراوان ، اطلاعات را برای خودشان جمع‌آوری کرده‌اند و بعضا دوره‌های غیرمرتبطی را هم گذرانده است. به عنوان مثال، در اتاق بازرگانی و در رشته مدیریت صنعتی، دانشجویان کلاس‌های اینکوترمز را می‌گذرانند. غافل از این که اینکوترمزتدریس شده در این اتاق در زمینه مسئولیت‌های متصدیان حمل و نقل هیچ کاربردی ندارد، چون موضوعاتش اصولا درباره ارتباط خریدار و فروشنده است و نقش متصدیان حمل و نقل در این میان کاملا گم شده است. مگر این که فردی بسیار باهوش خودش
بتواند وظیفه شرکت حمل و نقل را در این روند تشخیص بدهد.
همانطور که گفتم، متأسفانه در ایران، در شرکت‌های حمل و نقل دریایی این ضعف کاملا مشهود است. بسیاری از شرکت‌ها ، به دلیل عدم آگاهی پرسنل ما از قوانین تجارت داخلی و بین‌المللی و سایر مسائل عرف مشکلات حقوقی فراوانی دارند.
بنابراین، نخستین گامی که فکر می‌کردم باید برداشت که هم به نفع مجموعه خودم، هم به نفع صاحبان کالا و هم به نفع ملت و مملکت باشد، این بود که مجموعه‌ای طراحی کنیم تا کسانی که دوست دارند کار کنند و کسب حلال داشته باشند، کار را به صورت علمی و اصولی یاد بگیرند؛ چون طبیعتا اگر من در مجموعه خودم بخواهم به هر بازاریابی آموزش بدهم، ممکن است مواردی را بلد نباشم یا فراموش کنم یا اصلا نخواهم که آموزش بدهم؛ خب! نتیجه ورودچنین فردی (با چنین سطحی ناقصی از دانش) به بازار کار، عملا چیزی جز بروز خسارات به کل جامعه نخواهد بود. فراموش نکنید که تجارت یک کار گروهی است و اگر به صورت
گروهی کار نکنیم، هر کدام از اعضای این چرخه می‌توانند ضرری را متوجه کل مجموعه بکنند که بقیه اعضا را نیز از نظر زمان، هزینه و حیثیت و امنیت درگیر کند.
کار چگونه آغاز شد؟
از سال 2010 ما به دنبال این کار بودیم. ابتدا تأکید زیادی بر ایران داشتیم، ولی بعد به این نتیجه رسیدیم که با توجه به مسایل موجود در آن مقطع زمانی، اگر تمام تلاشمان را روی ایران بگذاریم، ریسک بزرگی است و احتمال تحقق آن بسیار خواهد بود .
در ابتدا با یک سری از مؤسسات آموزش عالی معتبر در دنیا بخصوص در کشورهای کره و استرالیا و انگلستان به مذاکره نشستیم، دانشگاه‌هایی که مدارک بین‌المللی کاملا معتبری دارند، اما متأسفانه به دلیل مشکلات سیاسی، این مؤسسات مایل به ارائه خدمات به ایران نبودند. انتخاب‌هایی که داشتیم امارات، ترکیه، آذربایجان و ارمنستان بود. امارات به دلیل عدم ثبات سیاسی در مقابل ایران برای ما گزینه مناسبی نبود. در مورد آذربایجان هم به دلیل پیمان‌های محکم امنیتی که با اسراییل بسته است، تمایلی به همکاری نداشتیم. کشور ارمنستان هم چون عملا پتانسیل لازم و را ندداشت و گزینه خوبی
نبود بنابراین نزدیک‌ترین کشوری که ما توانستیم پیدا کنیم- به صورتی که نیاز به اخذ ویزا نباشد، حداقل هزینه را برای دانشجو داشته باشد و چارچوب فرهنگی آن کشور شباهت بیشتری به ایران داشته باشد- ترکیه بود. پس با وزارت علوم دولت آنها وارد مذاکره شدیم.
