تغییر «ابرقدرت اول» جهان

چینی‌ها می‌خواهند جای آمریکا را در نهادهای بین‌المللی بگیرند. به همین دلیل پکن دست به کار شده تا قدرت چانه‌زنی خود را در مجامع بین‌المللی افزایش دهد و با پر کردن خلأ حضور آمریکا در کسوت یک ابرقدرت عرض اندام کند. پکن میل دارد چهره ملموس‌تری از «قدرت نرم» خود در نقاط مختلف جهان بدهد. عقب‌نشینی آمریکا و بدبینی دولت ترامپ به چندجانبه‌گرایی فرصت کافی برای عرض اندام به چین داده است. چینی‌ها «فرصت‌شناسان» خوبی هستند و گسترش نفوذ خود را از مجموعه سازمان ملل شروع کرده‌اند.

به گزارش روزنامه دنیای اقتصاد، چینی‌ها درحال گرم کردن خود هستند تا جای آمریکا را در نهادهای بین‌المللی بگیرند. با کمرنگ شدن نقش ایالات‌متحده، پکن دست به‌کار شده تا قدرت چانه‌زنی خود را در مجامع بین‌المللی افزایش داده و با پر کردن خلأ حضور آمریکا، پا جای پای «هژمون» بگذارد و در کسوت ابرقدرتی عرض اندام کند. گفته می‌شود فردی که در پس این اقدام بلندپروازانه چین قرار دارد «کیان تانگ» است که از مقام‌های ۶۶ ساله چینی در دفتر سازمان مللاست که می‌کوشد رهبری آژانس آموزشی، علمی و فرهنگی این سازمان را به‌دست گیرد. کالم لینچ، تحلیلگر فارن پالیسی و برنده جایزه گزارشگر ارشد دیپلماتیک سازمان ملل می‌نویسد: «تانگ» معاون مدیرکل آموزشی در یونسکو، یکی از چینی‌های بسیار هوشمند و باثباتی است که پکن درحال تقویت آنها برای خدمت در پست‌های بین‌المللی است. این نشان می‌دهد که پکن تمایل دارد چهره ملموس‌تری به «قدرت نرم» خود در نقاط مختلف جهان بدهد. عقب‌نشینی آمریکا و بدبینی دولت ترامپ به چندجانبه‌گرایی فرصتی کافی برای عرض اندام به چین داده تا جای آمریکا را گرفته و خلأ حضور این کشور در نهادهای بین‌المللی را پر کند. چینی‌ها «فرصت‌شناسان» خوبی هستند.

تانگ در مصاحبه با فارن پالیسی می‌گوید: «چین می‌خواهد مسوولیت جهانی خود را محقق سازد و به صلح و توسعه در سطح جهانی یاری رساند. فکر می‌کنیم یونسکو سکوی خوبی باشد.» در سال‌های اخیر، نامزدهای چینی پست‌های مهمی در بانک جهانی، اینترپل، سازمان توسعه صنعتی سازمان ملل، اتحادیه بین‌المللی مخابرات و سازمان بین‌المللی هوانوردی غیرنظامی مستقر در مونترآل به‌دست آورده‌اند. چین همچنین در ماموریت‌های صلح‌بانی سازمان ملل بیش از ۴ قدرت دیگر شورای امنیت نیرو دارد و ژنرال‌های خود را برای هدایت ماموریت‌ها در صحرای غربی و قبرس اعزام کرده است؛ کلاه‌آبی‌های چینی در ماموریت‌هایی درسودان جنوبی و مالی جان خود را از دست داده‌اند.

به یک معنا، چین در حال استفاده از نفوذ اقتصادی و سیاسی روزافزون خود در سازمان ملل است تا پست‌های رها شده از سوی آمریکا و متحدانش را پر کرده تا بتواند این پست‌ها را در راستای اهداف استراتژیک خود به‌کار اندازد و مورد استفاده قرار دهد. «پیتر یو» رئیس سازمان جهانی « Better World Campaign» - یک گروه مدافع سازمان ملل- می‌گوید: «این باعث شگفتی من نیست که چین بکوشد تا از هر فرصتی برای پر کردن شکاف سازمان ملل بهره‌برداری کند. چرا چنین نکنند؟» او معتقد است در شرایطی که چین دومین تامین‌کننده مالی بزرگ سازمان ملل است باید چنین کند. او خواستار این است که چینی‌ها با فشار خود آمریکا را عقب برانند و عدم مشارکت این کشور را پر کنند. اما دنبال کردن و پر کردن پست‌های مهم بین‌المللی از سوی چین باعث برانگیختن زنگ خطر میان مدافعان حقوق بشر و حامیان آزادی بیان شده است. آنها از این می‌ترسند که پکن از نفوذ خود برای پیشبرد منافع امنیتی و اقتصادی‌اش استفاده کند و پیشرفت در زمینه حقوق بشر و آزادی بیان را با عقبگرد مواجه سازد.

از همان سالی که یک مقام چینی به‌عنوان رئیس اینترپل برگزیده شد، پکن به شکل موفقیت‌آمیزی از سیستم «هشدار قرمز» این سازمان برای دنبال کردن منتقدانی استفاده کرده که در خارج زندگی می‌کنند. پکن همچنین فشار می‌آورد تا تامین مالی بازرسان حقوق بشر در عملیات صلح‌بانی سازمان ملل را قطع کند. در ژنو، سازمان ملل حامیان حقوق بشر چینی را از اینکه مطالب مدنظر خود را در انظار جهانیان مطرح کنند بازداشت و صدای آنها را خاموش کرد. «لوییس چاربونو»، مدیر دیده‌بان حقوق بشر سازمان ملل، به فارن‌پالیسی می‌گوید: «چین همواره – و اغلب سخت- کوشیده است تا صدای منتقدان حقوق بشر در سازمان ملل را خفه کند. با افزایش روزافزون نفوذ بین‌المللی چین، این نگرانی وجود دارد که آنچه این کشور انجام می‌دهد می‌تواند نظام حقوق بشرسازمان را به کل تضعیف کند.»

