اوج‌گیری استارت‌آپ‌ها در ۳ سال
موج استارت‌آپ‌ها که در دهه ۹۰ به ایران رسیده بود، همزمان با شروع کار دولت یازدهم به اوج خود نزدیک شد و با حمایت‌های دولتی درعمل شاهد رشد مشاغلی با محوریت فناوری اطلاعات بودیم.
به گزارش روزنامه گسترش تجارت، هرچند هنوز سهم این شرکت‌ها در تولید ناخالص کشور بسیار ناچیز و حدود نیم درصد است، اما حمایت‌های ۴ سال گذشته از این حوزه و اوج گرفتن یکباره کسب و کارهای استارت‌آپی در طول این مدت، امید به شکوفایی استارت‌آپ‌ها را در چشم‌انداز ۱۰ سال آینده پررنگ می‌کند. پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد اگر روند حمایت‌های مسئولان از استارت‌آپ‌ها مانند ۴ سال گذشته ادامه یابد تا ۱۰ سال آینده می‌توانیم سهم استارت‌آپ‌ها را از تولید ناخالص کشور به ۱۰ درصد برسانیم.
تا چند سال پیش «استارت‌آپ» در ایران مفهومی ناشناخته بود و تنها چیزی که از آن برداشت می‌شد، نشست‌هایی با عنوان «استارت‌آپ ویکند» بود که در پایان هفته در دانشگاه‌های مختلف برپا می‌شد و دانشجویان را به خلق ایده دعوت می‌کرد. خلق ایده‌هایی که به تعبیر بسیاری از صاحبان کسب‌وکار، رویای «یک‌شبه ره صدساله را پیمودن» است و نمی‌توان به تداوم آن امیدوار بود. اما در مدت کوتاهی ورق برگشت و به مدد حمایت‌های مسئولان، فضا برای رشد استارت‌آپ‌ها فراهم شد.
شروع موج استارت‌آپی در ایران را می‌توان به اواخر سال ۹۲ و اوایل ۹۳ نسبت داد؛ زمانی که دولت یازدهم شروع به کار کرد و فناوری را در اولویت کاری خود قرار داد. در همین راستا هم نهاد عملی و فناوری ستاد ریاست‌جمهوری در نقش مهم‌ترین حامی دولتی استارت‌آپ‌ها وارد میدان شد. همزمان نهادهای دیگری در نقش متولی به کمک استارت‌آپ‌ها آمد. از کمیسیون دانش‌بنیان اتاق بازرگانی ایران به عنوان نماینده بخش خصوصی گرفته تا مرکز توانمندسازی و تسهیل‌گری کسب‌وکارهای نوپای فاوا که زیرمجموعه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات به شمار می‌آید و نماینده بخش دولتی به شمار می‌آید، همگی کمر همت بسته‌اند تا به استارت‌آپ‌ها در مسیر رشد و شکوفایی کمک کنند.
درها به روی استارت‌آپ‌ها باز شد
اوج گرفتن استارت‌آپ‌ها باعث شد توجه همه فعالان حوزه فناوری به سوی آنان جلب شود و بر همین اساس هم در طول ۳ سال گذشته، شتاب‌دهنده‌ها به عنوان حامیان مالی و معنوی استارت‌آپ‌ها نیز شکل بگیرند و به این بازار رونق ببخشند. البته باید این موضوع را در نظر داشت که با وجود استقبال بالای جامعه ایرانی از استارت‌آپ‌ها، تنها ۱۰ درصد از آنها در بازار موفق می‌شوند.
با این حال همین درصد به ظاهر کم هم از اهمیت بالایی برخوردار است و می‌تواند گام مثبتی در کارآفرینی و ارزش افزوده اقتصادی به شمار آید. نگاهی به استارت‌آپ‌های موفق ایرانی نشان می‌دهد که به مرور مقاومت بازار سنتی در این زمینه شکسته شده و استارت‌آپ‌ها در جامعه پذیرفته شده‌اند. بارزترین نمونه این پذیرش دعوای تاکسیرانی تهران با اسنپ و تپسی بود که در نهایت با حمایت‌های وزارت ارتباطات و متولیان مختلف دولتی و خصوصی مواجه شد و در نتیجه تاکسیرانی نیز ناچار شد به این رقابت جدید تن بدهد.
