تهران با جمعیت روزانه ۱۸ میلیون نفر چند اتوبوس دارد؟
ناوگانی که سالیان دراز تجدید و نوسازی نشده است. فرسودگی این ناوگان به قدری است که بسیاری از شهروندان عطای حمل ونقل عمومی را به لقایش بخشیده و به استفاده از خودرو شخصی و موتورسیکلت روی آورده اند.
اطلاع از تعداد اتوبوس های فعال در پایتخت ایران تبدیل به موضوعی دور از دسترس و معمایی پیچیده شده است به طوری که وقتی برای بررسی وضعیت حمل و نقل عمومی، به بعضی از پایانه های اتوبوسرانی مناطق تهران مراجعه می شود؛ مسئولان از پاسخ به سوالات درباره وضعیت و تعداد اتوبوس ها به بهانۀ نداشتن اجازه مصاحبه از مدیران بالادستی، خودداری می کنند!! پاسخ دقیق این سوال که "چند اتوبوس شهری در تهران تردد می کند؟" راحتی با زیر و رو کردن اخبار و سایت های اطلاع رسانی نمی توان پیدا کرد.
به گزارش تین نیوز به نقل از ایسنا، تهران در جایگاه سی و چهارمین کلان شهر پرجمعیت جهان، شهری است با بیش از ۱۴ میلیون جمعیت ساکن و ۴میلیون جمعیت شناور با روزانه نوزده و نیم میلیون سفر درون شهری که هر بخش از ناوگان حمل و نقل، سهمی در انجام آن دارد. ناوگانی که سالیان دراز تجدید و نوسازی نشده است. فرسودگی این ناوگان به قدری است که بسیاری از شهروندان عطای حمل ونقل عمومی را به لقایش بخشیده و به استفاده از خودرو شخصی و موتورسیکلت روی آورده اند. به این ترتیب گره کور دیگری با عنوان آلودگی هوا به معضل ترافیک و حمل و نقل شهری افزوده شده است.
طبق طرح جامع حمل و نقل ترافیک، مصوب سال ۱۳۸۷ شورای شهر تهران، تا سال ۱۴۰۴ جابه جایی مسافران توسط ناوگان اتوبوسرانی باید به ۲۰درصد و مینی بوسرانی به ۵درصد افزایش پیدا کند؛ که برای انجام این وظیفه به ۷۰۰۰ تا۱۱۰۰۰ دستگاه اتوبوس فعال در خیابان های تهران نیاز است. این درحالی است که فشار تحریم ها، افزایش نرخ ارز، تورم، کمبود بودجه، سوء مدیریت ، مهندسی ناصحیح خطوط و دلایل متعدد دیگری تا کنون مانع از تحقق این روند شده است.
در کلانشهری مثل پاریس با ۲ میلیون و ۱۵۰هزار نفرجمعیت، ۹۵۰۰ اتوبوس در ۷۰ خط درون شهری و ۲۰۰ خط حومه به جابه جا کردن مسافران و توریست ها می پردازد. در لندن با ۸ میلیون و۸۶۶ هزار نفر جعیت ۸۷۰۰ اتوبوس این وظیفه را برعهده دارد. اتوبوس های شهر ۳میلیون و ۵۰۰هزار نفری برلین اعم از دوطبقه و عادی، اکسپرس و اتوبوسهای شب بالغ بر ۱۵۵۰ دستگاه است. نیویورک با بیش از ۸ میلیون جمعیت دارای ۵۷۸۰ دستگاه اتوبوس است و سیستم حمل و نقل سنگاپور با حدود ۶ میلیون جمعیت بیش از ۱۷۰۰۰ دستگاه اتوبوس در اختیار دارد.
این آمار به راحتی در سایت های شهری و گردشگری تمام کشورهای جهان در دسترس است و فراوانی آن نشان از رفاه شهروندان، راحتی تردد و مدیریت شهری مناسب دارد. اما تهران با جمعیت روزانه ۱۸ میلیون نفر چند اتوبوس دارد؟ به گفته جلال بهرامی، معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران، در ۱۰ سال گذشته بیش از ۶۵۰۰ دستگاه اتوبوس وارد ناوگان حمل ونقل عمومی شده که به دلیل نوسازی نشدن در دوره های مختلف، فقط حدود ۱۰۰۰ دستگاه معمولی و ۱۰۰۰ دستگاه برقی از آنها تا دوره ششم مدیریت شهری قابل استفاده بوده است. البته این آمار نیز توسط علیرضا زاکانی شهردار تهران، در بدو ورود نقض شد. وی اعلام کرد در ابتدای تصدی وی در مرداد ۱۴۰۰ فقط ۸۸۰ دستگاه در خیابان های تهران فعال بوده است که تا پایان سال ۱۴۰۲ با به کارگیری۷۵۰ دستگاه جدید و بازسازی تعدادی اتوبوس فرسوده بر تعداد آنها افزوده شده است.
در بهمن ۱۴۰۲ خبر امضای قراردادی به مبلغ ۲۸هزار میلیارد تومان برای ساخت ۳۰۰۰ دستگاه اتوبوس با خودروسازان داخلی و سفارش ساخت ۲۵۰۰ دستگاه اتوبوس برقی از چین بدون اطلاع شورای شهر تهران و از محل تهاتر درآمدهای نفتی بلوکه شده در چین جنجال آفرین شد؛ زیرا سوالات متعدد درباره تامین هزینه ۲میلیارد یورویی این پروژه ها همچنان از سوی شهرداری بی پاسخ مانده بود.