مبارزه برای کنترل یونسکو- که «شی‌جین پینگ» رئیس‌جمهور چین از بدو به قدرت رسیدن علاقه زیادی به تسلط بر آن داشت- فقط در مورد نظارت و کنترل بر سایت‌های میراث جهانی و برنامه‌های آموزشی نیست بلکه چینی‌ها یونسکو را به‌عنوان ابزاری برای تنظیم اینترنت جهانی می‌نگرند. چین، برزیل، روسیه، کوبا، ونزوئلا و دیگران از سال ۲۰۱۳ یونسکو را تحت فشار قرار داده‌اند تا خود را «به لحاظ استراتژیک در مباحث بین‌المللی مربوط به فضای سایبری در سال‌های آینده» قرار دهد. «تانگ» می‌گوید امیدوار است که یونسکو بتواند مرحله‌ای را در تاریخ جهان برای ایجاد یا چگونگی برقرار کردن توازن میان آزادی بیان، حریم خصوصی و ضرورت ممانعت از سوءاستفاده از اینترنت از سوی افراطیان بگشاید. او می‌گوید اینترنت «یک شمشیر دو لبه است» که دسترسی عموم را به اطلاعات به شدت افزایش داده اما «به بداندیشانی که از آن استفاده می‌کنند و نفرت و اطلاعات دروغ و تبعیض می‌پراکنند فرصت عرض‌اندام داده است.» او خاطر نشان می‌سازد که حتی کشورهایی در غرب، از جمله بریتانیا و آلمان، در حرکت به سوی کنترل جنبه‌هایی از اینترنت هستند. او می‌افزاید: «معتقدم که ما یک نهاد بسیار منحصربه‌فردی هستیم که اجازه می‌دهد همه در این مورد صحبت کنند.»

اوایل ماه گذشته، چین برنامه‌ای مفصل (در راستای اهداف خود) به سازمان ملل ارائه داد تا نقش بزرگ‌تری به این نهاد در راستای تنظیم فضای سایبری بدهد. بر اساس برگه پیشنهادی که به‌دست فارن پالیسی افتاده «وظیفه فوری همانا تدوین استانداردهای بین‌المللی برای فضای سایبری است که برای همه قابل پذیرش باشد. چین به حمایت از سازمان ملل به‌عنوان کانال مهمی برای تضمین و تامین امنیت سایبری بین‌المللی، برقراری نظم و توسعه قواعد بین‌المللی برای فضای سایبری ادامه خواهد داد.» تانگ می‌گوید اعتقادی به سخاوتمندی چین در یونسکو دارد و تلاش او برای رهبری بخشی از استراتژی کلان تر برای تکمیل آمریکاست. به عبارت دیگر، چین نقشی مکمل آمریکا دارد. این مقام چینی می‌افزاید: «فکر نمی‌کنم چین حتی به آن فکر کرده باشد. نزد من، این احتمالا یک تصادف است. چینی‌ها قصد بدی ندارند.» تانگ - که می‌گوید «شخصا متعهد» به آزادی بیان است- می‌افزاید اعتقادی ندارد که چین می‌خواهد «از من استفاده کند تا بر اینترنت کنترل یابد» یا آزادی‌های اساسی را سرکوب کند.

اگر تانگ در مسابقه برای رهبری یونسکو پیروز شود- او در یک مسابقه ۸ نفره‌ای که از دیروز دوشنبه ۱۷ مهر ۹۶ شروع شده پیشگام است- به دو مقام چینی دیگری ملحق می‌شود که هدایت سازمان‌های بین‌المللی را در دست دارند؛ مقام‌هایی که در جست‌وجوی نقشی در این مورد هستند که چگونه اینترنت مدیریت شود. «هولین ژائو»، دبیرکل اتحادیه بین‌المللی مخابرات (که وظیفه قانون‌گذاری و مدیریت فضای فرکانسی، تدوین استانداردهای تبادل داده و اطلاعات و همچنین کمک به رشد و توسعه ارتباطات در سراسر جهان را بر عهده دارد) و «لیو ژن مین» (دیپلمات سابق چینی که هدایت دپارتمان امور اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل را بر عهده دارد) از دیگر مقام‌های چینی هستند. برخی بادها در جهت منافع چین درحال وزیدن هستند. پس از اینکه داعش ازفضای مجازی برای برانگیختن عوامل خود و توسعه پروپاگاندای خود استفاده کرد و هکرهای روسی هم نشان دادند که چگونه می‌توان از اینترنت برای تاثیرگذاری بر انتخابات استفاده کرد، بسیاری از سیاست‌گذاران در مورد رویکرد آزادی برای همه اما و اگرهایی آورده‌اند. این می‌تواند به نفع پکن تمام شود زیرا بخش‌های زیادی از اینترنت داخلی را سانسور و برخی خدمات مانند فیس‌بوک و واتس‌اپ را فیلتر کرده است. «جیمز لوئیس»، قائم مقام مرکز مطالعات مطالعات بین‌المللی مستقر در واشنگتن، می‌گوید ممکن است چین همین رویکرد را در مورد حکمرانی اینترنتی به‌کار ببرد.