بر همین اساس هم این روزها با اپلیکیشن درخواست تاکسی به نام کارپینو به رقابت با اسنپ و تپسی می‌پردازد. هرچند برخی موج استارت‌آپی ایران را حبابی می‌دانند که پس از مدتی می‌ترکد، اما با این حال باز هم نمی‌توان منکر حمایت‌های دولت یازدهم در این زمینه شد. حمایت‌هایی که آغازگر فصل تازه‌ای در بازار رقابت بود و توانست امیدی برای جوانان دارای ایده و جویای آفرینش شغل باشد.
اکوسیستم استارت‌آپی ایران این روزها در ابتدای راه است و هنوز هم ضعف‌هایی دارد و نیاز به سرمایه‌گذاران جسور دارد. به نظر می‌رسد مرور زمان این مسئله را حل می‌کند چراکه اکوسیستم استارت‌آپی در کشور ما بسیار جوان است و درحال طی کردن دوران نوزادی است و برای رسیدن به بلوغ و رشد این نوزاد نیاز به دانش و سرمایه‌گذاری به تعداد بیشتر دارد. تجربه موفق استارت‌آپ‌ها در بازار ایران ثابت کرده که فضای کسب‌وکار در ایران پذیرنده ورود فناوری‌های نوین است.
اعتماد سرمایه‌گذاران جلب شد
میلاد قاسم‌زاده، کارشناس حوزه استارت‌آپ که خود نیز از فعالان این حوزه است درباره وضعیت استارت‌آپ‌های ایرانی به «گسترش تجارت» می‌گوید: در این زمینه پیش از هرچیز باید به بحث تامین زیرساخت‌ها اشاره کنم. باید توجه داشت که وقتی زیرساخت کشور توسعه یابد و پهنای باند نیز به دنبال آن افزایش یابد، بسیاری از استارت‌آپ‌های مبتنی بر فناوری اطلاعات نیز پا به عرصه ظهور می‌گذارند. به عنوان نمونه اگر دقت کنیم می‌بینیم در طول دو سال گذشته مباحثی مانند شهر هوشمند و حمل‌ونقل هوشمند سر و صدای زیادی ایجاد کرده و باید بدانیم اگر توسعه اینترنت در میان نبود و افزایش پهنای باند که به مدد دولت یازدهم پدید آمده نداشتیم، هیچ‌گاه نمی‌توانستیم شاهد استارت‌آپ‌هایی مانند اسنپ و تپسی باشیم.
وی در ادامه سخنان خود می‌افزاید: همانطور که می‌دانیم امروزه بیشترین و امن‌ترین نوع سرمایه‌گذاری در حوزه فناوری است، البته ایده استارت‌آپ‌ها در دولت هشتم آغاز شد و در دولت نهم و دهم کم‌کم جدی‌تر شد. اما در این دوره‌ها استارت‌آپ‌ها و دانش‌بنیان‌ها با کمبود بودجه از سوی مسئولان دولتی مواجه شدند و حضور و فعالیت آنان فقط در حد یک اسم باقی ماند. در این دوره شاهد جهاد دانشگاهی و پارک‌های دانش و فناوری بودیم که عملا بازخورد چندانی نداشت، بر همین اساس هم بعدها با شروع فعالیت شتاب‌دهنده‌ها توجه به دانش‌بنیان‌ها و استارت‌آپ‌ها آغاز شد.