البته مشکلات زیادی داشتیم و هنوز هم داریم؛ چون سیستم تأسیس دانشگاه در ترکیه مانند ایران نیست. در ترکیه، دانشگاه‌ها یا دولتی هستند یا وقفی و حالت سومی مثل غیرانتفاعی در ایران وجود ندارد. قرار بر این بود که تا اوایل سال 2014 قانون جدیدی تصویب شود که اجازه تأسیس دانشگاه‌های خصوصی را بدهد، اما متأسفانه به دلیل مشکلات سیاسی داخلی ترکیه، اجرای این قانون به تعویق افتاده است.
به هر حال، خوشبختانه مجوزهای مورد نیاز را از مؤسسات خارجی از کشورهای کره و استرالیاگرفته‌ایم که به عنوان نماینده آنها بتوانیم این دانشگاه را در ترکیه فعال کنیم. تمام کارهای مقدماتی آن انجام شده است. سرفصل دروس کاملا تعیین شده و به تأیید مؤسسات اصلی رسیده است. به محض این که قانون جدید ابلاغ شود، قول مساعد به ما داده‌اند که این اتفاق خواهد افتاد.
این موسسات خارجی که به آنها اشاره کردید، از میان گزینه‌های موجود انتخاب شدند یا حقیقتا جزو مؤسسات برتر هستند؟
جزو برترین مؤسسات هستند. ما پیش از هر کاری، درباره مدارک این مؤسسات، از چند کشور از جمله انگلستان و استعلام گرفته‌ایم و آنها هم اعلام کرده‌اند که از نظر دانشگاه‌ها و مراکز علمی انگلیس، آنها از اعتبار کامل و کافی برخوردارند.
آیا در آینده، این دانشگاه در ایران هم شعبه‌ای خواهد داشت؟
امیدوارم ، اگرچه به دلیل برخی مشکلات متعدد ما نتوانستیم در ایران این دانشگاه را تأسیس کنیم ولی مدیران ذیربط موافقت کرده‌اند که حتی‌الامکان بتوانیم در مناطق آزاد شعبه‌ای تاسیس کنیم که مذاکره در این مورد همچنان ادامه دارد. اگر بتوانیم مجوز مناطق آزاد را بگیریم، در آینده نزدیک از وزارت علوم خودمان درخواست مجوز خواهیم کرد.
من امیدوارم که انجمن کشتیرانی و خدمات وابسته نیز این حرکت را جدی بگیرد. چون در چند سال اخیر، اتفاق خوبی رخ داده که هر کدام از صنوف برای خودشان دانشگاه تأسیس می‌کنند و جای دانشگاه یا موسسه عالی صنف ما خالی است؛ آن هم با توجه به اینکه افرادی در صنف کشتیرانی کار می‌کنند که از نظر علمی و موقعیت بین‌المللی، واقعا حرف‌هایی برای گفتن در دنیا دارند. به اعتقاد من، ما در هیچ زمینه‌ای به اندازه کشتیرانی افراد تحصیلکرده نداریم. امیدوارم این آقایان هم در آینده نزدیک دست رد به سینه ما نزنند و برای انتقال تجربه به جوان‌ترها، حتما بتوانیم از تجربیاتشان استفاده
کنیم.
این نکته را هم اضافه کنم که طبیعتا این کارها دردسرهای بسیار زیادی در ایران خواهد داشت، ما باید از سازمان بنادر و کشتیرانی خواهش کنیم که کما فی السابق با ما همکاری کنند و تا حد امکان تجربیاتشان را به ما منتقل کنند. این اصل را هم حتما مد نظر داشته باشند که قرار نیست ما براساس سیلابس‌های دانشکده‌های دریانوردی ایران پیش برویم، برنامه‌های درسی ما، سیلابس‌های کاملا تجاری در زمینه کشتیرانی است. ما هیچ نیازی به آموزش دریانورد و ناوبری نداریم، چون دانشکده‌های ما به اندازه کافی دریانورد تربیت می‌کنند، ولی تاجر دریایی کم داریم.
