◄ 70 درصد اقتصاد دریا دانش بنیان و نوظهور است

بندهای 9گانه سیاست های کلی توسعه دریامحور در آبان سال 1402 ابلاغ شد؛ براساس این ابلاغیه روسای قوای سه گانه موظف شدند با مشارکت و همکاری یکدیگر برنامه جامع تحقق این سیاست ها شامل تقدیم لوایح، تصویب مقررات و اقدامات اجرایی لازم را در مهلت شش ماهه ارائه کنند اما علیرغم ابلاغ سیاست های کلی توسعه دریا محور و گذشت شش ماه اما هنوز سندی تدوین و عملیاتی نشده است.

به گزارش خبرنگار تین نیوز، اقتصاد دریامحور که در ادبیات جهانی عموماً با عنوان اقتصاد آبی یا Blue Economy از آن یاد می شود استفاده پایدار از ظرفیت منابع و گستره های آبی اعم از اقیانوس ها، دریاها، دریاچه ها و جزایر برای رشد اقتصادی، بهبود وضعیت معیشت و ایجاد اشتغال و درنهایت افزایش تولید ناخالص داخلی تعریف می شود.

به گفته کارشناسان توسعه دریامحور با گستردگی و طولانی بودن مرز های دریایی در خلیج فارس و دریای عمان، قرار گرفتن کشور در منطقه اصلی تولید انرژی در شمال و جنوب با راه اندازی صنایع بنکرینگ می تواند باعث اشتغال زایی و در یک گام فراتر موجب افزایش تجارت کشور، پیشرفت صنایع و افزایش سرمایه گذاری چه در حوزه دریایی و چه در سایر حوزه ها شود.

با توجه به سهم چشمگیر شاخص های اقتصادی دریا در اقتصاد کلان ضرورت تحقق توسعه دریامحورامری اجتناب ناپذیر است که به گفته کارشناسان لازمه آن تحقق نیازهای اقتصاد دریاست؛ نیازهایی که به منظور تحقق این زیرساخت های اقتصاددریامحور ضرورت دارد .

سهم دریا درتولید ناخالص داخلی GDP کشور زیر یک درصد است

دکتر پرویز باورصاد، استاد دانشگاه و متخصص ترانزیت دریایی در گفتگو با خبرنگار تین نیوز در این رابطه می گوید: در اقتصاد دریامحور عقب هستیم و می بایست یک روند ونگرش بدیع در این حوزه به وجود آورده تا بتوانیم در این زمینه موفق شویم .توسعه اقتصاد دریامحور می تواند مقدمه ای بر توسعه اقتصاد در کشور، رونق واحد های تولیدی، جذب سرمایه گذاری خارجی، راه اندازی شرکت های بزرگ لجستیکی و صنایع بسته بندی و تبدیلی و در کنار آن رونق گردشگری دریا محور، اشتغال زایی، ایجاد و تولید ثروت و افزایش شاخص های امنیت در کشور شود.

سهم دریا درتولید ناخالص داخلی GDP کشور زیر یک درصد است براساس قانون سازمان ملل متحد اقتصاد هر کشور ساحلی 15درصد تولید ناخالص ملی است که ما با توجه به نفت و گاز و بزرگی سواحل بیشتر از این 15درصدی می توانیم هدف گذاری کنیم به شرط داشتن برنامه.

در حال حاضر در شهرهای ساحلی و بندری کشور شاهد بیکاری هستیم . می توانیم با برنامه ریزی درست در اقتصاد دریامحور10 میلیون شغل در حوزه دریا ایجاد کنیم البته اگر درست کار کنیم.

مطلب مرتبط را بخوانید:

3 هزار فروند کشتی نیاز داریم اما دست روی دست گذاشته ایم!

