◄ حمل و نقل جاده‌ای؛ برنده رقابت با حمل‌ونقل ریلی
مقررات حاکم بر فعالیت بخش خصوصی در امور ریلی و نحوه اجرای این مقررات، در عدم سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در زیرساخت‌های ریلی تاثیرگذار است.
یک کارشناس حمل و نقل معتقد است مقررات حاکم بر فعالیت بخش خصوصی در امور ریلی و نحوه اجرای این مقررات، در عدم سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در زیرساخت‌های ریلی تاثیرگذار است.
به گزارش تین نیوز، سید مرتضی ناصریان این مطلب را در پاسخ به پرسشی در مورد مقایسه سرمایه‌گذاری سنگین بخش خصوصی کانادا در زیرساخت و عدم سرمایه‌گذاری بخش خصوصی ایران در این زمینه و اینکه چرا سرمایه‌گذاری بخش خصوصی کانادا در ریل برگشت مناسب دارد اما در ایران ندارد، بیان کرد.
ناصریان گفت: دلیل این امر برخی عوامل درون حوزه حمل ریلی و برخی عوامل بیرون از حوزه ریلی است که بخش عوامل درون حوزه، مقررات حاکم بر فعالیت بخش خصوصی در امور ریلی و نحوه اجرای این مقررات عوامل اصلی هستند.
وی افزود: به نظرم در ایران، هم مقررات نصفه و نیمه است و هم مقررات خیلی بد اجرا میشود و دیگر موضوعات مربوط به فعالیت‌های ریلی نظیر کمبود بهره‌وری است که در مجموع باعث می‌شوند بخشی از سودآوری بالقوه برای فعالیت بخش خصوصی محقق نشود.
این کارشناس حمل و نقل تاکید کرد: عوامل بیرون از حوزه ریلی هم جای بحث دارند، برای مثال یکی از مهمترین عوامل بیرون از حوزه ریلی مسایل یارانه‌هایی است که دولت خواسته یا ناخواسته برای حمل جاده‌ای می‌پردازد و رقابت حمل ریلی و جاده‌ای را به شدت به نفع جاده‌ای کرده است.
ناصریان خاطرنشان کرد: از جمله این یارانه‌ها، قیمت ارزان سوخت و تامین هزینه نگهداری جاده‌ها و توسعه شتابان شبکه جاده‌ای است و درچنین این شرایطی جذب تقاضای حمل بارهای ریل پسند و مسافر به سمت جاده بیش از مقدار طبیعی (بدون دخالت دولت) است.
وی گفت: این بدان معناست که مقررات اقتصاد حمل و نقل بر خلاف سیاست‌های کلی بخش حمل ونقل از حمل جاده ای حمایت می‌کند.
او افزود: در شرایط کنونی اقتصادی اگر سرمایه‌گذار یا مالک یک خط آهن بخواهد تعرفه خدمات ریلی را بالاتر ببرد امکان رقابت با جاده را ندارد و تقاضای حمل ریلی به شدت کاهش می‌یابد.
ناصریان به ذکر مثالی در مورد نمونه‌های داخلی واگذاری کار به بخش خصوصی پرداخت و بیان کرد: وزارت نیرو برق را کیلووات ساعت 100 تومان میفروشد و از تولید کننده 500 تومان می‌خرد زیرا اگر برق در نیروگاه دولتی تولید شود هر کیلووات ساعت حدود 600 تومان خرج دارد.
وی اظهار کرد: در بخش حمل و نقل نیز اگر قیمت تمام شده خدمات باری و مسافری با ملاحظه سرمایه‌گذاری‌هایی که در احداث شبکه شده است محاسبه شود مطمئنا قیمت تمام شده چند برابر تعرفه پرداختی از سوی صاحب بار و مسافر است و عملا بار و مسافر یارانه میگیرند.
ناصریان گفت: بنابراین دولت باید برای رونق بخش حمل و نقل و مشارکت خصوصی مشابه وزارت نیرو عمل کند و به‌جای صرف منایع مالی خود در توسعه زیرساخت که به صورت نادرست و ریخت و پاش فراوان است توسعه شبکه را به سرمایه‌گذار بسپارد و به وی یارانه پرداخت کند. این یارانه چند برابر تعرفه و موجب سودآوری خواهد بود.
در گذار از اقتصاد کاملا دولتی - که در آن دولت خودش نیروگاه و جاده و ریل و فرودگاه میسازد – تا اقتصاد متکی بر بخش خصوصی - که در آن دولت ساخت نیروگاه و جاده و ریل و فرودگاه را به سرمایه گذار خصوصی وامیگذارد و بخش خصوصی بدون اتکا به دولت کالا / خدمتش را به عموم میفروشد و سرمایه گذاریش را پوشش میدهد - روش پیشنهادی جناب ناصریان یک راه میان مدت است. به این دلیل که اشاره کردند که برقی که توسط بخش خصوصی تولید میشود ارزانتر تمام میشود نسبت به وقتی که دولت آنرا تولید کند.این یعنی ریخت و پاش کمتر و راندمان بیشتر. این یک حرکت رو به جلوست.
اما در دراز مدت نمیتوان بر یارانه تکیه کرد.همین اعطای یارانه ی فعلی وزارت نیرو به تولید کننده برق حرارتی و خورشیدی و بادی و غیره فشار زیادی بر منابع عمومی وارد کرده و وزارت نیرو را از لحاظ اقتصادی دچار استیصال کرده است چه رسد به اینکه این روش را در مورد دیگر بخش های اقتصادی هم توسعه دهیم. غایت این پروسه باید به شرایطی ختم شود که بخش خصوصی بدون یارانه بتواند اقتصاد نیروگاه و اتوبان و ریل را خودش بچرخاند و بجای اینکه ازدولت یارانه بگیرد به آن مالیات هم بدهد. شرط موفقیت این ایده ، واقعی بودن قیمت ها در همه ی بخش های اقتصادی ست.بدیهی ست که با این قیمت سوخت و ترجیحی که برای جاده قائل شده ایم هیچگاه به این دورنما نخواهیم رسید و هیچ سرمایه گذاری برای احداث خط ریلی پا پیش نخواهد گذاشت.
اساس اصلاح اقتصادی ، فاصله گرفتن از اقتصاد یارانه ای ست. اقتصاد بدون یارانه یعنی اقتصادی که هر بخش آن خود گردان باشد و خرج خودش را از دخل خودش تامین کند و آویزان منابع عمومی نباشد که هیچ، سود و مالیات هم بدهد.باید از این عادت ذهنی فاصله بگیریم که گره هر بن بست اقتصادی را با یارانه باز کنیم.یارانه در همه جای دنیا بعنوان مسکن استفاده میشود ولی در این کشور به خوراک روزانه اقتصاد تبدیل شده است.یارانه خود عامل رانت و فساد هم هست.اگر یک کاسبی ضرر ده است عامل ضرر ده بودن آنرا کشف و حل کنیم نه اینکه به این چاه تولید ضرر ( اکثر پروژه های عمرانی دولتی) یارانه تزریق کنیم. ریشه ضرر دهی اکثر پروژه های ملی غیر واقعی بودن قیمت هاست.
باسلام،
نفت ارثیه ماست. ارثیه ای که رایگان بدست آورده ایم. لذا رایگان خرجش می کنیم. آنقدر رایگان که از آب هم ارزانتر شده است.
اگر برای تولید سوخت ملزم بودیم نفت بخریم آنگاه ده ها بار نمایندگان مردم ، وزیر راه را بعلت پایین بودن سهم حمل ونقل ریلی استیضاح می کردند.