در همان مراحل ابتدایی اما و اگرهای از سوی خودروسازان داخلی مطرح شد. آنها اعلام کردند که به علت خوابیدن خطوط تولید برای سالیان طولانی و یا تعلل و بدقولی شهرداری در اجرای تعهدات مالی قادر به تامین تعداد اتوبوس ها نیستند. حتی مهدی چمران رئیس شورای شهرتهران از کاهش ۵۰۰ دستگاه از قرارداد به علت ناتوانی خودورسازان در تولید سریع، خبر داد و اعلام کرد قرارداد تولید اتوبوسهای داخلی به ۲۵۰۰ دستگاه کاهش یافته است.
به این ترتیب اردیبهشت ۱۴۰۳ مهدی علیزاده مدیرعامل شرکت واحد اتوبوسرانی شهر تهران خوش بینانه، نوید ورود ۵۰۰۰ دستگاه اتوبوس نو به خطوط اتوبوسرانی تهران را داد. مردم به طور پیوسته در طی سه سال تصدی زاکانی از مسئولان شهرداری تهران شنیدند که تا پایان سال ۱۴۰۳، با افزایش تعداد اتوبوس های فعال به ۸۰۰۰ دستگاه، گشایشی در گره کور حمل و نقل شهری ایجاد خواهد شد.
اما نرجس سلیمانی، رئیس کمیسیون نظارت و حقوقی شورای شهر با اعلام اینکه براساس گزارش ها، تعداد کل اتوبوس های شهری از سال ۱۴۰۰ تاکنون پنج هزارو ۳۰۰ دستگاه شامل فعال، متوقف و اسقاطی بوده است؛ آب پاکی را روی دست شهرداری ریخت. وی تعداد ناوگان فعال را یک هزارو ۹۳۰ دستگاه اتوبوس، چند دستگاه برقی در حال تست و سه عدد متروباس و تعدادی اتوبوس در حال شماره گذاری عنوان کرد؛ و اتوبوس های متوقف شده قابل بازسازی را هزارو ۷۴۰ دستگاه برشمرد. وی گفت: "حدود یک هزار و ۳۰۰ اتوبوس هم ظاهرا در شهر حضور دارند، ولی از نوع کاغذی. یعنی سند وجود دارد؛ دارای پلاک هم هستند، اما در عمل، قابل استفاده نبوده واصطلاحا اسقاطی هستند."
البته برنامه های اعلامی شهرداری و قراردادهای جدید خرید اتوبوس، نشان از همت مدیریت ششم شهری درافزایش تعداد اتوبوسهای فعال و کاهش بار نارضایتی از حمل ونقل عمومی دارد؛ اما به عقیده مردم صف های طولانی مسافران، فشردگی جمعیت داخل کابین ها و کندی حرکت اتوبوسها از سرفاصله ها در بسیاری از خطوط پررفت وآمد در فصول فعالیت مراکز آموزشی و به ویژه در ساعات شروع و پایان کاری ادارات همچنان محسوس است.
این در حالی است که شورای شهر و مجلس شورای اسلامی و دولت با هموار ساختن راه شهردار سعی در کاهش اصطکاک و مخالفت با برنامه های وی داشته اند. به گفته عبدالمطهر محمدخانی ارتقای حمل و نقل عمومی با افزایش ۵ برابری بودجه ۱۴۰۳ شهرداری تهران نسبت به ۱۳۹۹ معادل۱۵۰ هزارمیلیارد تومان، در حال عملیاتی شدن است و تا کنون تامین اعتبار تولید ۲۵۰۰ اتوبوس داخلی از سوی شهرداری انجام شده است.
طبق آخرین اظهار نظر، مهدی علیزاده در مهرماه ۱۴۰۳در گفتگو با ایسنا اعلام کرد که ۱۰۵۰ دستگاه از ابتدای مدیریت ششم اورهال و تعمیر اساسی شده است. وی درپاسخ به انتقادات به ورود قطره چکانی اتوبوس های چینی گفت: ۱۱۰ اتوبوس برقی چینی آماده و۱۰ دستگاه آن وارد گمرک شده است و تا پایان سال جاری ورود ۵۰۰ دستگاه به کشور تکمیل می شود.
وی در ادامه افزود: خودروسازان داخلی تاکنون فقط ۵۰۰ دستگاه اتوبوس تولید و تحویل شهرداری تهران داده اند. تا پایان سال نیز ۵۰۰ دستگاه اتوبوس دیگر تحویل می دهند. به این ترتیب تا پایان سال جاری تعداد اتوبوسهای فعال شهر تهران به۵۰۰۰دستگاه خواهد رسید. وی تکمیل قرارداد خودروسازان داخلی را به پایان شهریورسال ۱۴۰۴ موکول کرد و گفت:۱۵۰۰ دستگاه باقی مانده نیز پایان نیمه اول سال ۱۴۰۴ تحویل شهرداری تهران خواهد شد.
تمام این اظهارات در حالی است که تا نیمه آذر هنوز خبری از اتوبوسهای چینی در ناوگان نیست و هیچ آمار دقیقی از اتوبوسهای فعال در تهران نیز ارائه نشده و نظرات متعددی در این خصوص ابراز می شود. جعفر تشکری هاشمی، رئیس کمیسیون عمران و حمل ونقل شورای شهر تهران، درباره اینکه چرا پس از سه سال هنوز آمار دقیق و واحدی درباره اتوبوس های فعال تهران وجود ندارد، می گوید: رسیدن به آمار اتوبوس های فعال آسان است، اتوبوس های تهران مجهز به جی پی اس هستند و می توان اتوبوس هایی را که روزانه در سطح شهر خدمات رسانی می کنند، مشخص کرد. این امر هم فقط توسط شهرداری امکان پذیر است و تا زمانی که شهرداری اعلام نکند همچنان گمانه زنی ها نادرست است.