این فعال حوزه استارت‌آپ با اشاره به ویژگی‌های دولت یازدهم در بحث استارت‌آپ می‌گوید: مهم‌ترین ویژگی دولت یازدهم در بحث استارت‌آپ‌ها ایجاد صندوق‌های سرمایه‌گذاری خصوصی و دولتی بود. البته قبلا هم این صندوق‌ها وجود داشت اما تمایلی برای سرمایه‌گذاری در استارت‌آپ‌ها نداشتند، اما توسعه پهنای باند و تامین زیرساخت‌ها باعث اعتماد صندوق‌های سرمایه‌گذاری به استارت‌آپ‌ها شد.
این روند باعث رشد در بازار و افزایش اشتغالزایی شد. همانطور که می‌دانید برای ایجاد هر شغل حداقل ۳۰۰میلیون تومان سرمایه نیاز است، اما در استارت‌آپ‌ها که به طور عمده با ۴ نفر آغاز به کار می‌کنند و به مرور در طول سال‌ها به حدود ۵۰ نفر افزایش می‌یابند، سرمایه کمتری حدود ۱۰۰ میلیون تومان یا کمتر نیاز است. به طور کل معتقدم تفکر و نگرش مثبت دولت یازدهم نسبت به جوانان و استارت‌آپ‌ها باعث رشد آنان شد و باید این روند ادامه یابد.
بازاری رو به رشد
هادی یالین، کارشناس حوزه فناوری درباره اوج‌گیری استارت‌آپ‌ها در ایران در طول سال‌های گذشته به «گسترش تجارت» می‌گوید: استارت‌آپ‌ها در طول ۴ سال گذشته روندی افزایشی را در پیش گرفته‌اند. البته بنا به ماهیت کاری این حوزه برخی از استارت‌آپ‌ها از چرخه رقابت خارج شده‌اند، اما به جای آن استارت‌آپ‌های تازه‌ای با دیدن فضای مناسب برای کار در این حوزه پا به عرصه رقابت گذاشته‌اند. در این میان سهم دولت جدا از تامین منابع مالی و تسهیلات، فراهم کردن زیرساخت‌ها بود که با موفقیت به سرانجام رسید.
وی در ادامه سخنان خود با تمرکز بر استارت‌آپ‌های موبایلی می‌افزاید: یکی از مهم‌ترین زیرساخت‌هایی که از سوی دولت برای کمک به این دسته از استارت‌آپ‌ها فراهم شد، گسترش و توسعه پهنای باند اینترنت بود. این موضوع بر گسترش بازار استارت‌آپ‌ها به ویژه استارت‌آپ‌های آنلاین کمک کرد به طوری که می‌بینیم استارت‌آپ‌ها برای توسعه کسب‌وکار خود و افزایش فروش نیازمند تمرکز بر یک منطقه نیستند و می‌توانند فارغ از محدودیت جغرافیایی روند رشد را دنبال کنند. در کنار این موضوع استارت‌آپ‌هایی مانند اسنپ و تپسی با وجود آنکه در ابتدای کار تنها بر یک شهر تمرکز داشتند، اما توانستند با تکیه بر تجربه مثبت کاری خود، کم‌کم به بازار خود توسعه دهند و به نقاط مختلف ایران بروند.
یالین با اشاره به رشد بازار داخلی استارت‌آپ‌ها به سراغ بازارهای صادراتی می‌رود و می‌گوید: رشد استارت‌آپ‌ها در بازار داخلی می‌تواند زمینه توسعه صادرات را نیز فراهم کند.
با این حال برای ادامه این روند و توسعه بازار چه در داخل و چه خارج حمایت‌های مالی و تسهیلات همچنان باید افزایش یابد. چرا که تعداد فعالان این حوزه رو به رشد است و نباید آنان را در میانه راه تنها گذاشت. علاوه بر این استارت‌آپ‌ها به ویژه در حوزه پرداخت اینترنتی گاه با قوانین و مقررات دست و پاگیری مواجه هستند که اگر حمایت‌های دولتی نباشد مانع ادامه مسیر توسط آنان می‌شود.
