◄ همکاری و هم‌افزایی مسکن و حمل و نقل ریلی

تیرماه امسال رهبر معظم انقلاب در ارتباط تصویری با نمایندگان یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی در زمینه های مختلف توصیه هایی به منتخبان مردم داشتند از جمله در موضوع مهم مسکن که در اینجا بدان اشاره می کنیم:

«در مقوله مسائل اجتماعی و غیره هم مسئله مسکن یک مسئله جدا مهم و کلیدی است؛ در سبد هزینه های خانوار، مسکن سهم بسیار عمده ای دارد و مسئله مسکن خیلی مهم است.»

از سوی دیگر با وجود ویژگی های ممتاز حمل و نقل ریلی و همچنین برخورداری این صنعت از سیاست ها و قوانین حمایتی همچون ابلاغیه سیاست های برنامه هفتم با اولویت ریلی و قانون مدیریت سوخت مصوب 1386 مجلس، متاسفانه با تاخیر ده ساله، سهم ریلی دربخش بار، 40 درصد و در بخش مسافر کمتر از 10 درصد اهداف تعیین شده قانون مذکور است (90درصد عقب افتادگی).

اما همکاری و هم افزایی راه آهن و بخش مسکن با استفاده از تجربیات جهانی از جمله راه آهن ژاپن نه تنها در تحقق تکالیف قانونی بخش ریلی برون شهری چاره ساز خواهد بود بلکه می تواند در حل مشکل مسکن و نقش کلیدی ایفا نماید.   

در ابتدا به نتایج پژوهش های سال 91 در زمینه مسکن اشاره می شود که به مجلس، دولت، مجمع و قوه قضائیه ارسال شد):

با بررسی آمار سال های 46 تا 91 (45 سال) مشاهده شد قیمت زمین مسکونی خصوصا در تهران (مناطق پایین تر از مرکز شهر)، رشد 15000 برابری داشته که در مقابل رشد کمتر از 500 برابری ارزش نرخ ارز آزاد و 833 برابری تورم (بر اساس آمار بانک مرکزی) نشان دهنده یک بیماری ویژه اقتصادی است.

با این نتایج می توان سهم بالایی از تورم را به افزایش نرخ مسکن و به تبع آن زمین نسبت داد که هر چند سال یک بار با افت ارزش پول ملی به دلیل ارزی بودن منشاء درآمدهای دولت و تمایلات خود دولت زمینه افزایش نرخ ارز به صورت جهشی مهیا و یک دور تسلسل مجدد تورم و افزایش قیمت مسکن و کاهش قدرت خرید مردم همراه کاهش سهم تولیدات ملی آغاز می گردد، (از سهم این بخش در کاهش نرخ ازدواج و پیر شدن جامعه نیز نباید غفلت نمود).

توضیحات بیشتر در مورد نقش مسکن در افت ارزش پول ملی در صفحه 15 کتاب «نقشه راه بلوغ برای تولید ملی، حمایت از کار و سرمایه ایرانی» نگارش نویسنده آورده شده و راهکارهایی برای مهار آن تشریح شده است.

از سوی دیگر با یک نگاه عمیق به عواملی که بالاترین سهم را در تولید و تقاضای نقدینگی در ایران دارا هستند، نقش و اهمیت موضوع مسکن با سهم حدود 70 درصدی در هزینه یا سرمایه متوسط یک خانواده ایرانی آشکار می شود. این بدان معنی است که بزرگترین دغدغه هر فرد از افراد جامعه ایرانی به ویژه جوانان در شهرهای بزرگ همچون تهران یافتن مسکن مناسب و اقدام سریع تر برای خرید آن می باشد. به دلیل قیمت بالای مسکن تقاضای اخذ یا خرید وام و ... افزایش یافته و فرصتی برای سوداگران در کسب درآمد بیشتر از این بازار آشفته فراهم می شود.

همچنین وابستگی بیش از 100 کسب و کار به فعالیت بخش مسکن زمینه بسیار خوبی را برای توسعه اشتغال هم فراهم نموده و با افزایش انگیزه جوانان در ازدواج، زمینه کاهش بحران کاهش فرزندآوری و پیری جمعیت را مهیا می نماید.   

اما راهکار پیشنهادی مبتنی بر رویکرد جهانی TOD می باشد که چند سالی است در ایران نیز مورد توجه محافل تخصصی و کارشناسان قرار گرفته، این رویکرد به شرکت های بهره بردار حمل و نقل اجازه درآمد از بخش های دیگر و افزایش جابجایی را در کنار افزایش خدمات و منافع عمومی می دهد و در هر 2 بخش ریلی برون شهری و درون شهری قابل اجرا است.  

این راهکار در راه آهن برخی کشورها مانند ژاپن و در مترو شهرهایی مانند هنگ کنگ به کار گرفته شده و به عنوان نمونه در سال 2012 در هنگ کنگ سهم آن از سهم درآمد بخش حمل و نقل پیشی گرفته است.

گسترش خوب حمل و نقل ریلی حومه در سال های اخیر در راه آهن و برقراری سرویس های مستمر روزانه (اکنون 60 قطار) تا فاصله بیش از 100 کیلومتر و وجود ایستگاه های مناسب برای احداث شهرک های مسکونی، آینده درخشانی را نوید می دهد.