درخشش همسایگان و خاموشی بنادر ایران ؛ نگاهی به فهرست ۱۰۰ بندر برتر جهان

به گزارش تین نیوز به نقل از سی نیوز، به طور مثال بنادر ترکیه موفق به صعود به رتبه های بالاتر در لیست 100 بندر برتر جهان از دیدگاه موسسه لویدز (Lloyd’s) شده اند. چهار بندر ترکیه ای به نام های آمبارلی، کوجائلی، مرسین و تکیر داغ در این لیست قرار دارند.

• بندر آمبارلی از رتبه ۷۴ به رتبه ۶۴ ارتقاء یافته است.
• بندر کوجائلی از رتبه ۸۹ به رتبه ۸۵ صعود کرده است.
• بندر مرسین از رتبه ۹۲ به رتبه ۹۱ ارتقاء یافته است.
• بندر تکیر داغ نیز جایگاه ۱۰۰ خود را حفظ کرده است.

وزیر حمل و نقل ترکیه، عبدالقادر اورال اوغلو، به موفقیت بندر آمبارلی در افزایش حجم جابجایی کانتینرها اشاره کرده و اعلام کرده که حجم جابجایی کانتینر در این بندر در سال 2023 به بالاترین سطح در 9 سال اخیر رسیده و نسبت به سال قبل 10.6 درصد افزایش یافته است. همچنین تعداد کل کانتینرهای جابجا شده در بنادر ترکیه نیز با رشد 1.5 درصدی به 12.6 میلیون TEU رسیده است.

در فهرست ۱۰۰ بندر برتر جهان ، سایر بنادر کشورهای همسایه دریایی ایران حضور برجسته ای داشته اند ؛ به طور مثال :

1. عربستان سعودی:

   • بندر جده: این بندر از رتبه 41 به رتبه 32 ارتقاء یافته است و با جابجایی 5.6 میلیون TEU در سال 2023 به یکی از مهم ترین بنادر منطقه تبدیل شده است

   • بندر ملک عبدالله: این بندر نیز از رتبه 71 به رتبه 70 صعود کرده است و 2.93 میلیون TEU جابجا کرده است​

   • بندر ملک عبدالعزیز در دمام: این بندر از رتبه 90 به رتبه 82 ارتقاء یافته و 2.305 میلیون TEU جابجا کرده است

2. امارات متحده عربی:

   • بندر جبل علی (Jebel Ali Port): در فهرست ۱۰۰ بندر برتر جهان، بندر جبل علی در دبی به رتبه ۱۶ دست یافته است. این بندر همچنان به عنوان یکی از بزرگ ترین و مهم ترین بنادر کانتینری در جهان شناخته می شود و نقش کلیدی در تجارت منطقه ای و جهانی دارد.

   • بندر ابوظبی (Abu Dhabi Port): بندر ابوظبی، که به طور خاص شامل بندر زاید (Zayed Port) نیز می شود، در فهرست 100 بندر برتر به رتبه ۳۹ رسیده است. این بندر به عنوان یکی از بنادر مهم در امارات، به دلیل موقعیت استراتژیک و امکانات پیشرفته خود در بخش لجستیک و حمل ونقل، جایگاه مناسبی دارد

3. قطر:

   • بندر حمد (Hamad Port): بندر حمد در دوحه به رتبه ۳۸ دست یافته است. این بندر جدیدترین و بزرگ ترین بندر قطر است که با زیرساخت های مدرن و امکانات پیشرفته، به یکی از بنادر مهم منطقه خلیج فارس تبدیل شده است.

   • بندر دوحه (Doha Port): بندر دوحه، که به طور عمده برای فعالیت های کشتیرانی و تجاری داخلی و منطقه ای استفاده می شود، به رتبه ۷۷ رسیده است. این بندر به دلیل موقعیت جغرافیایی و خدمات پشتیبانی خود، همچنان نقش مهمی در تجارت قطر ایفا می کند.

بنادر این کشورها با سرمایه گذاری های گسترده، توسعه زیرساخت ها و جذب سرمایه گذاری های خارجی توانسته اند سهم زیادی از تجارت جهانی را به خود اختصاص دهند و در لیست موسسه لویدز جایگاه بالایی کسب کنند.

عدم قرار گرفتن بنادر ایران در فهرست برترین بنادر موسسه لویدز دلایل متعددی می تواند داشته باشد:

۱. تحریم ها و فشارهای اقتصادی:

یکی از عوامل اصلی عدم حضور بنادر ایران در فهرست ۱۰۰ بندر برتر، تأثیرات گسترده تحریم های اقتصادی است. این تحریم ها به شدت تعاملات تجاری ایران با دیگر کشورها را محدود کرده و موجب کاهش سرمایه گذاری های خارجی در توسعه زیرساخت های بنادر شده است. این در حالی است که کشورهای همسایه با استفاده از سرمایه گذاری های خارجی و سیاست های حمایتی، بنادر خود را به مراکز مهم تجاری تبدیل کرده اند. به عنوان مثال، بندر جده عربستان سعودی با تغییرات اساسی در زیرساخت ها و بهره برداری از سرمایه گذاری های کلان توانسته است جایگاه خود را در رتبه بندی جهانی ارتقا دهد.