70 درصد اقتصاد دریا دانش بنیان و نوظهور است

دریا به جهات اقتصادی از مزیت های قابل شمارش و غیرقابل شمارش برخوردارست. با توجه براهمیت دریا در زندگی بشراز دیرباز، اقتصاد دریا از محورهای موثر در کسب درآمد و اشتغال و توسعه اقتصادی یک کشوراست و توسعه زیرساخت ها لازمه تحقق توسعه دریامحور به شمار می رود. 60 الی 70درصد اکسیژن سطح کره زمین از دریاها تامین می شود و بنابراین همواره این ترس وجود دارد که آلودگی های زیست محیطی حیات دریاها را به مخاطره بیاندازد و اکوسیستم دریاها از بین رود.

به گفته رئیس سابق دانشکده علوم و فنون دریایی دانشگاه خلیج فارس بوشهر مزیت های قابل شمارش دریا را می بایست به ده طبقه یا نیازمندی تقسیم بندی کرده و برپایه این ده نیاز که اقتصاد دریا بر محور آن استوار است برنامه ریزی های لازم جهت تحقق اقتصاد دریامحور انجام شود. شرط تحقق توسعه اقتصاد دریامحور پیش بینی این ده نیاز در اقتصاد دریاست.

امروز 70 درصد اقتصاد دریا صنایع دانش بنیان و نوظهور است و تنها 30 درصد صنایع سنتی است؛ مانند صنایع مرتبط با بنادر، ماهیگیری، کشتیرانی و کشتی سازی. با توجه به سهم 70درصدی صنایع دانش بنیان لازم است دانش و رشته های مرتبط با این صنایع در دانشگاه ایجاد و تعریف شود.

راه توسعه بشر بدون دریا، حمل و و نقل و بنادر میسر نبوده است.آن هم به خاطر امتیاز حمل ونقل دریایی نسبت به دیگر مدهای حمل ونقلی دارد. طبقه اول اقتصاد دریا اقتصاد بنادر، کشتیرانی و تجارت دریایی است که پول سازترین و پردرآمدترین طبقه از ده طبقه ای است که می بایست برای تحقق اقتصاد دریامحور زیرساخت های آن به درستی برآورد و تعریف شود.

حمل ونقل دریایی 85 درصد تجارت تمام دنیا دارد

این متخصص ترانزیت بار می گوید: اقتصاد بنادر به لحاظ اشتغال و میزان درآمدزایی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. حمل ونقل دریایی 85 درصد تجارت تمام دنیا دارد اما متاسفانه نتوانستیم از امتیازات ترانزیت و حمل و نقل دریایی کشور آنطور که باید بهره برداری کنیم. ایران در حوزه حمل ونقل دریایی و ترانزیت دریایی از پتانسیل و ظرفیت های بالایی بویژه در حوزه اقتصاد بنادر برخوردار است. در حوزه اقتصاد دریامحور «بنادر» منبع غنی جهت درآمدزایی و اشتغالزایی به شمار می روند اما متاسفانه با نبود مدیریت صحیح و کارآمد نتوانستیم از ظرفیت ها استفاده کنیم  و فرصت های بسیاری را به جهت اقتصاد بنادر و کشتیرانی به کشورهای اطراف باختیم. بسیاری از سرمایه گذاری های که در سه دهه پیش در حوزه ترانزیت دریایی انجام شده در حال بر باد رفتن است.

رئیس سابق دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر متذکر شد: سیاست هایی که در زمینه ترانزیت و حمل و نقل دریایی می باید اعمال می شد، نشده. بدیه است سیاست گذاری منجر به سرمایه گذاری و ایجاد خدمات می شود اما تاکنون در این زمینه موفق نبوده ایم.

طبقه دوم اقتصاد دریا، غذاهای دریایی، صنایع دارویی و بهداشتی مرتبط با دریا را شامل می شود.