ساختمان دانشگاه تا چه مرحله‌ای آماده شده است؟
ما ساختمانی را در استانبول با مشارکت یکی از بانک‌های ترکیه خریده‌ایم که فضای نسبتا مناسبی دارد و حداقل برای برگزاری حدود 18 کلاس امکانات دارد. سایر مسائلی را هم که براساس استانداردهای ترکیه مقید به انجام آنها هستیم رعایت کرده‌ایم.کار ساختمان تقریبا تمام شده و پیش‌پرداخت‌ها صورت گرفته است.
برنامه‌های درسی این دانشگاه چگونه انتخاب می‌شوند؟
تمام تلاش ما این بوده که سیلابس‌هایی برای دانشجویان تنظیم کنیم که وقتی می‌خواهند به عنوان تاجر کار کنند و وارد بازارهای بین‌المللی بشوند، حرفی برای گفتن داشته باشند. سیلابس‌های درسی ما بسیار متنوع است؛ از اصول بازاریابی، اصول مذاکرات و حقوق دریایی گرفته تا قوانین مربوط به اینکوترمز، چارترینگ، بروکرینگ، خدمات اجنسی و تمام مسائلی که یک شرکت کشتیرانی به عنوان نماینده ،فورواردر، بروکر ویا چارترر نیاز دارد تا با دانستن آنها، در این تجارت بسیار پررقابت و فشرده قد علم کند.
آیا تعیین دروس آموزشی، براساس معیارهای همان موسساتی بوده که شما نماینده آنها در ایجاد دانشگاه دریایی هستید و یا براساس نیازهای ایران به نوعی بومی‌سازی صورت گرفته است؟
با توجه به ماهیت این کار تمامی سیلابس‌ها در یک چهارچوب مشخص و قابل قبول بین‌المللی توسط مراکز دانشگاهی که سالیان متمادی در این زمینه فعالیت دارند تهیه شده است.
اساتید این دانشگاه از کدام کشورها هستند؟
تعدادی از اساتید قرار است از دانشگاه‌های مادر برای ترم‌های اول و دوم فرستاده شوند. طی مذاکرات هم توافق کرده‌ایم که اساتید هر کدام از رشته‌ها دوره‌های آموزشی لازم را جهت تربیت اساتید مورد تایید دانشکاه بگذرانند و پس از اعطای مدرک، اساتید بومی مورد تایید ما مشغول به تدریس شوند. این دانشگاه مجاز به ارایه مدارک از کارشناسی تا دکترا خواهد بود.
آیا دانشجویان ایرانی می‌توانند از طریق بورسیه وارد این دانشگاه شوند؟
چون این دانشگاه، غیرانتفاعی است، در برنامه‌های میان‌مدت ما پیش‌بینی شده که برای پذیرش بورسیه، با مؤسسات و شرکت‌های ایرانی مذاکره داشته باشیم و آنها افراد مورد نظر خود را معرفی کنند و آن شخص به عنوان کارمند شرکت مشغول به تحصیل شود و تا زمانی که تعهد فرد به شرکت تمام نشده، آن مدرک هم در اختیار شرکت باشد. چون ما در ایران علاوه بر اینکه مشکل نبود تاجر دریایی داریم، این مشکل را هم داریم که بسیاری از بازاریاب‌ها بدون انجام تعهداتشان، از این شرکت به آن شرکت می‌روند. بنابراین اگر شرکتی بخواهد برای بازاریابی و یا حتی مدیر ارشدش سرمایه‌گذاری کند، باید
مدرک در اختیار شرکت باشد تا فرد تعهداتش را اجرا کند و بعد از اعلام شرکت، مدرک بین‌المللی شخص صادر شود. به این ترتیب، ما با مدیران شرکت‌ها سروکار داریم و نه خود اشخاص.