۲. کمبود زیرساخت ها و تجهیزات:

بندرهای ایران با کمبود تجهیزات مدرن و زیرساخت های لجستیکی مواجه اند. در مقایسه با بنادر پیشرفته کشورهای همسایه، بنادر ایران نتوانسته اند به سرعت به روزرسانی شوند و این امر به کاهش توان رقابتی آنها در بازارهای جهانی منجر شده است. کشورهای منطقه، مانند امارات متحده عربی و عربستان سعودی، با سرمایه گذاری های عظیم در حوزه لجستیک و تجهیزات، توانسته اند به سرعت جایگاه خود را تثبیت کنند.

۳. نیاز به حمایت و اصلاحات مدیریتی:

وزارت راه و شهرسازی به ویژه در بخش دریایی و بندری، نیازمند اصلاحات مدیریتی و تغییرات ساختاری است که به چالاکی و همسان سازی رفتارهای بین المللی کمک کند. در این راستا، حمایت از مدیران با تجربه و شایسته، بهره مندی از تخصص بخش خصوصی، احترام به حقوق سرمایه گذاران خصوصی، و ایجاد شفافیت در فرآیندهای اجرایی از جمله مواردی است که می تواند به بهبود وضعیت بنادر کمک کند.

۴. پیشنهادات برای بهبود وضعیت بنادر ایران:

الف. بکارگیری مدیران شایسته و کارآمد: ضروری است که وزارت راه و شهرسازی از مدیران با تجربه و کارآمد استفاده کند تا بهبود فرآیندهای مدیریتی و اجرای برنامه های استراتژیک تسهیل شود.

ب. بهره مندی از تخصص بخش خصوصی: تخصص و تجربیات بخش خصوصی باید در فرآیند تصمیم گیری ها و برنامه ریزی های کلیدی مورد توجه قرار گیرد و برای حل مشکلات و ارتقاء کارایی از نظرات کارشناسان بخش خصوصی بهره برداری شود.

ج. احترام به سرمایه و مالکیت خصوصی: حقوق سرمایه گذاران خصوصی باید محترم شمرده شده و محیطی شفاف و حمایتی برای سرمایه گذاری های خصوصی ایجاد شود.

د. شفافیت در فرآیندها: ایجاد شفافیت در فرآیندهای مالی و اجرایی وزارتخانه و زیر بخش ها به کاهش ناکارآمدی و بهبود عملکرد سازمانی کمک خواهد کرد.

ه. تعیین تکلیف شرکت های شبه دولتی مداخله گر: وضعیت شرکت های شبه دولتی که در امور تجاری مداخله دارند، باید به طور شفاف و مشخص تعیین تکلیف شود تا فضای رقابتی عادلانه ای ایجاد گردد.

و. بهبود قوانین و مقررات: قوانین و مقررات مرتبط با صنعت حمل ونقل دریایی و لجستیک باید مورد بازنگری قرار گیرد و فرآیندهای اداری برای تسهیل فعالیت های تجاری تسهیل شود.

ز. تسهیل دسترسی به منابع مالی: ایجاد تسهیلات مالی و اعتباری برای شرکت های خصوصی جهت تقویت توان رقابتی و بهبود فعالیت های اقتصادی آنان از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

ح. تقویت همکاری های بین المللی: تقویت همکاری های بین المللی در حوزه اقتصاد دریایی و انتقال تکنولوژی های نوین به کشور می تواند به ارتقاء صنعت دریایی کمک شایانی کند.

ط. حمایت از تحقیق، پژوهش و آموزش: اختصاص بودجه کافی به تحقیق و توسعه در حوزه اقتصاد دریایی و لجستیک، و ارتقاء سطح آموزشی و پژوهشی در این زمینه ها، از اولویت های اصلی است.

ی. توجه به بخش لجستیک: بهبود فرآیندهای لجستیکی و تسهیل در گردش کالا، برای افزایش رقابت پذیری بنگاه ها و بهبود وضعیت اقتصادی کشور ضروری است.

ک. تسریع در اجرای پروژه های زیرساختی: تسریع در اجرای پروژه های کلیدی زیرساختی بنادر و مراکز لجستیکی، با بهره گیری از مطالعات دقیق و جذب سرمایه گذاری های داخلی و خارجی، از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

ل. حفاظت از محیط زیست دریایی: اجرای قوانین و مقررات برای حفاظت از محیط زیست دریایی و کاهش آلودگی ها، به ویژه در مناطق بندری و دریایی، از اولویت های اساسی است.

م. حمایت از صنایع شیلات و آبزی پروری: ارائه تسهیلات مالی و فنی به صنایع شیلات و آبزی پروری و افزایش صادرات محصولات دریایی، از دیگر مطالبات است.

ن. توسعه گردشگری دریایی: توجه ویژه به توسعه زیرساخت های گردشگری دریایی و جذب سرمایه گذاری برای ارتقای این صنعت، به عنوان یک بخش مهم اقتصادی و فرهنگی، مورد انتظار است.

برای اینکه بنادر ایران بتوانند به فهرست ۱۰۰ بندر برتر جهان وارد شوند، لازم است که اقدامات جامع و هماهنگی در سطح ملی و بین المللی انجام شود. این اقدامات شامل بهبود زیرساخت ها، جذب سرمایه گذاری های کلان، استفاده از فناوری های نوین، و ارتقاء مدیریت اجرایی است. همچنین، تقویت همکاری های بین المللی و بهبود قوانین و مقررات می تواند به بهبود جایگاه بنادر ایران در عرصه جهانی کمک کند.