لزوم تمرکز جدی بر صنایع دریایی

 باورصاد در رابطه با طبقه سوم اقتصاد دریا توضیح می دهد: و اما طبقه سوم صنایع دریایی شامل حوزه وسیعی از صنایع می شود که هر کدام می توانند پشتوانه و مهد توسعه علم و فناوری باشند. سه دسته بندی کلی صنا یع دریایی عبارتند از: صنایع کشتی سازی : ساخت انواع کشتی ها از قبیل کشتی های کانتینربر، نفتکش های غول پیکر، ناوچه ها و زیردریایی .

صنایع دریایی مجموعه گسترده ای از فعالیتهای مهندسی و ساخت و ساز را در بر می گیرد که می توان به واسطه آن از موقعیتهای قابل توجه ساحلی و دریایی کشور جهت ایجاد اشتغال و رونق اقتصادی بهره برداری کرد. هم اکنون بیش از ۸۰ درصد صادرات و واردات کشوراز طریق دریا و خلیج فارس انجام می شود که نشاندهنده اهمیت بالای توسعه صنایع دریایی در کشور است.

وی یادآور شد: در این زمینه موفقیت هایی داشته ایم اما برنامه ریزی دقیق و مدون نیست و راه بسیار داریم.

گردشگری دریایی مغفول مانده

«گردشگری دریایی» یکی از ده طبقه اقتصاد دریا و از جمله صنایع دریایی روبه رشد در جهان است که در بسیاری از کشورها به آن توجه بسیاری می شود اما متاسفانه توانستیم از تمامی ظرفیت های موجود در این طبقه از اقتصاد دریا نیز استفاده کنیم و بسیاری از ظرفیت ها در این صنعت با وجود توانایی های بالقوه مغفول مانده است.

این استاد دانشگاه با یادآوری جایگاه این طبقه در میان طبقات دهگانه اقتصاد دریا افزود: ایران با دارا بودن ۵۸۰۰ کیلومتر طول نوار ساحلی، دارای مزیت مطلق است. ایجاد یک شغل در حوزه دریا منجر به ایجاد چهار شغل جانبی می شود؛ بر این اساس است که لزوم توجه به این بخش مهم از کشور و اقتصاد دریامحور و توجه به حوزه گردشگری دریایی که یکی از زیرشاخه های مهم گردشگری است را ضروری می نماید .

تکنولوژی برای استخراج نفت و گاز نداریم

باورصاد در ادامه یکی از شاخه های مهم در راستای تحقق اقتصاد دریامحور را «نفت و گاز فلات قاره» عنوان کرد که با چالش رو به رو است. متاسفانه با وجود منابع غنی نفت و گاز در دریای شمال و جنوب به دلیل نبود تکنولوژی نفت و گاز نتوانسته ایم منابع و معادن موجود در این دریاها را استخراج کنیم. لازم به ذکر است که آمریکا و روسیه این تکنولوژی را  دارند اما به ایران نمی دهند.

با توجه به محدودیت های معادن در خشکی و وجود معادن غنی موجود در کف دریاها لازم است از این معادن استفاده کنیم. بنابراین تامین تکنولوژی و ایجاد صنایع و علم آن در دانشگاه ضرورت دارد.

انرژی های تجدیدپذیر را دریابیم

این دکترای حمل ونقل دریایی ادامه داد: طبقه دیگری از اقتصاد دریا را تولید «انرژی های نو و تجدیدپذیر» از طریق دریا برشمرد و توضیح داد: به واسطه آسیاب های بادی در دریا انرژی کشند و جزر و مد از انرژی های جریانی آب که همواره در طول شبانه روز وجود دارد می توان برق تولید کرد در شبانه روز همواره باد وجود دارد.

تولید آب شیرین یکی از انرژی های نو است. به گفته باورصاد، عربستان روزی 2میلیون متر مکعب آب شیرین می کنند در حالی که در کل بنادر کشور 10 هزار یا 20 هزار متر آب شور را تصفیه نمی کنیم . اگر بتوانیم آب اقیانوس را شیرین کنیم می توانیم تمام ایران را آب بدهیم البته به شرط سرمایه گذاری. این روش هیچ خطری زیست محیطی نداشته و نمکی که به وجود می آید وارد جریانات آبی می شود.