شرایط پذیرش دانشجویان در این دانشگاه چگونه است؟
در حال حاضر، ما برای پذیرش دانشجو، هیچ فرمول خاصی را قائل نشده‌ایم. من در نظر داشتم که در انجمن کشتیرانی، با نظر اعضای انجمن، راهکاری برای این مسأله دیده شود که یا از طریق کنکور داخلی و یا از طریق معرفی شرکت‌ها، نسبت به جذب دانشجو اقدام شود. البته حتما باید به زبان انگلیسی مسلط باشند (چون زبان تدریس، انگلیسی است) و تا اندازه‌ای سابقه کار داشته باشند، یا مدیران شرکت‌ها آنها را تأیید کنند.
در ترکیه چارچوب جذب دانشجو مشخص است و چون مجوز دانشگاه در ترکیه صادر شده، دانشجویان ترک از طریق کنکور پذیرش می‌شوند و ما بیشتر از 40 درصد نمی‌توانیم دانشجوی غیر ترک بپذیریم. بنابراین برای ما بسیار مهم است که این تعداد از دانشجویان ایرانی از طریق فرمولی انتخاب شوند که کاملا اجرایی و نتیجه‌بخش باشد؛ یعنی این طور نباشد که افراد بدون هیچ گونه برنامه، اطلاعات و زمینه کاری بخواهند فقط برای گرفتن مدرک به این دانشگاه بیایند.
به نظر من، بهترین انتخاب می‌تواند از طریق انجمن کشتیرانی باشد تا بیشترین و بهترین استفاده را از موقعیت پیش آمده داشته باشیم؛ چون هر جوانی که به این دانشگاه بیاید، باید هزینه‌های زیادی را پرداخت کند؛ از هزینه شهریه گرفته تا اقامت و رفت و آمد و بسیاری مسائل دیگر. بنابراین باید کسی باشد که وقتی به ایران برمی‌گردد، بتواند این هزینه‌ها را جبران کند و به عنوان یک فرد کاملا سودمند در چرخه اقتصادی کشور وارد شود.
با توجه به اینکه این یک دانشگاه بین‌المللی است، آن 40 درصد دانشجوی غیرترک، می‌توانند از کشورهای دیگری غیر از ایران هم پذیرفته شوند؟
بله امکانش وجود دارد، اما تلاش ما در وهله اول، پر کردن این ظرفیت 40 درصدی، با دانشجویان ایرانی است. هر چند آن مؤسسات اصلی اعلام کرده‌اند که از وقتی که بحث دانشگاه ما در ترکیه مطرح شده است، از کشورهایی مانند آذربایجان، کویت، ارمنستان و گرجستان برای فرستادن دانشجو اعلام آمادگی کرده‌اند، اما ما هنوز نمی‌دانیم که استقبال جوانان ایران از این دانشگاه تا چه حد خواهد بود.
اما به هر حال ما بسیار علاقه‌مندیم که بیشتر ظرفیت ما را دانشجویان ایرانی پر کنند.
هزینه‌های تحصیل در این دانشگاه مشخص شده است؟
هزینه‌های اقامت و تحصیل تقریبا مشخص شده و تفاوت چندانی با هزینه دانشگاه آزاد نخواهد داشت. درباره هزینه اقامت هم صحبت شده که مؤسسات اقامتی بتوانند متناسب با تعداد دانشجویان ایرانی خوابگاهی را تهیه کنند و در اختیار دانشجویان قرار بدهند.
پیشنهاد دیگر این است که کلاس‌ها در دو یا سه روز خاص برگزار شود که با توجه به مسافت کم مسیر، دانشجویان بتوانند به صورت پروازی رفت و آمد کنند و حتی پیشنهاد دادیم که برخی از کلاس‌ها به صورت غیرحضوری برگزار شود و فقط برای دانشجویان خارجی، امتحان برگزار کنند که حضور در امتحان صد درصد اجباری است اما هنوز این پیشنهادات به تصویب نرسیده است.
