◄ آیا ایران به چهار راه تجاری بریکس تبدیل خواهد شد؟

ایران با عضویت در بریکس این فرصت را خواهد داشت تا به سبب موقعیت ممتاز جغرافیایی اش به چهار راه تجاری بریکس تبدیل شود. آفریقای جنوبی بیشترین تمایل را برای عضویت هر چه سریعتر ایران در بریکس نشان داده است.

به گزارش تین نیوز، ایران به تازگی عضویت ایران در بریکس با جدیت در میان اعضای این سازمان مطرح شده و مراحل مربوطه نیز در حال طی شدن است. هر چند که واکنش کشورهای مختلف از اعضای اصلی گرفته تا قدرت های غربی نسبت به این اتفاق متفاوت بوده است. اما باید در نظر داشت که جایگاه جغرافیایی کشورمان با بسیاری از کشورهای عضو بریکس متفاوت است به نحوی که کارشناسان امر حضور رسمی ایران در این سازمان را نقطه عطف بزرگی در روابط تجاری کشورهای بریکس قلمداد می کنند. چرا که ایران به زعم بسیاری می تواند به چهارراه تجاری بریکس تبدیل شود.

بریکس در سال 2009 به رهبری اقتصادهای نوظهور تشکیل شد که پنج کشور ذیل هسته اصلی این سازمان بزرگ بین المللی را تشکیل می دهند:

برزیل (B) 

روسیه (R)

هند (I)

چین (C)

آفریقای جنوبی (S)

عضویت ایران

ژوئن 2023، جمهوری خلق چین برای نخستین بار از رئیس جمهور کشورمان از ایران برای عضویت در بریکس دعوت به عمل آورد. پیش از آن هم وزیر خارجه هند نسبت به عضویت ایران در این سازمان ابراز تمایل کرده بود. ایران از طرفی به عنوان منبع تامین کننده انرژی و نیروی انسانی توانمند و از طرف دیگر فراهم کننده ترانزیت میان کشورهای اصلی عضو بریکس می تواند نقش موثری در این میان ایفا کند.

جایگاه ترانزیتی ایران در بریکس

نظر به محدودیت ترانزیتی روسیه برای دسترسی به گلوگاه های ترانزیتی بین المللی (به دلیل جایگاه نامطلوب جغرافیایی) و همچنین پیش آمد جنگ اوکراین و آینده نامعلوم تجارت روسیه با غرب، این کشور به مراتب نیاز بیشتری برای دسترسی آسان به کریدورهای ترانزیتی مطلوب و ارزان دارد تا علاوه بر رفع نیازهای داخلی خود بتواند با کشورهای مشترک المنافع به آسانی تجارت کند. از این رو ایران مناسب ترین مسیر روسیه به محدوده آب های آزاد قلمداد شده که این کشور را به دیگر اعضای بریکس و عملا آب های بین المللی متصل می کند.

نقش آفرینی ایران به عنوان چهارراه تجاری بریکس

کشور ما از طرفی دسترسی دریایی به هند و آفریقا داشته و از طرف دیگر از طریق مسیرهای چندگانه (ترکمنستان، قزاقستان، قفقاز به روسیه و همچنین مسیر دریای خزر) به فدراتیو روسیه متصل است. از طرفی دیگر انتظار می رود که تکاپوی آفریقایی ها برای پیداکردن مسیر جایگزین کانال سوئز، آنها را به کریدور جنوب شمال ایران سوق دهد.

به گونه ای که ایران بتواند به عنوان رابط بین کشورهای شرق، مرکز و جنوب آفریقا با روسیه و شمال اروپا نقش آفرینی کند. هر چند که در سال های گذشته رقابت گسترده ای بین کشورهای منطقه برای تبدیل شدن به محور ترانزیتی و تاثیرگذاری در حمل و نقل بین المللی شکل گرفته است. پاکستان با ساخت قطار از بندر گوادر تا شمال این کشور (با سرمایه گذاری چین)، عراق با توسعه بندر فاو و ارتباط آن با ترکیه از طریق سامانه ریلی پرسرعت (سرمایه گذاری توسط کره جنوبی در فاو و طراحی قطار برقی توسط ایتالیا) من جمله پروژه هایی هستند که کشورهای همسایه ایران برای ایجاد کریدور ترانزیتی در منطقه به اجرا در می آورند، اما این قبیل طرح ها دلیلی بر ضعیف شدن موقعیت ویژه جغرافیایی کشورمان نیست. ایران به عنوان یک قدرت منطقه ای و تاثیرگذار با برخورداری از نیروی انسانی مستعد نه تنها توان تبدیل شدن به مقصد اول بارهای ترانزیتی را داراست، بلکه ظرفیت عظیم بازار داخلی کشورمان خود مشوق بسیاری از کشورها برای استفاده از این بازار جذاب 90 میلیونی است. 

روس ها تا چه اندازه به حضور ایران در بریکس چشم دوخته اند؟

نباید فراموش کرد که بعد از برافروخته شدن آتش جنگ در اوکراین عملا مسیر مطمئن و امن تجاری روس ها بسته شده و حتی پس از پایان جنگ نیز تا سال ها مهر و نشان و اثرات جنگ از پیشانی آنها پاک نخواهد شد. در حال حاضر یکی از مطمئن ترین مسیرهای ترانزیتی برای دسترسی روسیه به آب های گرم خاک ایران است. هفته گذشته سرگئی ریباکوف معاون وزیر خارجه روسیه که برای شرکت در کنفرانس دو روزه  « ایران و بریکس » به تهران سفر کرده بود در ارتباط با عضویت دائم ایران در این سازمان گفت: زمان آن خواهد رسید که ایران عضو دائم بریکس شود، اما تحقق این مسئله زمان بر خواهد بود. 

آفریقای جنوبی و پل ارتباطی ایران برای عضویت سریع در بریکس

در میان تمامی اعضای بریکس، آفریقای جنوبی به عنوان اقتصاد برتر قاره سیاه بیشترین تمایل را برای عضویت ایران در بریکس از خود نشان داده است. این موضوع را می توان در سفر اخیر وزیر خارجه کشورمان به پریتوریا دید، جایی که دو کشور سعی در توسعه روابط تجاری و سیاسی با یکدیگر دارند. در این رابطه بازار نوشت: آفریقای جنوبی می تواند سنگ بنای استراتژی « جنوبی » ایران باشد که هدف آن تقویت روابط با کشورهای آفریقایی و آمریکای جنوبی است. ایران همواره در طول تاریخ مناسبات گرم و دوستانه ای با آفریقای جنوبی به عنوان یکی از کشورهای عضو بریکس داشته است. دوستی های قدیمی و عدم منفعت طلبی بر سر نفت، انرژی هسته ای دو کشور و پروژه های بزرگ تجاری بخشی از زوایای همکاری میان دو طرف بوده است. روابط حسنه دو کشور می تواند مسیر تهران برای عضویت در بریکس را هموارتر کند و این موضوعی است که قویا مدنظر دولتمردان ایرانی است.

امیرعبداللهیان در نشست خبری مشترک با نالدی پاندور، همتای آفریقای جنوبی خود گفته است: ما امیدواریم با حمایتی قوی که از آفریقای جنوبی انتظار داریم، از فرصت عضویت سریع (در بریکس) بهره مند شویم. نگاه ما در عضویت در بریکس، تقویت چندجانبه گرایی است. ما از عضویت کشورهای مختلف با هدف نیرومندسازی هرچه بیشتر بریکس استقبال می کنیم.