این کارشناس حمل ونقل ترکیبی در ادامه به یکی دیگر از طبقات اقتصاد دریا اشاره دارد و توضیح می دهد: «زیست فناوری دریا یا» به مجموعه ای از علوم مربوط به زیست شناسی، فناوری و علوم دریایی می پردازد. این علم گیاه شناسی و بیولوژی دریا را با صنایعی از جمله صنایع هسته ای و تکنولوژی دریایی  ادغام کرده است . در این زمینه نیز باید زیرساخت های لازم علمی و نیز بودجه لازم برای تحقیقات دریایی بسترسازی شود.

نیروی دریایی قوی؛ زیرساخت توسعه اقتصاد دریامحور

 به گفته این کارشناس ترانزیت دریایی «نیروی دریایی» از ارکان مهم اقتصاددریا به شمار می رود. نیروی دریایی در دریاهای بین المللی در مقابل با خطرات و تهدیدات برون مرزی از تجارت دریایی کشورها حفاظت می کند. بنابراین قوی بودن نیروی دریایی از ارکان مهم است.

مرزهای اقتصاد دریامحور به اندازه آب های آزاد است. چون ما از منابع آب های آزاد مثل ماهیگیری تن در اقیانوس هند استفاده می کنیم. دزدی دریایی هم زیاد اتفاق می افتد. آن مرز اقتصاد دریامحور برای ما در آب های آزاد است. برای اینکه بتوانیم از آن صیانت کنیم به نیرو دریایی قوی و راهبردی احتیاج داریم.

شایان ذکر است 50الی 60 درصد تجارت دریایی متعلق به آمریکاست. رقابتی که در حال حاضر با چین شدت گرفته و از دیرباز با روسیه وکشورهای اروپایی داشته اند.

دانشگاه محور توسعه است

و بالاخره رسیدیم به آخرین طبقه از طبقات دهگانه اقتصاد دریا «آموزش عالی، تحقیقات و فناوری دریایی».

باورصاد در این باره می گوید: «آموزش عالی، تحقیقات و فناوری دریایی» که هر نه طبقه دیگر را در برمی گیرد. در این راستا برنامه های وزارت علوم در حوزه آموزش دریا از اهمیت بسیاری زیادی برخوردار است؛ اهم هایی از جمله اینکه  چقدر در حوزه آموزش دریایی موفق عمل کرده و در سطح دانشگاهی چقدر رشته ایجاد کرده ایم؛ چقدر بروز هستیم و اینکه چقدر بر روی کارهای پژوهشی سرمایه گذاری کرده ایم.

دانشگاه محور توسعه است و باید بسترسازی های توسعه علمی، پژوهشی و فناوری و تحقیقاتی دریا در دانشگاه تعریف شود.

وی در پایان با تاکید براینکه در اقتصاد دریامحور این ده نیاز باید با هم دیده شود خاطر نشان می کند: سیاست های کلی توسعه دریا محوردر آبان ماه ابلاغ شده و به دولت و مجلس شش ماه وقت داده شد تا مقدمات کار را فراهم کنند اما عملا حرکتی نشده و خبری از تصویب و اقدام در این راستا از سوی مسئولان نبوده ایم.

اقتصاد دریامحور برای سالیان دراز تنظیم کننده منابع زنده فلزی و غیرفلزی برای بشر است دریا نیز به مانند زمین کوه دشت و هزاران منبع دارد و فقط کشورهایی می توانند از این منابع دریایی استفاده کنند که از تکنولوژی های روز برخوردار باشند را داشته باشند. بنابراین باید به فکر شکوفایی اقتصاددریامحور با تمام نیازهای که دارد باشیم.