میزان استقبال و همکاری مسوولان و دولتمردان ترکیه برای تأسیس این دانشگاه چطور بود؟
غیر قابل تصور بود؛ یعنی از زمانی که من درخواست تأسیس دانشگاه را اعلام کردم، بیش از 7-8 نفر از مدیران ارشد ترکیه، پا به پای من در همه مراحل ، برای گرفتن مجوز و دریافت اعتبارات از بانک آمده‌اند و مرحله به مرحله هر جا که لازم بوده، پا پیش گذاشته‌اند. ترکیه از جمله کشورهایی است که سرمایه‌گذاری‌های خارجی کلانی داشته و خواهد داشت و جزو طرح‌های آینده‌اش، توسعه بنادر است.
دولتمردان ما هم اگر قدری با انصاف برخورد کنند موقعیت جغرافیایی ما برای استفاده از آب‌های آزاد بی‌نظیر است. امیدوارم آن قدر که در مورد قیمت نفت و تحریم‌ها فکر می‌کنند، به تجارت هم فکر کنند. چون اگر تجارت بنادر جنوبی ما توسعه پیدا کند، می‌توان کمک بسیار بزرگی به دولت در جهت کاهش وابستگی به نفت باشد. ما کشوری هستیم که ترانزیت یا سوآپ در آن می‌تواند به اندازه نفت درآمد داشته باشد اما تا به حال در این موارد کاملا بی‌مهری و یا کم‌لطفی شده است.
امیدوارم دولت جدید حداقل در این زمینه جدی‌تر فکر کند. کارگروه‌های دولت آقای دکتر روحانی بسیار جالب و عملیاتی هستند، اما کارگروه دولت در زمینه حمل و نقل دریایی هنوز عملیاتی نشده است؛ در حالی که اگر بخواهند زمان بگذارند و سرمایه‌گذاری کنند، ما می‌توانیم در حمل و نقل دریایی، قدرت اول منطقه باشیم. امیدوارم هر چه زودتر از تجربیات پیشکسوتان این کار استفاده کنند، چون واقعا حیف است.
اگر بخواهید نوع برخورد مسوولان ترکیه را با مسوولان داخلی مقایسه کنید، نتیجه آن چه خواهد بود؟
من یک مثال می زنم، ما در حدود ده سال گذشته، کشتی‌های بسیاری در بنادر جنوبی داشته‌ایم که تحت پوشش شرکت ما فعالیت می‌کردند؛ اما هر بار که خود ما یا نمایندگان ما برای پهلودهی کشتی به آنجا مراجعه کرده‌ایم؛ نهایت لطفی که به ما شده این بوده که پشت در اتاق رییس، بیشتر از 20 دقیقه معطل نشویم. در صورتی که سال کذشته، کشتی داشتم که از بندر مرسین ترکیه به بندر اسکندریه مصر خودروهای شرکت سایپا را می‌برد. به محض این که فهمیدند ما مرسین را به عنوان بندر برای صادرات انتخاب کرده‌ایم و در شرایطی که هنوز کشتی ما در آنجا پهلو هم نگرفته بود، مدیر پورت‌اپراتور
بندر به افتخار ما ضیافت شام برگزار کرد و از من و گروه همراهم به دلیل این انتخاب تشکر شد. خودتان با انصاف مقایسه کنید.
فضای کسب و کار در ترکیه را چطور ارزیابی می‌کنید؟
در ترکیه فضای کسب و کار بسیار باز است. امکان فعالیت، حتی برای تجار ایرانی مهیاست و اکنون هم بسیاری از تجار ایرانی در آنجا فعالیت می‌کنند و بسیار هم موفق هستند و جدا از مسائل تحریم‌ها و محدودیت‌های بانکی، دولت ترکیه و تجار ترک، رابطه بسیار گرم و صمیمانه‌ای با تجار ایرانی دارند.
